Opodatkowanie VAT czynności udzielenia pożyczki od lat budzi wątpliwości. Obserwujemy rozbieżności i zmienność podejścia organów podatkowych do tej kwestii. Taką wątpliwość miała też podatniczka, będąca osobą fizyczną niebędącą podatnikiem podatku od towarów i usług czynnym i będąca wspólnikiem spółki z o.o. zarejestrowanej jako czynny podatnik VAT.
Spółka udzieliła oprocentowanej pożyczki podatniczce, wspólniczce na kwotę 300 tys. zł. Przedmiotem działalności spółki nie jest udzielanie pożyczek ani inne usługi finansowe. W takich sytuacjach ma znaczenie, czy czynność ta miała charakter jednorazowy. Tak było w tym przypadku. Spółka nie ma zamiaru dokonywać pożyczek w sposób częstotliwy, w celach zarobkowych.
Podatniczka wystąpiła o interpretację, czy umowa pożyczki podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy o podatku od czynności i tym samym na niej ciąży obowiązek zapłaty tego podatku. Jej zdaniem wystąpi taki obowiązek.
Opodatkowanie PCC umów pożyczek
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 18 marca br. (nr 0111-KDIB2-3.4014.13.2022.5.JS) uznał to stanowisko za nieprawidłowe.
Wskazał, że umowa pożyczki podlega generalnie opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych i obowiązek uiszczenia tego podatku ciąży na biorącym pożyczkę.
Czytaj też: Status spółki komandytowo-akcyjnej na gruncie PCC >
W ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych przewidziano jednak sytuacje, w których czynność mieszcząca się w zakresie przedmiotowym ustawy jest wyłączona z opodatkowania podatkiem PCC.
Z art. 2 pkt 4 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wynika, że o wyłączeniu z opodatkowania PCC nie decyduje okoliczność, że strony tej umowy posiadają generalnie status podatnika VAT, lecz wyłącznie fakt, że dana czynność (ta konkretna) jest opodatkowana tym podatkiem lub przynajmniej jedna ze stron tej czynności jest z tego podatku zwolniona.
Dyrektor KIS uznał, że ocena opodatkowania umowy pożyczki PCC uzależniona od analizy jakie skutki podatkowe z tytułu jej zawarcia powstaną na gruncie VAT.
Sprawdź też: Udzielanie pożyczek – rozgraniczanie między VAT a PCC - LINIA ORZECZNICZA >
Wskazał, że z interpretacji nr 0111-KDIB3-1.4012.87.2022.5.IB wynika, że:
- umowa pożyczki będzie stanowiła odpłatne świadczenie usług, zatem będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług,
- czynność udzielenia odpłatnej pożyczki przez pożyczkodawcę będzie korzystać ze zwolnienia z tego podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o podatku od towarów i usług.
Jego zdaniem, biorąc pod uwagę rozstrzygnięcie zawarte w interpretacji z zakresu VAT – według którego omawiana pożyczka udzielona podatniczce przez spółkę, stanowiła odpłatne świadczenie usług, ale korzystała ze zwolnienia z tego podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT – nie można zgodzić się ze stanowiskiem podatniczki, że umowa pożyczki podlegała PCC.
Skoro omawiana pożyczka będzie zwolniona z VAT na mocy art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT, to w sprawie znajdzie zastosowanie wyłączenie zawarte w art. 2 pkt 4 lit. b) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. W takim przypadku umowa pożyczki będzie wyłączona z PCC. To oznacza, że na pożyczkobiorczyni nie ciąży obowiązek podatkowy w PCC.
Eksperci: Rozbieżności w podejściu do opodatkowania pożyczek
- Z punktu widzenia pożyczkobiorcy korzystne jest uznanie, że udzielenie pożyczki przez pożyczkodawcę podlega VAT. Przyczyna jest prosta – czynność opodatkowana VAT nie podlega opodatkowaniu PCC – a udzielnie pożyczki stanowi czynność, która korzysta ze zwolnienia z podatku. Dzięki temu pożyczkobiorca nie musi płacić 0,5 proc. PCC od kwoty pożyczki – stwierdza Andrzej Radwan, doradca podatkowy, Kancelaria Gardens Tax & Legal
Dodaje on, że jest to przypadek, kiedy organ interpretacyjny bierze stronę podatnika, mimo, że sądy administracyjne nie prezentują przychylnego stanowiska.
Czytaj też: Pożyczka w podatku od czynności cywilnoprawnych - komentarz praktyczny >
- Sądy administracyjne – uznawały często, że sam fakt udzielenia pożyczki przez podatnika VAT nie przesądza od razu, że dla tego podatnika stanowi to czynność dokonaną w ramach jego działalności zarobkowej (opodatkowaną VAT). Sądy w tym zakresie stawiały wymóg wykazania, że udzielanie pożyczek stanowi przedmiot takiej działalności oraz, że działalność taka nie ma charakteru incydentalnego - dodaje Andrzej Radwan.
Wskazuje on na wyroki NSA: z 24 kwietnia 2018 r., sygn. II FSK 1105/16, z 24 czerwca 2016 r., sygn. akt II FSK 1493/14 oraz wyrok WSA w Gliwicach z 28 lipca 2020 r., sygn. akt I SA/Gl 203/20.
Ekspert podkreśla, że rzadziej sądy administracyjne wskazywały, że warunkowanie opodatkowania VAT danej czynności w zależności od jej częstotliwości prowadzi do nieuzasadnionego zawężania zakresu czynności opodatkowanych (jedną z cech konstrukcyjnych VAT jest jego powszechność). Przykładem może być wyrok WSA w Warszawie z 25 stycznia 2017 r. sygn. III SA/Wa 3122/15.
- W przypadku podatnika VAT prowadzącego działalność gospodarczą podmiot ten działa w charakterze podatnika odnośnie wszystkich czynności – w tym także mających charakter sporadyczny, które pozostają poza jego głównym przedmiotem działalności, lecz stanowiąc konsekwencje tej działalności, bezpośrednio ją uzupełniają. Uznał tak NSA w wyroku z 30 czerwca 2009 r., sygn. akt I FSK 903/08 – zaznacza Andrzej Radwan.
Wskazuje on też na wyrok WSA w Warszawie z 13 lipca 2007 r., sygn. III SA/Wa 3554/06, w którym sąd przypomniał, że pieniądze stanowią majątek rzeczowy, którego wykorzystywanie w celu zarobkowym – odpłatne udostępnianie w zamian za odsetki stanowi działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ustawy o podatku od towarów i usług.
- Podobne stanowisko prezentowane było już wcześniej przez organy interpretacyjne - m.in. w interpretacjach Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie dnia 12 kwietnia 2012 r. IPPP1/443-145/12-2/IGo oraz z dnia 16 marca 2011 r. sygn. IPPP1-443-40/11-2/IGo – podkreśla Andrzej Radwan.
Wskazuje on, że należy jednak pamiętać, że w toku postępowań o stwierdzenie nadpłaty PCC lub postępowaniach wymiarowych organy podatkowe prezentują zwykle już mniej korzystne stanowisko – dlatego w tym zakresie interpretacje indywidualne pozostają w cenie.
Zobacz również:
Sprzedaż używanych rzeczy bez PIT, ale za to z PCC >>
Zakup samochodu w celu odsprzedaży rodzi obowiązek w PCC >>
Kolejny ekspert zauważa, że komentowana interpretacja wpisuje się w aktualne podejście organów podatkowych do pożyczek udzielanych przez podatników VAT.
- Organy przyjmują obecnie, że praktycznie każda tego typu czynność nawet jeśli jest dokonywana incydentalnie, powinna być traktowana jako usługa finansowa zwolniona z VAT. Konsekwencją uznania za czynność zwolnioną z VAT jest wyłączenie takiej pożyczki z opodatkowania PCC – podkreśla Wojciech Kaptur, doradca podatkowy, radca prawny, Kancelaria PragmatIQ. W jego ocenie jest to stanowisko właściwe, które jest uzasadnione na gruncie ustawy o VAT.
- Warto mieć na uwadze, że jeszcze kilka lat temu stanowisko organów podatkowych było odmienne. Neutralność podatkową pożyczki w zakresie PCC potwierdzano tylko jeśli udzielanie pożyczek było przedmiotem działalności gospodarczej, czyli odbywało się w zorganizowany i powtarzalny sposób, zwłaszcza jeśli podatnik prowadził działalność w zakresie PKD 64.92.Z "pozostałe formy udzielania kredytów" – podkreśla Wojciech Kaptur.
Ekspert dodaje, że co ciekawe, sądy administracyjne np. NSA w wyroku z 24 czerwca 2021 r. sygn. III FSK 26/21 przyjmują obecnie właśnie takie niekorzystne dla podatników podejście i zgadzają się na wyłączenie z PCC pożyczek tylko jeśli podatnik wykaże, że pożyczka nie była okazjonalna i następowała w ramach działalność gospodarczej.
- Biorąc pod uwagę te rozbieżności i zmienność podejścia organów podatkowych w ostatnich latach podatnicy powinni przyjąć podejście ostrożnościowe i zgromadzić dowody uzasadniające prowadzenie przez pożyczkodawcę działalności w zakresie udzielania pożyczek – zauważa Wojciech Kaptur.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
