Kwestia opodatkowania nieodpłatnych świadczeń pracodawcy względem pracowników nadal budzi wiele wątpliwości. Chodzi tu m.in. noclegi, dojazdy, przejazdy, posiłki, spotkania firmowe – jednak nie tylko. Kluczowy dla interpretacji przepisów wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 8 lipca 2014 r. (sygn. K 7/13) zawiera wytyczne ułatwiające ocenę różnych przypadków, ale nie jest na tyle precyzyjny, by objąć wszystkie możliwe sytuacje. Trybunał wskazał, że pracownik osiąga przychód z nieodpłatnego świadczenia, jeżeli zostało ono spełnione za jego zgodą i w jego interesie oraz osiągnął z tego tytułu wymierną korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby ponieść. Tu jednak zaczynają się schody.
- W wielu przypadkach wytyczne te okazują się zbyt ogólne, by można było je zastosować bez żadnych wątpliwości. Przykładem jest wydanie przez pracodawcę odzieży pracownikom. W takim przypadku wiele zależy od celu, jaki przyświeca pracodawcy. Czy odzież jest w danym przypadku środkiem ochrony indywidualnej, do którego zapewnienia pracodawca jest zobowiązany na podstawie przepisów prawa pracy? Czy otrzymanie przez pracownika odzieży w pracy jest obowiązkowe? Czy odzież zawiera oznaczenie pracodawcy, jego logo itp.? Odpowiedź na każde z tych pytań może decydować o tym, czy takie świadczenie będzie opodatkowane, czy nie - – zwraca uwagę dr Grzegorz Keler, adwokat w kancelarii SPCG.
Prezenty od pracodawcy – z podatkiem czy bez?
Podobne wątpliwości mogą dotyczyć przekazania pracownikom różnego rodzaju prezentów rzeczowych, które nie są finansowane z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. W tym przypadku, co do zasady, pracodawca powinien odprowadzić zaliczkę na PIT, ale nie zawsze tak będzie. Dr Grzegorz Keler zwraca uwagę, że fiskus akceptuje na przykład brak opodatkowania PIT upominków jubileuszowych, przyjmując że wówczas ma miejsce darowizna, która podlega podatkowi od spadków i darowizn; za taką interpretacją opowiedział się również Trybunał. Jednak wyznaczenie granicy między darowizną a świadczeniem odpowiadającym wynagrodzeniu ze stosunku pracy nie zawsze jest łatwe.
- W tej sytuacji trudno się dziwić, że pracodawcy chcą się zabezpieczyć przed ryzykiem podatkowym w drodze interpretacji indywidualnej. W wielu przypadkach takie działanie będzie uzasadnione – ocenia dr Grzegorz Keler.
Sprawdź w LEX: Jakie są skutki zapewnienia noclegu delegowanym pracownikom? >
Zobacz również:
Obiad od firmy wolny od dodatkowego PIT >>
Nie od każdego świadczenia należy się podatek >>
Podatku nie ma, gdy nie da się policzyć wartości świadczenia
Patrycja Łukasiewicz, konsultant w Alto wskazuje, że jeśli, przykładowo, pomyślimy o poczęstunku zapewnionym pracownikom w biurze, zapewnieniu kawy, herbaty czy owoców, możemy mówić już o ugruntowanej linii interpretacyjnej, w której wskazuje się, że nie da się przyporządkować konkretnego przychodu do danego pracownika, dlatego przychód po jego stronie nie powstaje. Dlatego też w trakcie spotkań i imprez integracyjnych pracodawcy najczęściej też decydują się na serwowanie posiłków w formie tzw. szwedzkiego stołu – twierdzi Patrycja Łukasiewicz.
Inaczej jest natomiast w przypadku pakietów medycznych w części finansowanej przez pracodawców. Nie tylko na podstawie wspomnianego wyroku TK, ale również na podstawie wyroku NSA (II FPS 7/10) nie ma co do zasady wątpliwości, że takie świadczenie stanowi przychód pracownika. Wyjątek stanowią świadczenia w ramach medycyny pracy, bowiem ich zapewnienie wynika z obowiązków wprost wskazanych w przepisach prawa pracy.
Czytaj w LEX:
- Czerski Piotr, Podatkowe prawo - podatek dochodowy od osób fizycznych - przychód z nieodpłatnego świadczenia - podział świadczeń nieodpłatnych. Glosa do uchwały NSA z dnia 24 października 2011 r., II FPS 7/10 >
- Borkowski Grzegorz, Pakiety świadczeń medycznych przychodem podatnika. Glosa do uchwały NSA z dnia 24 października 2011 r., II FPS 7/10 >
Podobnie jest w przypadku kart sportowych. Są one przypisane do konkretnego pracownika i bez problemu można ustalić konkretną korzyść po jego stronie, a sam wydatek poniesiony jest w interesie pracownika (nie pracodawcy), dlatego stanowi przychód opodatkowany w PIT.
Rafał Tołwiński, doradca podatkowy, partner w Alto, podkreśla, że we wskazanych przykładach, co do zasady, nie pojawiają się już zazwyczaj większe wątpliwości, a linia interpretacyjna wydaje się jednolita. Natomiast istnieje szereg innych benefitów pozapłacowych, co do opodatkowania których pracodawcy wciąż mają wątpliwości. Są to często mniej oczywiste przypadki, uzależnione od konkretnego stanu faktycznego.
Zobacz procedurę w LEX: Świadczenia nieodpłatne po wyroku TK >
Wątpliwości dotyczą często zapewnienia noclegu w przypadku czasowego oddelegowania pracownika do innego miasta czy pokrycia kosztów udziału w szkoleniu. W takich sytuacjach istotne są konkretne okoliczności faktyczne i zbadanie np. w czyim interesie tak naprawdę ponoszony jest wydatek, czy jest związany z wykonywaniem obowiązków służbowych, czy pracownik uzyska korzyść w życiu prywatnym.
Zobacz procedurę w LEX: Ustalanie wartości świadczeń nieodpłatnych i częściowo odpłatnych >
Brakuje definicji pojęcia nieodpłatnego świadczenia
Jak zauważa Rafał Tołwiński, przepisy ustawy o PIT wciąż nie zawierają definicji pojęcia nieodpłatnego świadczenia. W konsekwencji, w celu rozstrzygnięcia swoich wątpliwości, szczególnie przy nietypowych formach świadczeń, pracodawcy zmuszani sią sięgać do przepisów oraz zapoznawać się z interpretacjami podatkowymi i orzeczeniami sądów. W tym kontekście należy pamiętać, iż rozstrzygnięcie kwestii, czy w danym wypadku podatnik uzyskuje nieodpłatne świadczenie, wymaga zawsze szczegółowej analizy stanu faktycznego i uwzględnienie w swoich rozważaniach stanowiska zaprezentowane w wyroku TK oraz odwołujące się do niego stanowisko NSA. Jego zdaniem, nie powinno więc dziwić, że podatnicy wciąż proszą o wydanie interpretacji indywidualnych organy podatkowego, które jednostkowo przyglądają się okolicznościom każdej sprawy.
Zobacz linie orzecznicze w LEX:
Opłacenie przez spółkę ubezpieczenia OC osób należących do organów spółki jako przychód tych osób >
Pakiet medyczny jako przychód ze stosunku pracy >
Wyrok TK nie rozwiązał problemu
Jedną z przesłanek uznania świadczenia za przychód, według TK, jest fakt, że zostało ono spełnione w interesie pracownika (a nie w interesie pracodawcy) i przyniosły mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby ponieść.
- O ile kwestia zgody i wymierności świadczenia nie budzą większych wątpliwości, to przesłanka interesu pozostaje często elementem dyskusyjnym. Początkowo linia orzecznicza szła w tym kierunku, że wiele świadczeń było uznawanych za spełnione w interesie pracodawcy, co skutkowały wyłączeniem ich z opodatkowania – zauważa Mirosława Zugaj, doradca podatkowy, partner w kancelarii Chojnacka & Łagowski Doradcy Podatkowi. Były to przykładowo sprawy dotyczące świadczenia w postaci pokrywania przez pracodawcę kosztów noclegów pracowników oddelegowanych do pracy poza miejsce siedziby pracodawcy lub pracowników mobilnych. Przez kilka lat po wyroku TK zarówno sądy administracyjne, jak i organy podatkowe, uznawały, że ponoszenie przez pracodawcę wydatków w celu zapewnienia noclegów pracownikowi jest świadczeniem poniesionym w interesie pracodawcy (bo to jemu przynosi konkretną i wymierną korzyść w postaci prawidłowo i efektywnie wykonanej przez pracownika pracy; pozwala łatwiej pozyskać pracownika do pracy w oddalonych budowach itp.). Obecnie jednak obowiązuje podejście zgodnie z którym, jeżeli podwładny godzi się na pracę w innym miejscu, a szef pokrywa mu koszty podróży do miejsca oddelegowania, to po stronie pracownika powstaje przychód z nieodpłatnych świadczeń związanych ze stosunkiem pracy. Skoro nie jest w podróży służbowej, to pracodawca nie ma obowiązku pokrywania kosztów noclegu.
Jak wskazuje Mirosława Zugaj, przy takiej zmienności orzecznictwa ilość wniosków o interpretację nie dziwi. - Pracodawca jako płatnik woli się zabezpieczyć, nawet jeśli w danej chwili sprawa wydaje się oczywista. Tym bardziej, że niektóre świadczenia mogą być dyskusyjne. Czasem trudno ocenić, kiedy kończy się interes pracodawcy a zaczyna korzyść pracownika. Przykładem może tu być udostępnienie samochodów służbowych do jazd wyłącznie na trasie praca – dom czy dofinansowanie różnego rodzaju szkoleń czy studiów – podsumowuje Mirosława Zugaj.
Sprawdź w LEX:
Jak rozliczyć świadczenia przysługujące pracownikowi po ustaniu zatrudnienia? >
Świadczenie ze stosunku pracy czy darowizna?
Tymczasem, koszty pracy są wysokie, a opodatkowanie świadczenia dla pracownika z reguły „ciągnie za sobą” także składki ZUS. Stąd często w interesie nie tylko pracownika, ale i pracodawcy, może być to, by uznać dane świadczenia za wyłączone z przychodów podatkowych. Popularnym ostatnio rozwiązaniem jest przekazywanie pracownikom darowizn. Jak zauważa Mirosława Zugaj, skarbówka zasadniczo zgadza się z tym, że przekazany pracownikowi prezent jest wyłączony z zakresu podatku PIT. Dotyczą go natomiast limity zwolnień z podatku od spadków i darowizn. Tu też łatwo o spór z organem. Przykładowo – jeśli prezent jest przyznawany za zaangażowanie pracownika w projekt to w istocie stanowi premię uznaniową. De facto bowiem jest formą wynagrodzenia za pracę. To inna sytuacja, niż np. prezent z okazji ślubu, który pracodawca przekazuje z uwagi na wyjątkową okoliczność, nie będąc do tego zobowiązanym np. regulaminem wynagradzania.
Zobacz linię orzeczniczą w LEX: Rozumienie przychodu pracownika jako podstawy oskładkowania >
