W związku z ustaleniami prowadzonej kontroli celno-skarbowej, naczelnik Urzędu Celno-Skarbowego (NUCS) wydał decyzję, w której określił spółce w podatku od towarów i usług za okres od 1 lutego 2020 r. do 30 kwietnia 2020 r. przybliżoną kwotę zobowiązania podatkowego. Określił też spółce przed wydaniem decyzji ustalającej przybliżone kwoty dodatkowego zobowiązania podatkowego w VAT za okres badany od 1 lutego 2020 r. do 30 kwietnia 2020 r. ustalone na podstawie art. 112c ustawy o VAT. Jednocześnie przed wydaniem tych decyzji organ zabezpieczył na majątku spółki nieuregulowaną, przybliżoną kwotę zobowiązania podatkowego w VAT.
Spółka złożyła odwołanie. Dyrektor Izby Administracji Skarbowej utrzymał w mocy decyzję NUCS, wskazując na dotychczasowe ustalenia organu pierwszej instancji, z których wynika udział spółki w łańcuchu transakcji stworzonym w celu dokonania wyłudzeń w podatku od towarów i usług kosztem Skarbu Państwa. W ocenie organu podatkowego, zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym uprawdopodobniono, że spółce nie będzie przysługiwało prawo do obniżenia podatku należnego o kwoty podatku naliczonego wykazanego w części faktur.
Sprawdź też: Wysokość dodatkowego zobowiązania VAT >>
Wątpliwości co do sankcji
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał skargę spółki za częściowo zasadną. W ocenie sądu skarga zasługiwała na uwzględnienie w części dotyczącej zasadności określenia skarżącej przybliżonych kwot dodatkowego zobowiązania podatkowego w wysokości 100 proc. (art. 112c ustawy o VAT) za okresy od lutego do kwietnia 2020 r., albowiem dotychczas zgromadzony materiał dowodowy nie uprawdopodabnia a tym samym nie uzasadnia dokonania zabezpieczenia tych kwot na majątku skarżącej. Zdaniem WSA skarga nie zasługiwała jednak na uwzględnienie w części dotyczącej naruszeń prawa w zakresie ustalenia przybliżonej kwoty samego zobowiązania podatkowego za okresy od lutego do kwietnia 2020 r. oraz zabezpieczenia tej kwoty na majątku spółki.
Zdaniem WSA, zgodnie z intencją ustawodawcy, sankcja w wysokości 100 proc. skierowana jest do oszustów podatkowych, świadomie biorących udział w tego rodzaju transakcjach. Dlatego też, w ocenie sądu, art. 112c ustawy o VAT nie powinien być stosowany do podatników, którzy zostali jedynie uwikłani w oszustwo podatkowe, ale nie dołożyli należytej staranności, aby tak się nie stało. W ocenie WSA zaskarżona decyzja, naruszała zasadę proporcjonalności zabezpieczanie u skarżącej sankcji w wysokości 100 proc., w sytuacji, w której organy nie uzasadniły prawdopodobieństwa jej świadomego udziału w oszustwie podatkowym.
Organ wniósł skargę kasacyjną od wyroku WSA w Warszawie do NSA. NSA za niezbędne uznał wyjaśnienie zagadnienia prawnego, które budzi poważne wątpliwości, dotyczącego tego, czy w ramach postępowania mającego na celu wydanie na podstawie art. 33 par. 4 pkt 1 w związku z art. 33 par. 2 pkt 1 O.p. decyzji o zabezpieczeniu dodatkowego zobowiązania podatkowego, o którym mowa w art. 112c ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT organ podatkowy ma obowiązek uprawdopodobnienia świadomego udziału podatnika w oszustwie podatkowym w ramach tak zwanej karuzeli podatkowej.
Czytaj w LEX: Przesłanki dodatkowego zobowiązania podatkowego w VAT - linia orzecznicza >>
Sąd ten postanowił przedstawić do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego wyłaniające się na tle rozpoznawanej sprawy następujące zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości: Czy w ramach postępowania mającego na celu wydanie na podstawie art. 33 par. 4 pkt 1 w związku z art. 33 par. 2 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa decyzji o zabezpieczeniu dodatkowego zobowiązania podatkowego, o którym mowa w art. 112c ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, organ podatkowy ma obowiązek uprawdopodobnienia świadomego udziału podatnika w oszustwie podatkowym w ramach tak zwanej karuzeli podatkowej?
Czytaj w LEX: Dodatkowe (sankcyjne) zobowiązanie podatkowe na przykładach >>
Uchwała NSA
29 maja 2023 r. NSA w składzie siedmiu sędziów po rozpoznaniu zagadnienia prawnego przedstawionego w postanowieniu podjął następującą uchwałę: „Przedmiotem decyzji o zabezpieczeniu zobowiązania podatkowego na podstawie art. 33 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2020 r. poz. 1325 ze zm.) nie może być dodatkowe zobowiązanie podatkowe, o którym mowa w art. 112c ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2020 r., poz. 106 ze zm.)” (sygn. akt I FPS 1/23).
- To bardzo dobra decyzja sądu. Słusznie zauważono że praktyka organów zabezpieczająca i zobowiązanie i dodatkowe zobowiązanie jest błędna. Organ nie może przyjąć że sankcja VAT z art. 112c ustawy o VAT na pewno będzie zastosowana. Samo zobowiązanie i dodatkowe zobowiązanie to dwie różne instytucje i również inaczej należy je rozumieć w kwestii zabezpieczenia. To na pewno ważne orzeczenie - będzie cywilizować zachowania organów podatkowych – ocenia Wojciech Kliś, doradca podatkowy.
- To w pełni uzasadnione stanowisko, potwierdzające przede wszystkim że nie mamy do czynienia z klasycznym zobowiązaniem podatkowym ale raczej rodzajem sankcji administracyjnej - a to oznacza, że choćby z tego powodu nie może być przedmiotem zabezpieczenia. Ciekawy wymiar temu zagadnieniu nadal również TSUE w wyroku w sprawie Grupa Warzywna - przyjmując, że automatyzm stosowania sankcji i jej wysokości narusza m. in. zasadę proporcjonalności – ocenia z kolei Tomasz Michalik, doradca podatkowy, partner w Kancelarii MDDP.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
