Najwięcej wątpliwości i kontrowersji wzbudza zagadnienie wystawiania faktur korygujących in minus oraz wynikającej stąd korekty podstawy opodatkowania, co wynika z fundamentalnej zmiany dotychczas stosowanego modelu, w ramach którego obniżenie podstawy opodatkowania było możliwe pod warunkiem posiadania przez sprzedawcę potwierdzenia odebrania przez nabywcę faktury korygującej, z której korekta ta wynikała.
Znowelizowane przepisy zniosły ten obowiązek i uzależniły możliwość obniżenia podstawy opodatkowania w VAT posiadania przez podatnika dokumentacji, z której wynika, że uzgodnił on z nabywcą towaru lub usługobiorcą warunki obniżenia podstawy opodatkowania dla dostawy towarów lub świadczenia usług określone w fakturze korygującej oraz warunki te zostały spełnione, a faktura ta jest zgodna z posiadaną dokumentacją [art. 29a ust. 13 ustawy VAT w treści nadanej nowelizacją].
Przepisy o korekcie do poprawy
Doświadczenia pierwszego miesiąca wystawiania faktur korygujących na nowych zasadach wykazały, że dla przedsiębiorców ogromnym problemem pozostaje ustalenie, jaka dokumentacja może i powinna zostać uznana za wystarczającą do dokonania korekty. Skala wątpliwości okazała się tak duża, że skłoniła Ministerstwo Finansów do opublikowania obszernych objaśnień dotyczących pakietu Slim VAT, w których istotną część poświęcono właśnie korygowaniu faktur in minus. Choć objaśnienia znajdują się dopiero w fazie konsultacji społecznych, które mają zakończyć się w dniu 1 lutego 2021 r., już można wyciągnąć kilka wniosków na temat ministerialnej wizji prawidłowej interpretacji nowych przepisów.
Zobacz również: MF konsultuje objaśnienia dotyczące Slim VAT >>
W Objaśnieniach wskazano w pierwszej kolejności, co w ocenie Ministerstwa Finansów uważać za uzgodnienie warunków obniżenia podstawy opodatkowania. Lektura pozwala stwierdzić, że przez owo „uzgodnienie” należy rozumieć dowolne ustalenia stron transakcji regulujące warunki obniżenia pierwotnego wynagrodzenia.
Czytaj w LEX: Rabat a podstawa opodatkowania w podatku VAT >
Ministerstwo potwierdziło, że uzgodnieniem takim może być przede wszystkim zawarta przez strony umowa a nawet regulamin sprzedawcy, z którego wynika możliwość uzyskania przez nabywcę rabatu po zrealizowaniu określonych warunków (na przykład co do ilości nabytych towarów).
Oznacza to, że w ocenie Ministerstwa Finansów (która to ocena po opublikowaniu objaśnień stanie się wiążąca dla organów podatkowych) podstawą do dokonania korekty będzie mogło być pierwotne porozumienie zawarte pomiędzy stronami. Przy takiej interpretacji strony nie będą zobowiązane do tworzenia dodatkowych dokumentów tylko w celu pozyskania korekty. Podejście należy ocenić pozytywnie.
Zobacz procedurę w LEX: Faktury korygujące - okres rozliczenia przez nabywcę >
Objaśnienia potwierdzają również, że uzgodnieniem uzasadniającym korektę mogą być również wszelkiego rodzaju aneksy, porozumienia dodatkowe czy inne dokumenty, z których wynika obniżenie wynagrodzenia należnego sprzedawcy, np. z powodu rabatu czy złej jakości towarów lub usług. To pożądane i pragmatyczne podejście, zwłaszcza, że w Objaśnieniach podkreślono, że uzgodnienia te nie muszą przyjmować formy pisemnej i dokumentowej, a wystarczające będzie nawet dokonanie ich w formie ustnej, czy nawet zachowanie stron (np. zwrot towarów sprzedawcy), przy czym to na podatniku będzie spoczywał ciężar udowodnienia tych uzgodnień.
Zobacz procedurę w LEX: Wymóg posiadania potwierdzenia otrzymania faktury korygującej >
Zasady dokumentowania pełne niejasności
Przyjęcie takiego założenia pozwala wierzyć, że podstawą korekty będą po prostu działania stron transakcji. Jeżeli organy podatkowe będą respektować te założenia, strony transakcji nie będą musiały produkować dodatkowych dokumentów tylko dla celów korekty podstawy opodatkowania, co powinno rzeczywiście uprościć ten proces.
Skoro o dokumentach już mowa, dla dokonania korekty konieczne będzie posiadanie przez podatnika dokumentacji, z której będzie wynikać respektowanie przez strony wcześniejszych założeń. Z Objaśnień można wyinterpretować, że za dokumentację można uznać wszystko, co należycie potwierdzi ustalenia stron. Wskazano przykładowo, że dokumentacją taką będzie zawarta przez strony umowy pisemna, protokoły potwierdzające zwrot całości czy części towarów, a nawet korespondencja pomiędzy stronami. W ocenie Ministerstwa dokumentacja ta nie musi przyjmować formy pisemnej, przy czym organy podatkowe będą miały prawo żądania jej wydania. Oznacza to, że o ile ustalenia pomiędzy stronami będą mogły być dokonywane w dowolnej formie, podatnicy powinni posiadać jakiś „ślad” tych ustaleń.
Zobacz procedurę w LEX: Faktury korygujące - zasady wystawiania >
Stanowisko przedstawione w Objaśnieniach należy pochwalić. Zaprezentowana interpretacja pozostaje spójna z praktyką biznesową i nie wymaga od przedsiębiorców znacznych nakładów czasu i sił. Widać, że Ministerstwo starało się interpretować nowe przepisy w sposób nakładający na przedsiębiorców jak najmniej dodatkowych obowiązków i pozwalający im na wykorzystanie już posiadanej dokumentacji i korespondencji handlowej dla celów podatku VAT. Na pewno należy uznać to za dobry krok w kierunku likwidacji barier administracyjnych w rozliczaniu VAT.
Na pochwałę zasługuje również umieszczenie w Objaśnieniach kilku przykładów, w których ministerstwo na konkretnych przypadkach udziela odpowiedzi na pytanie, co w danej sytuacji należy uznać za uzgodnienie warunków korekty, ich spełnienie oraz jaka dokumentacja będzie wystarczająca dla ich wykazania. Taki sposób przedstawienia argumentacji ministerstwa powinien być zrozumiały dla przedsiębiorców i pozwolił na ustalenie minimalnych wymogów dokonania korekty.
Zważywszy na powyższe, Objaśnienia powinny zostać dobrze przyjęte przez przedsiębiorców i rzeczywiście uciąć pojawiające się (przynajmniej w tym zakresie) spekulacje. Szkoda tylko, że opublikowanie Objaśnień było konieczne już po niespełna miesiącu obowiązywania regulacji, które w założeniu miały być proste w stosowaniu.
Czytaj w LEX: VAT 2021 - przewodnik po zmianach >
Wskazuje to dobitnie, że jakoś stanowionego prawa podatkowego jest wciąż niska. Ustawodawca powinien raczej dążyć do tego, by uchwalane przepisy były na tyle jasne i precyzyjne, by nie wymagały wydawania oficjalnych wskazówek co do ich interpretacji. Niestety zauważalna jest tu tendencja odwrotna – zamiast podnosić jakość prawa, ustawodawca zdecyduje się na wydawanie obszernych (dość wskazać, że Objaśnienia dotyczące Slim VAT mają aż 49 stron!) objaśnień, próbując ratować w ten sposób i tak znikomą w naszym systemie podatkowym pewność prawa.
Gdyby prawo było należytej jakości, nie potrzebowalibyśmy żadnych objaśnień.
Bartosz Kubista, doradca podatkowy, adwokat, partner w kancelarii GLC
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
