W interpretacji indywidualnej Dyrektor Izby Skarbowej nie zgodził się ze stanowiskiem spółki i ocenił, że wydatki ponoszone w związku ze śmiercią pracownika, byłego pracownika (emeryta, rencisty) oraz członka jego najbliższej rodziny nie dają spółce prawa do odliczenia VAT naliczonego. Natomiast organ przyznał rację spółce co do tego, że nie są opodatkowane podatkiem od towarów i usług (VAT) czynności realizowane przez nią w związku ze śmiercią pracownika, byłego pracownika (emeryta, rencisty) oraz członka jego najbliższej rodziny.
Społeczne oczekiwanie i czynnik motywacyjny
Spółka należy do grupy kapitałowej, prowadzącej działalność w zakresie dystrybucji energii elektrycznej i jest czynnym podatnikiem VAT. W związku ze śmiercią pracownika ponosi wydatki na zakup wieńców pogrzebowych, nekrologów umieszczanych w prasie, kondolencji i inne związane z udziałem w uroczystościach pogrzebowych. Podobne wydatki są ponoszone w okolicznościach śmierci byłego pracownika spółki (emeryta, rencisty) oraz członka najbliższej rodziny pracownika lub byłego pracownika. Wymienione wydatki są finansowane z bieżących środków obrotowych spółki. Ich poniesienie przez spółkę jest wyrazem szacunku dla pracownika bądź byłego pracownika, podziękowania za pracę, włożony wkład w tworzenie firmy i uzyskiwane przychody. Zdaniem spółki, takie jej postępowanie jest nie tylko społecznie oczekiwane, ale także wzmacnia więzi pomiędzy pracownikami, w następstwie powoduje, że wśród załogi wzrasta poczucie wartości oraz przynależności do zespołu. Jest to jeden z ważnych czynników motywacyjnych, pośrednio wpływający na poziom przychodów jakie osiąga spółka. Dlatego zakup wieńców pogrzebowych, koszt umieszczania nekrologów w prasie, kondolencji i inne wydatki ponoszone w związku ze śmiercią pracownika, byłego pracownika oraz członków jego najbliższej rodziny mają związek z czynnościami opodatkowanymi VAT.
Zobacz również: Wieńce, kwiaty i znicze to nie reprezentacja >>
Spółka zapytała fiskusa czy ma prawo odliczyć VAT z faktur dokumentujących wydatki ponoszone w związku ze śmiercią pracownika, byłego pracownika lub członka jego najbliższej rodziny? Zapytała też czy zakup i złożenie wieńców pogrzebowych, umieszczanie nekrologów w prasie, kondolencji, transport zainteresowanych pracowników na uroczystości pogrzebowe i inne zwyczajowe wydatki ponoszone w związku ze śmiercią pracownika, byłego pracownika bądź członka jego najbliższej rodziny podlegają opodatkowaniu podatkiem VAT na podstawie art. 7 ust. 2 bądź art 8 ust. 2 ustawy o VAT?
Zdaniem spółki, przedstawione przez nią wydatki nie są bezpośrednio związane z czynnościami opodatkowanymi VAT. Niemniej jednak wynikają one z faktu funkcjonowania spółki, prowadzenia przez nią działalności gospodarczej i zatrudniania pracowników.
W ocenie spółki, przysługuje jej prawo do odliczenia VAT z tytułu wydatków związanych ze śmiercią pracownika, byłego pracownika, członka jego najbliższej rodziny. Jednocześnie spółka uważała, że nie jest zobowiązana do rozliczenia VAT należnego w wyniku dokonania takich czynności.
Zdaniem fiskusa wydatki pogrzebowe nie są związane z czynnościami opodatkowanymi
Organ zgodził się ze spółką tylko w tej drugiej kwestii, odnoszącej się do VAT należnego. Natomiast stwierdził, że nie ma ona prawa do odliczenia VAT z faktur związanych z pogrzebem. Stwierdził, że bezpośrednim celem nabycia opisanych towarów i usług, związanych z udziałem w uroczystościach pogrzebowych pracownika, byłego pracownika lub członka jego najbliższej rodziny, jest okazanie szacunku zmarłej osobie oraz współczucia najbliższym z powodu straty członka rodziny. Zatem intencją spółki już w momencie dokonywania powyższych wydatków jest ich przeznaczenie do czynności niepodlegających opodatkowaniu VAT, polegających na upamiętnieniu zmarłych osób poprzez złożenie wieńca na grobie zmarłego, wykup nekrologu w prasie czy przesłanie kondolencji rodzinie zmarłego. Analizowane wydatki związane z udziałem w uroczystościach pogrzebowych - jakkolwiek wynikające z prowadzonej polityki oraz dobrego zwyczaju - nie pozostają w związku z prowadzoną przez spółkę działalnością gospodarczą, polegającą na dystrybucji energii elektrycznej.
Natomiast w świetle art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 7 ust. 1, ust. 2, art. 8 ust. 1, ust. 2 ustawy o VAT sytuacja, w której spółka ponosi wydatki na wieńce pogrzebowe, nekrologi, kondolencje, transport i inne związane z udziałem w uroczystościach pogrzebowych w związku ze śmiercią pracownika lub byłego pracownika bądź członka jego najbliższej rodziny nie powoduje powstania obowiązku naliczania VAT należnego. W zaprezentowanych przez spółkę okolicznościach nie mamy do czynienia z dostawą towarów, gdyż nie dochodzi do przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Nie ma też miejsca świadczenie usług, skoro czynności spółki nie są adresowane do konsumenta, który odnosiłby z tego tytułu korzyść o charakterze majątkowym. Zatem opisane przez spółkę zachowania związane ze śmiercią pracownika, byłego pracownika czy członka jego najbliższej rodziny nie stanowią czynności podlegających opodatkowaniu VAT.
WSA daje prawo do odliczenia VAT od wydatków pogrzebowych
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w wyroku z 30 sierpnia 2017 r. sygn. akt I SA/Lu 406/17 uznał, że skarga spółki zasługuje na uwzględnienie.
Stwierdził, że wydatki poniesione na wieńce, nekrologi i kondolencje w przypadku śmierci pracownika, byłego pracownika lub członka jego najbliżej rodziny dają spółce prawo do odliczenia kwot VAT naliczonego, bowiem wynikają one wyłącznie z prowadzonej przez spółkę działalności gospodarczej, wymagającej od przedsiębiorcy - podatnika VAT stworzenia zespołu pracowniczego i budowania zaufania także na potrzeby zachęcania do współpracy potencjalnych pracowników, kontrahentów, konsumentów i do której także w pełni odnoszą się elementarne standardy związane z respektowaniem norm dobrego obyczaju.
Stwierdził, że kontrolowana interpretacja indywidualna w zaskarżonej części narusza art. 86 ust 1 ustawy o VAT - jeśli chodzi o prawo do odliczenia VAT w przypadku wydatków na wieńce, nekrologi i kondolencje w związku ze śmiercią pracownika, byłego pracownika (emeryta, rencisty) lub osoby z grona jego najbliższej rodziny.
NSA pozbawia przedsiębiorców prawa do odliczenia VAT
Niestety NSA uznał jednak inaczej. Stwierdził, że wydatki na zamieszczane w prasie nekrologi, kondolencje, wieńce pogrzebowe w przypadku śmierci swoich pracowników, byłych pracowników i członków ich rodzin nie mają związku z działalnością gospodarczą i nie dają prawa do odliczenia VAT.
NSA stwierdził, że wydatek musi wiązać się z czynnościami opodatkowanymi. Odliczenie VAT przysługuje, gdy wydatek ma związek z działalnością opodatkowaną i wpływa na wysokość osiągniętego obrotu. NSA stwierdził, że przedmiotowe wydatki wiążą się z realizacją powszechnego obyczaju związanego ze śmiercią, obowiązującego w danym społeczeństwie, a nie założonym celem gospodarczym przedsiębiorcy. Ponieważ wydatki te mają związek z czynnościami nieopodatkowanymi, nie dają prawa do odliczenia.
NSA stwierdził, że faktury związane z pogrzebem obecnego lub emerytowanego pracownika, czy też ich najbliższej rodziny, nie dają prawa do odliczenia VAT.
Wyrok jest niekorzystny dla przedsiębiorców. Zdarzały się bowiem korzystne interpretacje organów skarbowych, przykładowo w interpretacji indywidualnej dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 26 czerwca 2014 r. nr ITPP1/443-423/14/DM stwierdzono:
„Wobec powyższego, na zasadach przewidzianych w art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, przy uwzględnieniu ograniczeń wynikających z art. 88 tej ustawy, spółce, będącej czynnym zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług, przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT z faktur dokumentujących wydatki ponoszone na zakup wieńców pogrzebowych, umieszczanie nekrologów w prasie, kondolencji i wydatki związane z transportem pracowników w związku z udziałem w uroczystościach pogrzebowych, byłego pracownika, emeryta, rencisty oraz najbliższej rodziny pracownika lub byłego pracownika (emeryta, rencisty), ponieważ wydatki te – jak wskazała spółka – mają związek z czynnościami opodatkowanymi”.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 19 sierpnia 2020 r., sygn. akt I FSK 7/18
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
