Rozpatrzona kilka dni temu przez Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) sprawa, sygn. akt I FSK 2062/17, jest kolejną, która pokazuje, że nie tylko dowody wywozu, ale – przede wszystkim – faktyczne warunki transakcji mają istotne znaczenie dla zastosowania zerowej stawki VAT. Dotyczyła ona sytuacji, w której za wywóz towarów z polskiej fabryki do UE, jak i krajów trzecich, odpowiadał kontrahent (odbiorca towaru, który korzystał w usług przewoźnika). Co istotne, transport faktycznie miał miejsce, a sprzedawca mógł zdobyć dowody potwierdzające wywóz (m.in. CMR, IE-599). Dostawca zawierał jednak z kontrahentami dodatkowe porozumienia do umowy „Transfer of Title”, na podstawie których własność towaru (i zapewne możliwości dysponowania nimi) przechodziła na kontrahenta jeszcze przed odbiorem towaru z magazynu. Po przeniesieniu własności, towar mógł znajdować się pewien (nieokreślony) czas w Polsce, zanim kontrahent lub jego przewoźnik go odebrali. Choć docelowo towar opuszczał Polskę, z perspektywy organów jak i NSA, dochodziło do sprzedaży krajowej, skoro transakcja, w ramach której kontrahent nabywa towar nie wiązała się z jego bezpośrednim wywozem poza Polskę.
Wywóz towaru nie może trwać w nieskończoność
Aleksandra Plichta, doradca podatkowy, menadżer w Crido, zwraca uwagę, że w podobnych sytuacjach, brak znajomości przez dział księgowości czy podatkowy szczegółów modelu realizacji transakcji (ustalanych często przez działy sprzedażowe na bieżąco, także poza umową), bądź niedostrzeżenie w dokumentacji potwierdzającej wywóz lub weryfikacji, jak długo trwa wywóz towaru za granicę licząc od momentu dokonania sprzedaży, generować może ryzyko dla polskich dostawców.
Sprawdź w LEX: Jak podatnik zwolniony z VAT wykaże eksport towarów? >
Ekspertka Crido tłumaczy, że jeśli oddajemy w ręce kontrahenta (jego przewoźnika) kwestie transportowe, najogólniej mówiąc trzeba „zawierzyć” nabywcy, że towar wyjedzie z Polski, a ewentualna dalsza, nawet bezpośrednia odsprzedaż towaru, nie nastąpi jeszcze w Polsce. Jak tego dokonać?
Wywóz towaru dla zerowego VAT najważniejszy
Z przepisów ustawy o VAT wynika jedynie, że zastosowanie stawki 0 proc. w eksporcie towarów jest możliwe pod warunkiem, że podatnik przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy otrzymał dokument, który jednoznacznie i w sposób niebudzący wątpliwości potwierdza wywóz towarów poza terytorium Unii Europejskiej, a w przypadku eksportu pośredniego dokument, który potwierdza wywóz towarów poza terytorium Unii Europejskiej, i z którego wynika tożsamość towaru będącego przedmiotem dostawy i wywozu. Z art. 41 ust. 6a ustawy o VAT wynika, że może to być w szczególności:
- dokument w formie elektronicznej otrzymany z systemu teleinformatycznego służącego do obsługi zgłoszeń wywozowych albo potwierdzony przez właściwy organ celny wydruk tego dokumentu;
- dokument w formie elektronicznej pochodzący z systemu teleinformatycznego służącego do obsługi zgłoszeń wywozowych, otrzymany poza tym systemem, jeżeli zapewniona jest jego autentyczność;
- zgłoszenie wywozowe w formie papierowej złożone poza systemem teleinformatycznym służącym do obsługi zgłoszeń wywozowych albo jego kopia potwierdzona przez właściwy organ celny.
Sprawdź w LEX: Czy sprzedaż towarów do sklepu internetowego mającego siedzibę poza UE, który zajmuje się wysyłką towarów poza UE to eksport towarów? >
- Praktyczna trudność w tym zakresie to oczywiście sprawdzenie (najlepiej w momencie zawierania umowy), co dzieje się z towarem po jego przekazaniu kontrahentowi. Co bowiem z tego, że kontrahent zadeklaruje jego wywóz, gdy finalnie okaże się, że jeszcze na terenie Polski towar przejmuje kolejny w łańcuchu podmiot – zwraca uwagę Aleksandra Plichta.
Uciążliwe rozwiązanie pomoże w rozliczeniu VAT
Praktyka doradców podatkowych pokazuje jedno rozwiązanie. Niestety – jak zaznacza ekspertka – jest ono często postrzegane jako dość uciążliwe dla biznesu. Mimo to jest ono bezsprzecznie rekomendowane do wdrożenia. Chodzi o to, by poza wskazaniem w umowie zakazu możliwości dokonania bezpośredniej odsprzedaży w Polsce, przeprowadzić merytoryczną rozmowę z kontrahentem zmierzającą do poznania dalszych losów towaru, bez zbędnych szczegółów mogących naruszać tajemnicę handlową, koncentrując się na kluczowych dla zastosowania stawki 0 proc. elementach. Ustalenia te, podsumowane w podpisanym oświadczeniu czy kwestionariuszu z pewnością zwiększą komfort działów rozliczających VAT i osób zarządzających firmą. Skuteczność takiego działania potwierdzają organy podatkowego m.in. w najnowszej interpretacji podatkowej (z 17 sierpnia br., nr 0114-KDIP1-2.4012.239.2020.1.RM).
Zobacz procedurę w LEX: Opodatkowanie VAT zaliczek na poczet eksportu stawką 0% >
Patrycja Kubiesa, doradca podatkowy w kancelarii KiB potwierdza, że przepisy o podatku VAT w zakresie dokumentowania transakcji wywowozowych stanowią coraz większy problem dla podatników, którzy poza kompletowanie szeregu dokumentów powinni prowadzić jeszcze kwestionariusze analizujące, w jakim celu, kiedy i gdzie towar zostanie wykorzystany. - To powoduje, że podatnicy coraz częściej wolą zastosować stawkę krajową, bo obawiają się problemów z organami podatkowymi w kwestii dokumentowania wywozu. Nie jest to jednak ani prawidłowe, ani racjonalne podejście - zauważa.
Arkadiusz Łagowski, doradca podatkowy w kancelarii Martini i Wspólnicy, wskazuje natomiast, że sądy administracyjne zwracają na uwagę, że kluczowe jest ustalenie, na terytorium którego kraju przechodzi, na ostatni podmiot w łańcuchu, ryzyko uszkodzenia lub utraty towaru. Pomocna jest w tym zakresie analiza reguł Incoterms. Jego zdaniem, warto jednak wskazać o zmianach obowiązujących od 1 lipca 2020 r., tzw. pakiet quick fixes, które wprowadzają pewne domniemania ograniczające rolę warunków dostawy. Nowe przepisy w tym zakresie dotyczą jednak tylko transakcji wewnątrzwspólnotowych, natomiast do transakcji pozaunijnych zastosowanie znajdują stare reguły.
Zobacz również: Wkrótce nowe zasady rozliczania VAT - firmy mogą nie zdążyć z przygotowaniami >>
Wkrótce nowe zasady rozliczania eksportu
Dodajmy na koniec, że przygotowywany przez Ministerstwo Finansów pakiet zmian w ustawie o VAT tzw. Slim VAT przewiduje wydłużenie terminu na wywóz towarów dla zachowania stawki 0 proc. przy opodatkowaniu zaliczek z tytułu eksportu towarów z dwóch do sześciu miesięcy. Jak tłumaczy MF, proponowana zmiana przepisu art. 41 ust. 9a ustawy o VAT wprowadza rozwiązanie, zgodnie z którym otrzymanie zaliczki (całości lub części zapłaty) przed dokonaniem dostawy towarów, umożliwi zastosowanie stawki 0 proc. dla eksportu towarów w odniesieniu do otrzymanej zaliczki, przy spełnieniu warunku, że wywóz towarów nastąpi w terminie sześciu miesięcy (a nie jak to jest obecnie jest w terminie dwóch miesięcy), licząc od końca miesiąca, w którym podatnik otrzymał tę zaliczkę, oraz w tym terminie otrzymał dokument potwierdzający wywóz towaru poza terytorium Unii Europejskiej. MF podkreśla, że wydłużenie terminu wywozu towarów do sześciu miesięcy jest korzystne dla podatników, którzy otrzymują zaliczki na poczet eksportu towarów.
Zobacz w LEX: Kalendarz najważniejszych zmian w podatkach w 2020 r. >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
