Postanowieniem z 26 stycznia 2023 r., Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie skierował do Trybunału Sprawiedliwości UE cztery pytania prejudycjalne dotyczące skarg złożonych na decyzję Bankowego Funduszu Gwarancyjnego w sprawie wszczęcia przymusowej restrukturyzacji Getin Noble Bank S.A. (sygn. akt VI SA/Wa). 
Zdecydowana większość prawników jest nimi rozczarowana. Uważają, że WSA dąży do tego, by z czystym sumieniem mógł odrzucić tysiące skarg kredytobiorców (w większości zaciągnęli oni kredyty frankowe). Wskazują, że liczyli m.in. na to, że pytania będą dotyczyły zgodności z prawem unijnym sposobu, w jaki zostali potraktowani ludzie mający roszczenia w stosunku do Getin Noble Bank. A także relacji pomiędzy przepisami chroniącymi prawa konsumentów w UE a przepisami określającymi zasady przeprowadzania procedury przymusowej restrukturyzacji. 

Po zadaniu tych pytań sąd zawiesi też prawdopodobnie wszystkie postępowania dotyczące skarg na decyzję o restrukturyzacji Getinu. 

Natomiast jeżeli TSUE uzna, że decyzja Bankowego Funduszu Gwarancyjnego została wydana z naruszeniem prawa, wówczas ruszy lawina pozwów o odszkodowania przeciwko Skarbowi Państwa. 

Czytaj też: Przyjmowanie i rozpatrywanie reklamacji w bankach >>>

Cztery pytania sądu

Pytania WSA do TSUE są następujące:

  1. czy art. 85 ust. 2 i 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE z 15 maja 2014 r. ustanawiającej ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych należy interpretować w ten sposób, że w przypadku wniesienia przez radę nadzorczą podmiotu w restrukturyzacji skargi do krajowego sądu administracyjnego na decyzję w przedmiocie przymusowej restrukturyzacji, skuteczny środek ochrony prawnej uznaje się za zapewniony także osobom, które w zaskarżeniu tej decyzji upatrują ochrony swojego interesu prawnego, w sytuacji gdy sąd dokonując kontroli zaskarżonej decyzji nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną, a prawomocny wyrok, wydany w wyniku rozpoznania tej skargi jest skuteczny erga omnes i gdy możliwość uzyskania przez te osoby ochrony ich interesu prawnego nie jest uzależniona od odrębnego wniesienia przez nie skargi do sądu administracyjnego na powyższą decyzję?
  2. czy art. 85 ust. 3 dyrektywy 2014/59/UE wprowadzający wymóg sprawnej kontroli sądowej oraz art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej i art. 19 ust. 1 akapit drugi Traktatu o Unii Europejskiej, stanowiące o skutecznej ochronie prawnej, należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie zastosowaniu przepisu proceduralnego państwa członkowskiego, który zobowiązuje krajowy sąd administracyjny do łącznego rozpoznania wszystkich skarg, jakie zostały wniesione do tego sądu na decyzję organu ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, w sytuacji gdy zastosowanie tego przepisu wraz z innymi wymogami krajowej procedury sądowoadministracyjnej powoduje, że z uwagi na znaczną ilość takich skarg wydanie wyroku w sprawie może okazać się nadmiernie utrudnione o ile w ogóle możliwe w rozsądnym terminie?
  3. czy art. 3 ust. 3 dyrektywy 2014/59/UE należy interpretować w ten sposób, że pozwala on państwu członkowskiemu na niedokonywanie strukturalnego oddzielenia - dla zagwarantowania operacyjnej niezależności i uniknięcia konfliktu interesów - funkcji organu ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji od innych funkcji tego organu jako ustawowego gwaranta depozytów bankowych lub kuratora banku (tymczasowego administratora) ustanowionego na podstawie decyzji krajowego organu właściwego dla nadzoru do celów rozporządzenia (UE) nr 575/2013 i dyrektywy 2013/36/UE?
  4. czy art. 3 ust. 3 dyrektywy 2014/59/UE należy interpretować w ten sposób, że w przypadku uchybienia przez państwo członkowskie obowiązkowi ustanowienia odpowiednich uzgodnień strukturalnych dla zagwarantowania operacyjnej niezależności i uniknięcia konfliktu interesów pomiędzy funkcjami nadzoru na mocy rozporządzenia (UE) nr 575/2013 i dyrektywy 2013/36/UE lub innymi funkcjami odpowiedniego organu a funkcjami organu ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, warunek operacyjnej niezależności i uniknięcia konfliktu interesów może być uznany za spełniony, jeśli krajowy sąd administracyjny kontrolujący decyzję w przedmiocie przymusowej restrukturyzacji uzna, że zastosowane inne rozwiązania organizacyjne i działania faktyczne organu ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji, były wystarczające dla osiągnięcia tego skutku?

​Pisemnego uzasadnienia postanowienia kierującego pytania do TSUE jeszcze nie ma. 

Czytaj też: Nadzór nad oddziałem instytucji kredytowej według regulacji unijnych i polskich >>>

Wyroki wydane w innej sprawie i tysiące pozwów

Odpowiedź na pierwsze z zadanych pytań może mieć znaczenie dla osób, które nie zdecydowały się zaskarżyć decyzji BFG. Mimo to, mogą powołać się na treść wyroku, wydanego w sprawie innych osób. Prawnicy ostrzegają, że taką możliwość mogą stracić.

- WSA w Warszawie zwrócił uwagę, że prawomocny wyrok sądu administracyjnego wiąże nie tylko strony i sąd, który go wydał, ale również inne sądy i organy państwowe. W związku z tym, wyrok wydany w sprawie skarg na decyzję BFG będzie stanowił tzw. zagadnienie wstępne w stosunku do postępowań, które mogą zostać w przyszłości zainicjowane w związku z wydaniem decyzji przez BFG. W przypadku prawomocnego stwierdzenia, że decyzja o wszczęciu przymusowej restrukturyzacji Getin Noble Bank S.A. została wydana z naruszeniem prawa, legalność decyzji nie będzie ponownie analizowana w ramach tych postępowań - tłumaczy Tomasz Zaremba z kancelarii Bochenek i Wspólnicy Kancelaria Radców Prawnych.

Rogoziński Dawid: Przymusowa restrukturyzacja banku a roszczenia frankowiczów >>>

 

Gdy chodzi o drugie pytanie, to WSA ma wątpliwości co do możliwości procedowania zgodnie z zasadami obowiązującymi w ramach postępowania sądowo-administracyjnego i jednocześnie, rozpoznania skarg w terminie przewidzianym w przepisach o przymusowej restrukturyzacji. W świetle przepisów, osoby uprawnione do złożenia skargi na tę samą decyzję administracyjną, mogą wnieść skargi w jednym piśmie, a także wspólnie występować w sprawie w charakterze tzw. współuczestników. Problem w tym, że jest to wyłącznie uprawnienie, a nie obowiązek skarżących, zaś znaczna część osób uprawnionych do zaskarżenia decyzji BFG wniosła odrębne skargi.

- Z przepisów wynika, że w takim przypadku wszystkie te skargi powinny zostać połączone do wspólnego rozpoznania, w przeciwnym razie  postępowania prowadzone w sprawie poszczególnych skarg mogłyby okazać się wadliwe, a nawet  nieważne. Pomimo wejścia w życie przepisów informatyzujących postępowanie sądowo-administracyjne, należy zgodzić się z sądem, że efektywne i szybkie podejmowanie czynności procesowych w postępowaniu z udziałem tak dużej liczby osób, w dalszym ciągu jest znacząco utrudnione. Jako przykład można wskazać obowiązek doręczania korespondencji sądowej, czy konieczność odrębnego obliczania terminów w stosunku do każdej z tych osób - uważa mec. Zaremba. 

Ale inni prawnicy są mocno sceptyczni  w przypadku obu pytań. Wśród nich jest Damian Nartowski, radca prawny, partner w kancelarii WNLegal Wątrobiński Nartowski. - WSA dąży do tego, by ograniczyć możliwość wnoszenia skarg przez osoby, których prawa zostały naruszone decyzją BFG. W istocie, wbrew dotychczasowemu orzecznictwu Naczelnego Sądu Administracyjnego, WSA w Warszawie chce wykluczyć szeroką możliwość kwestionowania decyzji o przymusowej restrukturyzacji. Wynika to zapewne z liczby skarg, które wpłynęły. Nie stanowiło to problemu przy resolution Idea Banku, natomiast skala skarg w odniesieniu do decyzji dotyczącej Getinu przerosła wszelkie oczekiwania, a jak widać też możliwości sądownictwa administracyjnego - twierdzi.

Wtóruje mu Andrzej Zorski, adwokat, wspólnik w kancelarii Pilawska Zorski Adwokaci. -  WSA z czystym sumieniem mógłby odrzucić wszystkie skargi pochodzące od poszkodowanych – w liczbie kilku tysięcy – a pozostawić tylko skargę wniesioną przez radę nadzorczą Getin Noble Bank S.A. Ponadto kierunek dwóch pozostałych pytań wskazuje także na to, że WSA chce stwierdzić co prawda nieprawidłowość w zbyt szerokim wachlarzu uprawnień BFG i związanym z tym wewnętrznym konfliktem interesów, ale jednocześnie pominąć te kwestie jako nieistotne, wobec rzekomego zagwarantowania „innymi rozwiązaniami organizacyjnymi i działaniami faktycznymi” poprawności całej procedury - podkreśla. 

Czytaj też: Wpływ przymusowej restrukturyzacji banku na zabezpieczenia ustanowione w procesach skierowanych przeciwko temu bankowi – na przykładzie roszczeń tzw. frankowiczów >>

W opinii Cezarego Korolczuka, adwokata  z kancelarii Konieczny, Polak Radcowie Prawni sp.p. w Poznaniu niedopuszczalne jest, aby  rozpoznawać zgodność decyzji z prawem w oderwaniu od zarzutów konkretnych skarg, lub opierać się wyłącznie na skardze rady nadzorczej banku.  - Niemniej istotna dla klientów Getin Noble Bank S.A. jest kwestia tego, czy jeśli nie zaskarżyli przedmiotowej decyzji, to ewentualne uwzględnienie skargi na decyzję, może wywoływać skutki również dla nich - dodaje.

Negatywna odpowiedź otworzy puszkę Pandory

Trzecie i czwarte pytanie dotyczy tego, czy polskie przepisy dotyczące przymusowej restrukturyzacji banków są zgodne z normami europejskimi. - W razie sprzeczności prym wieść będą przepisy wspólnotowe. Wtedy też powstanie problem, jak w praktyce je stosować - wyjaśnia Filip Olejniczak, radca prawny z kancelarii Konieczny, Polak Radcowie Prawni sp.p. w Poznaniu.

Prawnicy też ostrzegają. - Odpowiedź na trzecie pytanie  stwarza realną szansę na to, by doprowadzić do uznania, że decyzja BFG została wydana z naruszeniem prawa, co otworzy ścieżkę do dochodzenia odszkodowania - uważa mec. Damian Nartowski.

Podobnego zdania jest radca prawny Radosław Górski. - Proces restrukturyzacji GNB jest już nieodwracalny, ale poszkodowani uzyskaliby w ten sposób podstawę do uzyskania odszkodowań od wypłacalnego dłużnika, czyli bezpośrednio od Skarbu Państwa - mówi.

Natomiast pytaniem czwartym WSA chce uzyskać zabezpieczenie dla potencjalnego potwierdzenia niedopuszczalności łączenia ról przez BFG. Ma to doprowadzić do tego, żeby nie wydawać wyroku stwierdzającego wydanie decyzji z naruszeniem prawa, co mogłoby stanowić otwarcie Puszki Pandory w zakresie roszczeń czy to kredytobiorców frankowych, czy obligatariuszy, czy choćby akcjonariuszy.

Czytaj też: Umowy kredytu i pożyczki w przymusowej restrukturyzacji i w postępowaniu upadłościowym banku >>>

A gdzie w tym wszyscy kredytobiorcy?

Prawnicy wskazują, że WSA powinien był zadać zdecydowanie więcej pytań i szkoda, że tego nie zrobił. - Kiedy zobaczyłem nagłówek informujący, że w sprawie procedury resolution WSA w Warszawie zwrócił się z pytaniami do TSUE, miałem ogromne nadzieje. Byłem przekonany, że dotyczą one przede wszystkim zgodności z prawem unijnym sposobu, w jaki zostali potraktowani ludzie mający roszczenia w stosunku do tego banku - mówi mocno rozczarowany adwokat Andrzej Zorski.

I przypomina, że na mocy decyzji BFG aktywa banku zostały przeniesione do nowego podmiotu (Velobanku), a odpowiedzialność finansowa z tytułu roszczeń z kredytów frankowych i innych zostały w Getin Noble Bank S.A., który nie posiada już praktycznie żadnego majątku. Efektem takiego działania jest praktycznie pozbawienie dziesiątek tysięcy ludzi możliwości skutecznego odzyskania swoich wierzytelności – choćby nadpłat kredytów, które sądy powszechne uznały za nieważne.

- Żadne z pytań prejudycjalnych nie dotyczy bezpośrednio kwestii  wzajemnej relacji pomiędzy przepisami chroniącymi prawa konsumentów w UE a przepisami określającymi zasady przeprowadzania procedury przymusowej restrukturyzacji. Zadanie takiego pytania wydaje się celowe - uważa Tomasz Zaremba. 

 

Przewodnik frankowicza

Jacek Czabański, Tomasz Konieczny, Mariusz Korpalski

Sprawdź