Nieruchomości to temat, który często rodzi wątpliwości podatkowe. W tym konkretnym przypadku podatniczka wspólnie z mężem i córką była właścicielką mieszkania, które zostało zakupione w 2012 r. W czerwca 2018 r., w wyniku podziału majątku podatniczka nabyła część nieruchomości należącą do męża i tym samym ona i jej córka stały się jedynymi właścicielkami mieszkania. W następnym roku mieszkanie zostało sprzedane.
Podatniczka nie miała pewności, czy dokonanie sprzedaży nieruchomości, w części nabytej w drodze podziału majątku wspólnego małżonków, wiąże się z koniecznością uiszczenia podatku dochodowego od osób fizycznych.
Przedstawiając własne stanowisko wskazała, że jej zdaniem w tej sytuacji nie ma konieczności zapłaty podatku.
Ważna uchwała NSA w sprawie majątku wspólnego małżonków
Podatniczka stwierdziła, że NSA w wyroku z 24 sierpnia 2017 r. (II FSK 2012/15) w pełni podzielił stanowisko sądu wyrażone w uchwale NSA (II FPS 2/17 z 15 maja 2017 r.).
W przedmiotowej uchwale stwierdzono, że dla oceny skutków podatkowych odpłatnego zbycia nieruchomości kluczowy jest moment poniesienia wydatku na nabycie tego składnika do majątku wspólnego małżonków i to, że tego wydatku (w momencie jego poniesienia) nie można przypisać jednemu bądź drugiemu małżonkowi w udziałach w określonej wielkości. Wspólność małżeńska (łączna) to bowiem wspólność bezudziałowa, a w czasie jej trwania małżonkowie nie mogą rozporządzać swoimi prawami do majątku wspólnego jako całości. W przypadku nabycia nieruchomości przez małżonków pozostających w majątkowej wspólności małżeńskiej, nie ma możliwości określenia tego w jakich częściach nastąpiło nabycie nieruchomości, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Czytaj w LEX: Prawo właściwe dla podziału majątku wspólnego małżonków mających różne obywatelstwa >
NSA stwierdził, że nie jest możliwe nabycie nieruchomości w określonym udziale przez małżonków pozostających we wspólności majątkowej małżeńskiej i działających jednocześnie, co wynika z istoty wspólności małżeńskiej. Skoro z uwagi na wspólność majątkową nie można wyodrębnić udziałów, które małżonkowie nabyli w chwili nabycia nieruchomości, w małżeństwie przyjmuje się, że małżonkowie nabyli prawo majątkowe wspólnie, w całości. Co za tym idzie, nie można użyć terminu nabycia określonego w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PIT, od daty ustania ustawowej wspólności małżeńskiej. Podatniczka stwierdziła, że nie ma zatem podstaw prawnych, by termin nabycia udziału w lokalu mieszkalnym, liczyć od daty zawarcia umowy ustanawiającej rozdzielność majątkową. Jako datę nabycia nieruchomości przyjąć trzeba datę nabycia do majątku wspólnego małżonków.
Czytaj w LEX: Zawarcie, zmiana i rozwiązanie umowy majątkowej małżeńskiej >
Nabycie prawa w całości przez każdego z małżonków
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał stanowisko podatnika za prawidłowe. Stwierdził, że stosunki majątkowe między małżonkami zostały uregulowane w ustawie kodeks rodzinny i opiekuńczy.
Zgodnie z art. 31 par. 1 ww. ustawy z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. W czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku.
Czytaj w LEX: Zawarcie umowy kredytu przez małżonka pozostającego we wspólności majątkowej małżeńskiej >
Małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa), przy czym do ustanowionej umową wspólności majątkowej stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności ustawowej.
Czytaj w LEX: Wyłączenie wspólności ustawowej >
Przedmiotami majątkowymi są wszelkie prawa majątkowe – zarówno bezwzględne (prawo własności rzeczy oraz inne prawa rzeczowe), jak i względne (np. przysługujące małżonkom wierzytelności). Wspólność ustawowa obejmuje wszelkie przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Ponadto, wspólność małżeńska została ukształtowana jako wspólność łączna. W czasie jej trwania małżonkowie nie mają określonych udziałów w majątku wspólnym, nie mogą więc rozporządzać udziałami, a także nie mogą żądać podziału majątku objętego wspólnością ustawową. Obojgu małżonkom przysługuje pełne prawo do całości majątku wspólnego. Zważywszy na tak ukształtowaną sytuację prawną małżonków objętych wspólnością ustawową, definitywne nabycie w czasie jej trwania nieruchomości oznacza nabycie przez każdego z małżonków tego prawa w całości, a nie w określonym ułamkowo udziale.
Zobacz również: NSA: Od przychodów z najmu kilku nieruchomości można płacić ryczałt >>
Odpłatne zbycie po pięciu latach bez PIT
Dyrektor KIS stwierdził, że skoro nabycie opisanego we wniosku lokalu mieszkalnego nastąpiło przez podatniczkę i jej małżonka do majątku wspólnego małżonków, to pięcioletni okres należy liczyć od końca roku kalendarzowego, w którym dokonano nabycia nieruchomości do majątku wspólnego małżeńskiego, czyli od 2012 roku.
Zobacz procedurę w LEX: Odpłatne zbycie nieruchomości lub jej części - opodatkowanie PIT >
W konsekwencji, dokonane przez podatniczkę odpłatne zbycie nieruchomości nie stanowi dla niej źródła przychodu określonego w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a ustawy o PIT, gdyż zostało dokonane po upływie pięciu lat, licząc od końca roku, w którym nastąpiło nabycie. W związku z tym, na podatniczce nie ciąży obowiązek zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych, jak również z tytułu tej sprzedaży nie jest zobowiązana do składania deklaracji PIT-39.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
