Warto sprawdzić, czy otrzymanie drogiego upominku nie będzie przypadkiem opodatkowane podatkiem od spadków i darowizn.

Jak wskazuje adwokat, doktor nauk prawnych Szymon Solarski, prezenty - ślubne, komunijne, czy to z jakichkolwiek innych okazji - są przez prawo identyfikowane jako darowizny. -Dla obdarowanego nie stanowi to problemu, jeżeli prezent nie przekroczy kwoty wolnej od podatku od spadków i darowizn. Jeżeli zaś został obdarowany na wyższą kwotę, musi zawiadomić urząd skarbowy i rozliczyć się podatkowo. Oczywiście ważne jest od kogo ten prezent otrzymał. Jeżeli darczyńca należy do tzw. zerowej grupy podatkowej, wówczas podatek nie będzie należny. – wyjaśnia dr Szymon Solarski.

Czytaj w LEX: Przedmiot opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn w zakresie darowizny >

Przepisy podatkowe o prezentach i darowiznach

Podatek od spadków i darowizn zależy od stopnia pokrewieństwa pomiędzy darczyńcą a obdarowanym. Pokrewieństwo to ustawa dzieli na trzy grupy:

  • do grupy I zalicza się małżonka, zstępnych (dzieci, wnuki), wstępnych (rodzice, dziadkowie), pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów,
  • do grupy II – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych,
  • do grupy III – innych nabywców.

Następnie, w odniesieniu do każdej z grup ustawa wskazuje na kwoty wolne od opodatkowania. Inaczej mówiąc, określa maksymalne kwoty darowizn, których otrzymanie nie spowoduje obowiązku zapłaty podatku. Obecnie kwoty te wynoszą:

  • 10 434 zł - dla nabywców zaliczonych do pierwszej grupy podatkowej,
  • 7878 zł - dla drugiej grupy,
  • 5308 zł - dla trzeciej grupy.

 Limity tej wysokości obowiązują od 13 października 2022 r., a zostały wprowadzone rozporządzeniem ministra finansów. Co ważne - są to limity pięcioletnie.

Czytaj w LEX: Zwolnienie z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn nabycia w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy >

Zobacz również: Prywatny majątek ma zostać w rodzinie - darowizna korzystna podatkowo >>

 

Grupy podatkowe dziecka

Weźmy teraz pod uwagę dziecko przystępujące do pierwszej komunii. W I grupie podatkowej znajdą się rodzice, dziadkowie, pradziadkowie, rodzeństwo, ojczym oraz macocha. W II grupie będą dzieci rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, żony i mężowie rodzeństwa. Do III grupy podatkowej zaliczymy natomiast wszystkie pozostałe osoby.

Jeśli wartość darowizny nie przekracza powyższych limitów podatku płacić nie trzeba. Trzeba jednak pamiętać, że przy obliczaniu limitów przy darowiznach od tej samej osoby, trzeba zsumować wszystkie przekazania z ostatnich pięciu lat.

Czytaj więcej: Jak uniknąć zapłaty podatku od darowizn na przykładach? >

 

Zwolnienie dla najbliższej rodziny

Jeśli zdarzy się, że wartość darowizny przekroczy limit uprawniający do zwolnienia, konieczne będzie zapłacenie podatku. Rozliczenia muszą wtedy dokonać rodzice lub prawni opiekunowie małoletniego dziecka. Ma to szczególne znaczenie zwłaszcza dla II i III grupy podatkowej. Najbliższa rodzina może bowiem skorzystać ze specjalnego zwolnienia z podatku, przewidzianego dla tzw. zerowej grupy podatkowej, określonej w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Należą do niej małżonkowie, zstępni (dzieci, wnuki), wstępni (rodzice, dziadkowie), pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha.

Czytaj w LEX: Wartość przedmiotu darowizny >

Prezenty od rodziców, dziadków, pradziadków, rodzeństwa, ojczyma oraz macochy, nawet jeśli ich wartość będzie wyższa niż 10 434 zł, nie będą opodatkowane, jeśli zgłosi się darowiznę do urzędu skarbowego. Zgłoszenia trzeba dokonać w ciągu sześciu miesięcy od dnia otrzymania prezentu. Zgłoszenia w imieniu dziecka także muszą dokonać rodzice lub prawni opiekunowie. Dziecko bowiem samodzielnie nie może złożyć deklaracji podatkowej. Dodatkowym warunkiem jest jeszcze, jeśli prezentem były pieniądze, aby były przekazane przelewem bankowym lub przekazem pocztowym. Nie może to być gotówka w kopercie.

 

POLECAMY

Problematyczne prezenty w gotówce

Z przepisów wynika, że w przypadku darowizn pieniężnych, poza zgłoszeniem do urzędu w ciągu sześciu miesięcy, konieczne jest udokumentowanie otrzymania pieniędzy dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

Przepis ten był od dawna przedmiotem sporów, które rozstrzygnął Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z 20 marca 2023 r. (sygn. III FPS 3/22). NSA stwierdził, że warunkiem zwolnienia z podatku jest udokumentowanie wpłaty na rachunek obdarowanego w sposób zapewniający identyfikację obdarowanego i darczyńcy, czyli przelewem bankowym lub przekazem pocztowym.

Z uchwały wynika więc, że rodzice czy dziadkowie, chcąc podarować pieniądze np. córce czy wnuczce, muszą przekazać je przelewem bankowym lub przekazem pocztowym. Oznacza to, że jeśli dziadkowie nie mają rachunku bankowego, muszą udać się na pocztę i dokonać opłaty pocztowej od przekazywanej kwoty. Tylko taki sposób zapewni zwolnienie z podatku.

Zobacz również: Darowizna pieniężna bez podatku tylko przelewem lub przekazem >> 

  

 

Podatek rozliczą rodzice

Na koniec przeanalizujmy trzy przykłady. W pierwszym rodzice dali dziecku prezent o wartości 5 tys. zł. Kwota ta jest niższa niż limit dla I grupy podatkowej, wynoszący obecnie 10 434 zł, więc podatku nie trzeba będzie płacić. Dodatkowo nie trzeba dokonywać zgłoszenia otrzymania prezentu.

W drugim przykładzie dziecko dostało 11 tys. zł od babci. Kwota darowizny przekracza limit 10 434 zł. Podatku nie trzeba będzie zapłacić, jeśli zgłosi się darowiznę do urzędu skarbowego. Zgłoszenia dokonuje się na formularzu SD-Z2. Dodatkowym warunkiem będzie w tym przypadku, aby pieniądze przekazane były w formie przelewu.

W trzecim przypadku wujek należący do II grupy podarował dziecku prezent o wartości 2 tys. zł. Darowizna nie przekroczyła limitu dla II grupy, czyli 7878 zł. Nie jest więc opodatkowana, ani nie trzeba jej zgłaszać do urzędu skarbowego.

W czwartym przykładzie dziecko dostało od przyjaciół rodziców prezent o wartości 6 tys. zł. Wartość darowizny przekracza więc limit dla III grupy podatkowej, wynoszący 5308 zł. W tej sytuacji podatek trzeba będzie zapłacić. Podatek rozlicza się na druku SD-3. Oba druki muszą podpisać rodzice.

Izabela Rutkowska, doradca podatkowy, wspólnik w kancelarii Savior Legal&Tax, tłumaczy, że przestrzeganie przepisów prawa jest konieczne, a jego nieznajomość nie tłumaczy braku rozliczenia darowizny. Ekspertka zwraca uwagę, że limity zwolnień od podatku od spadków i darowizn są stosunkowo wysokie i wartość prezentów najczęściej nie będzie ich przekraczała. Przestrzega jednak przed ukrywaniem wysokich darowizn. Organy podatkowe w swoich działaniach kontrolnych mogą kierować się również donosami. Na ich podstawie mogą prowadzić czynności kontrolne i sprawdzać, czy należny podatek został zapłacony.

Czytaj w LEX: Darowizny na rzecz członków rodziny jako sposób unikania opodatkowania >

 

Od lipca wyższe limity

W lipcu 2023 r. zaczną obowiązywać nowe, znacznie wyższe limity. Opodatkowaniu będzie podlegało nabycie, od jednego zbywcy, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej:

  • 36 120 zł – dla nabywców zaliczonych do pierwszej grupy podatkowej,
  • 27 090 zł – dla drugiej grupy,
  • 5733 zł – dla trzeciej grupy.

Co istotne, nie będzie trzeba sumować darowizn otrzymanych od wielu osób z tej samej grupy podatkowej. Wyjaśnijmy, że ustawa deregulacyjna, która wprowadza od lipca br. wyższe limity dla poszczególnych grup w podatku od spadków i darowizn, zakłada też sumowanie darowizn, czyli tzw. podatek od zbiórek. Jednak pakiet SLIM VAT 3, który jest obecnie procedowany przez parlament, wprowadza zmiany także w ustawie o podatku od spadków i darowizn i znosi obowiązek sumowania darowizn od wielu osób. Jeśli prezydent podpisze nowelizację SLIM VAT 3, w życie wejdą tylko zmiany korzystne dla podatników  - wyższe limity bez konieczności sumowania darowizn.