Długą drogę pokonał projekt ustawy o fundacjach rodzinnych zanim stał się literą prawa. Sejm przyjął 14 grudnia 2022 r. ustawę o fundacjach rodzinnych. Warto podkreślić, że pod koniec tej długiej drogi nastąpił zwrot akcji z korzyścią dla wielu podatników. Nasi eksperci wskazują na to, kto może skorzystać na nowych rozwiązaniach, dla kogo są one szczególnie korzystne. Porównują te rozwiązania z estońskim CIT, sygnalizując, że jest to tak naprawdę trzeci etap wdrożenia w Polsce estońskiego modelu opodatkowania. Kto zatem powinien się zainteresować tymi rozwiązaniami?
- Fundacja rodzinna to nie tylko doskonałe narzędzie do planowania sukcesji, ale także pozwalające na efektywne podatkowo zarządzanie majątkiem - wskazuje Jan Sarnowski, doradca podatkowy (w latach 2019–2022 wiceminister finansów odpowiedzialny za polski system podatkowy).
Czytaj w LEX: Estoński CIT w praktyce >>>
Czytaj w LEX: Ryczałt od dochodów spółek kapitałowych – estoński CIT >>>
Opodatkowanie fundacji rodzinnej oparte na estońskim modelu
Ekspert zauważa, że początkowo projektowane zasady opodatkowania nie wzbudzały entuzjazmu wśród przedsiębiorców. Przewidywały standardowe rozwiązania. - Ostateczny kształt ustawy przyjętej przez Sejm dokonał jednak rewolucji w tym zakresie. W efekcie, w niektórych okolicznościach, to właśnie fundacja rodzinna będzie najkorzystniejszym narzędziem do prowadzenia działalności gospodarczej lub inwestycyjnej w Polsce - dodaje Sarnowski.
Opodatkowanie fundacji rodzinnej oparte zostało na estońskim modelu opodatkowania dochodów. Tak długo jak dochody fundacji nie zostaną wypłacone, względnie nie nastąpi rozwiązanie fundacji rodzinnej, podatek w ogóle nie wystąpi. -To jest de facto trzeci etap wdrożenia w Polsce estońskiego modelu opodatkowania, czyli podatku pobieranego dopiero w momencie dystrybucji zysków – wskazuje Jan Sarnowski.
Obok ryczałtu od dochodu spółek, fundacja rodzinna stanie się drugą instytucją, która będzie działała na zasadach estońskich - bez opodatkowania „na bieżąco”, a jedynie w momencie transferu zysku ze sfery biznesowej do sfery prywatnej.
Korzystnie dla holdingów
- Ustawodawca pozwala skorzystać z zasad estońskich fundacjom rodzinnym, które będą miały charakter holdingowy i będą osiągać głównie zyski pasywne. Dotychczas spółki o takim charakterze nie mogły korzystać z dobrodziejstw estońskiego CIT. Jest to zatem istotny przełom – wyjaśnia Sarnowski.
Dzieje się tak dlatego, że fundacja objęta została zwolnieniem podmiotowym, przewidzianym dotychczas dla takich podmiotów jak Skarb Państwa, Narodowy Bank Polski, czy gminy, powiaty lub województwa albo fundusze inwestycyjne otwarte. Opodatkowanie wystąpi tylko w przypadku wypłaty świadczeń na rzecz beneficjentów lub rozwiązania fundacji. Podatek wyniesie jedynie 15 proc. Jeśli beneficjentem jest sam fundator lub osoba z najbliższego kręgu rodziny fundatora - małżonek, zstępny, wstępny, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha – podatek od dochodów osób fizycznych w ogóle nie wystąpi. Jeśli beneficjentem będzie inna osoba, wystąpi dodatkowe opodatkowanie dochodów osób fizycznych w wysokości 15 proc.
Czytaj w LEX: Zasady odpowiedzialności cywilnej w grupie spółek >>>
Jak zauważa Jan Sarnowski, fundacja zapewnia odroczenie momentu opodatkowania oraz niezwykle niskie łączne obciążenie podatkowe fundacji i beneficjenta. Efektywne opodatkowanie na poziomie 15 proc. ma miejsce jedynie w przypadku wypłaty zysków.
- Taki sposób rozliczenia przebija swoimi korzyściami wszystkie dotychczas dostępne w Polsce formy opodatkowania. 15 proc. podatku to mniej niż w przypadku prowadzenia działalności poprzez spółkę z o.o. i to bez względu na jej wielkość i wybrany sposób opodatkowania. W spółce z o.o. będącej małym podatnikiem, rozliczanej na zasadach klasycznych, efektywne opodatkowanie dochodu netto u inwestora wynosi 26,29 proc. Łączne opodatkowanie ryczałtem od dochodów spółek i wspólnika wynosi 20 proc. Opodatkowanie spółki z o.o. będzie zatem zazwyczaj wyższe niż obciążenie fundacji rodzinnej. W efekcie, dla działalności holdingowej fundacja rodzinna może stać się niedługo pierwszym wyborem – podkreśla Sarnowski.
Zobacz również: Sejm przyjął ustawę o fundacjach rodzinnych >>
Czytaj w LEX: Wiórek Piotr Marcin, "Ciemna strona" fundacji rodzinnej? Uwagi z perspektywy prawa niemieckiego >>>
Jest i haczyk
Fundacja rodzinna będzie korzystać z przedstawionych zasad opodatkowania tylko w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej dozwolonej przez ustawę. Katalog działań został określony w art. 6 ustawy i jest to przede wszystkim: zbywanie mienia (ale nie na zasadzie spekulacji), wynajem mienia, posiadanie udziałów w polskich lub zagranicznych spółkach, funduszach i innych podmiotach, obrót papierami wartościowymi, czy udzielanie pożyczek spółkom kapitałowym lub osobowym, w których fundacja rodzinna jest wspólnikiem albo beneficjentom. W zakresie działalności innej niż dozwolona przez ustawę, fundacja nie będzie podlegać zwolnieniu, ale będzie opodatkowana na zasadach ogólnych zgodnie z wyższą stawką równą 25 proc. i nie będzie mogła korzystać z preferencji podatkowych dostępnych dla innych podatników CIT. Nie zmienia to jednak faktu, że beneficjenci zachowują swoje zwolnienie z PIT w przypadku uzyskania świadczeń z fundacji rodzinnej.
- Prowadzi to do wniosku, że nawet prowadząc działalność wykraczającą poza dozwoloną działalność fundacji rodzinnej, łączne opodatkowanie wciąż będzie atrakcyjne, chociaż nie aż tak bardzo jak w zakresie działalności holdingowej – wskazuje Aleksander Łożykowski, doradca podatkowy, radca prawny (dyrektor Departamentu Podatków Dochodowych Ministerstwa Finansów w latach 2019 – 2022).
Jednym najważniejszych aspektów działania fundacji rodzinnej będzie zarządzanie udziałami oraz posiadanym majątkiem rzeczowym. Przeanalizujmy to na przykładzie.
Załóżmy, że inwestor wynajmuje powierzchnie biurowe. Roczny przychód z tego tytułu wynosi 1,5 mln zł, koszty 500 tys. zł, czyli dochód wynosi 1 mln zł rocznie. Czy fundacja rodzinna będzie dla inwestora opłacalna w porównaniu z innymi formami prowadzenia działalności, w szczególności poprzez spółkę kapitałową? Cały zysk po opodatkowaniu na poziomie spółki czy fundacji ma zostać wypłacony w formie dywidendy lub świadczenia dla beneficjenta. Spółka ma status małego podatnika CIT.
- W przypadku wyboru spółki kapitałowej inwestor zapłaci 90 tys. zł CIT oraz 172,9 tys. zł PIT, czyli łącznie 262,9 tys. zł podatku. Spółka może też wybrać ryczałt od dochodów spółek. W takiej sytuacji opodatkowanie na bieżąco nie wystąpi, a łączne opodatkowanie w przypadku wypłaty zysków wyniesie 20 proc., czyli 200 tys. złotych– komentuje przykład Aleksander Łożykowski.
Ekspert dodaje, że w przypadku wyboru fundacji rodzinnej, inwestor nie zapłaci podatku dochodowego na bieżąco. - W przypadku decyzji o wypłacie zysków, zapłaci 15 proc. podatku dochodowego od osób prawnych, tj. 150 tys. zł. Fundator jako beneficjent jest zwolniony z PIT. W tym przykładzie nie byłoby także korzystniejsze opodatkowanie dochodów z najmu w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej ani najmu prywatnego. Z porównania wynika, że fundacja rodzinna będzie najkorzystniejszą pod względem podatkowym formą organizacyjnoprawną prowadzenia wskazanej inwestycji – tłumaczy Łożykowski.
Czytaj w LEX: Jak zapewnić struktury długowieczności firm rodzinnych >>>
Czytaj w LEX: Od firmy rodzinnej do korporacji >>>
Ekspert wskazuje, że biorąc pod uwagę możliwości udzielania pożyczek podmiotom, w których fundacja rodzinna jest wspólnikiem oraz beneficjentom, rysuje się całkiem szerokie spektrum potencjalnych możliwości zarządzania podatkami w grupie kapitałowej, nie tylko w obrębie Polski, ale także międzynarodowo. - Możliwość udzielania pożyczek beneficjentom pozwala na przekazanie im kapitału bez opodatkowania. Samo udzielenie pożyczki jest bowiem neutralne podatkowo i nie generuje obowiązku zapłaty podatku ani przez fundację rodzinną ani przez beneficjentów – dodaje Łożykowski
Eksperci oceniają, że zasady opodatkowania fundacji rodzinnej to odważny krok w kierunku szerszego udostępnienia firmom modelu rozliczeń opartego na mechanizmie znanym z Estonii. Fundacja rodzinna jest otwarta na podmioty osiągające zyski pasywne, a korzystanie z niej nie jest obwarowane warunkami dotyczącymi minimalnego zatrudnienia czy struktury kapitałowej.
- Pozytywny efekt tego wdrożenia może prowadzić do usunięcia ograniczeń w stosowaniu ryczałtu od dochodów spółek oraz złagodzenia warunków wejścia w ten sposób opodatkowania, tak żeby opcja opodatkowania w modelu estońskim, w obu jej odsłonach (ryczałt od dochodów spółek i fundacja rodzinna) była szeroko i równo dostępna dla wszystkich chętnych – prognozuje Sarnowski.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
