Jeśli firma w krótkim odstępie czasu złoży kilka wniosków o interpretacje, fiskus opisywane stany faktyczne rozpatrzy łącznie – bez znaczenia, że jeden wniosek będzie dotyczył np. VAT, a drugi CIT. Istnieje też wysokie prawdopodobieństwo, że skarbówka będzie próbowała się doszukać w tych wnioskach próby obejścia prawa i działań optymalizacyjnych. Podatnik nie dostanie wtedy interpretacji. Takim problemem zajmował się niedawno Naczelny Sąd Administracyjny.
Pisaliśmy niedawno, że coraz bardziej zauważalna staje się tendencja fiskusa do utrudniania podatnikom pozyskania interpretacji indywidualnej. - Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej coraz częściej pozostawia wnioski o interpretacje bez rozpatrzenia – mówi serwisowi Prawo.pl Arkadiusz Łagowski, doradca podatkowy, partner w kancelarii Martini i Wspólnicy.
Przepisy dają taką możliwość m.in. wtedy, gdy wnioskodawca nie uzupełni w terminie wyznaczonym przez organ w wezwaniu stanu faktycznego. Zdaniem Arkadiusza Łagowskiego, problematyczne jest jednak to, że organy często jako stan faktyczny traktują to, co nim nie jest. Znane są przypadki, gdy wnioskodawca, składa wniosek o interpretację, w którym pyta o kwalifikację podatkową i przedstawia swoje stanowisko, w jaki sposób rozumie przepisy. Organ podatkowy wysyła wtedy wezwanie i żąda rzekomego uzupełnienia stanu faktycznego. Pyta jednak o to, co w rzeczywistości stanowi stanowisko wnioskodawcy. Jeżeli w takiej sytuacji wnioskodawca ulegnie i w stanie faktycznym wskaże to, co było pierwotnie jego stanowiskiem, to taka interpretacja praktycznie nie ma wartości. Jeżeli natomiast nie postąpi zgodnie z żądaniem organu, to najprawdopodobniej pozostawi on wniosek bez rozpatrzenia.
- Widać zatem tendencję do umniejszania roli interpretacji indywidualnych i do uciekania przez organy podatkowe od odpowiedzialności za interpretację przepisów. Na pewno nie buduje to zaufania podatników do organów państwa – podkreśla Arkadiusz Łagowski.
Czytaj w LEX: Interpretacja indywidualna: treść wniosku a zakres interpretacji - omówienie orzecznictwa >
Problematyczne łączenie stanów faktycznych z kilku interpretacji
Jak się okazuje, nie jest to jedyny problem podatników. NSA rozpatrywał niedawno sprawę, w której dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie odmówił wydania interpretacji indywidualnej z powodu uzasadnionego przypuszczenia, że czynności przedstawione we wniosku mogą stanowić unikanie opodatkowania. W analizowanej sprawie nie byłoby nic kontrowersyjnego, gdyby nie fakt, że organ podatkowy powiązał ze sobą stany faktyczne dwóch wniosków o interpretacje, złożonych w krótkim odstępie czasu przez tego samego podatnika. Na tej podstawie powziął podejrzenie, że planowane czynności łącznie tworzą schemat optymalizacyjny. W wyroku z 12 grudnia 2020 r. (II FSK 3085/18) NSA potwierdził możliwość odmowy wydania interpretacji na takiej podstawie.
Zobacz procedurę w LEX: Wystąpienie o indywidualną interpretację podatkową >
Podejrzenie optymalizacji zablokuje wydanie interpretacji
Jak tłumaczy Piotr Prokocki, doradca podatkowy i radca prawny, klauzula GAAR (właśnie dotycząca obejścia prawa) może zostać zastosowana do schematów optymalizacyjnych składających się z zespołu powiązanych ze sobą czynności. Taką możliwość przewiduje bezpośrednio art. 119f ordynacji podatkowej. Nie powinien zatem budzić żadnej wątpliwości fakt, że organ podatkowy może powiązać ze sobą szereg czynności zidentyfikowanych w ramach postępowania wymiarowego i ocenić, czy łącznie składają się one na schemat optymalizacyjny.
Zobacz procedurę w LEX: Zakres ochrony indywidualnej interpretacji podatkowej >
Warto podkreślić, że od 1 stycznia 2019 roku taka możliwość została również przewidziana w odniesieniu od postępowań w sprawach o wydanie interpretacji indywidualnych. Wskazuje na nią art. 14b par. 5d ordynacji podatkowej, zgodnie z którym organ podatkowy może powziąć uzasadnione przypuszczenie, że elementy stanu faktycznego z wniosku o interpretację stanowią schemat optymalizacyjny, także na podstawie łącznej oceny więcej niż jednego wniosku o interpretację. Kontrowersje może budzić fakt, czy w stanie prawnym przed 1 stycznia 2019 roku organ podatkowy mógł odmówić wydania interpretacji, opierając swoje przypuszczenia co do możliwości zastosowania klauzuli GAAR na podstawie powiązanych ze sobą stanów faktycznych z kilku różnych wniosków.
NSA podkreślił w analizowanym wyroku, że taką możliwość przewiduje art. 14b par. 5d ordynacji podatkowej. Pominął jednak fakt, że przepis ten nie obowiązywał w momencie wydania zaskarżonego postanowienia organu podatkowego.
Zobacz procedurę w LEX : Wniosek o wydanie indywidualnej interpretacji prawa podatkowego >
Prawo do interpretacji coraz bardziej ograniczone
- Uprawnienie fiskusa do łączenia ze sobą elementów stanów faktycznych kilku wniosków o interpretacje może znacząco ograniczać prawo do uzyskania interpretacji indywidualnej. W ramach sprawy wymiarowej organ podatkowy bada zaistniały już stan faktyczny, którego elementy można ze sobą powiązać na podstawie obiektywnych faktów. W postępowaniu o wydanie interpretacji indywidualnej organ podatkowy analizuje jedynie opis stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego zaprezentowany przez podatnika. Identyfikacja powiązań występujących pomiędzy opisami zaprezentowanymi w kilku wnioskach zawsze będzie w znacznym stopniu oparta na subiektywnej ocenie organu – wyjaśnia Piotr Prokocki.
Ekspert podkreśla jednak, że na podstawie tak powziętego przypuszczenia co do możliwości występowania schematu optymalizacyjnego, organ podatkowy zobowiązany jest wystąpienia o opinię Szefa KAS (w stanie prawnym, którego dotyczył analizowany wyrok NSA, opinie wydawał minister właściwy ds. finansów publicznych). W ocenie NSA opinia ta ma dla organu podatkowego charakter wiążący.
Zobacz procedurę w LEX: Interpretacja indywidualna a postępowanie podatkowe >
Postanowienie, którego nie można zaskarżyć
- W takiej sytuacji podatnik wpada w pewnego rodzaju pułapkę proceduralną – nie może skutecznie zaskarżyć postanowienia o odmowie wydania interpretacji. Jeżeli bowiem to postanowienie jest zgodne z opinią Szefa KAS, należy uznać, że zostało wydane prawidłowo. Jednocześnie, nie ma formalnej możliwości zaskarżenia samej opinii Szefa KAS. Pomimo tego, w ocenie NSA odmowa wydania interpretacji nie pozbawia zainteresowanego ochrony, ponieważ może on wystąpić o wydanie opinii zabezpieczającej, a ewentualną odmowę jej wydania będzie mógł zaskarżyć do sądu. Problem jednak w tym, że wniosek o wydanie opinii zabezpieczającej to koszt 500 razy wyższy niż wniosek o interpretację indywidualną (20 tys. zł, a nie 40 zł). Nie każdy podatnik może sobie pozwolić na tak kosztowną ochronę – zauważa Piotr Prokocki.
Zobacz linię orzeczniczą w LEX: Przesłanka wyczerpującego przedstawienia stanu faktycznego we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej >
Odmowa wydania interpretacji nie jest konieczna
Przewidziana w ordynacji podatkowej możliwość odmowy wydania interpretacji na podstawie powiązania ze sobą elementów stanów faktycznych z kilku odrębnych wniosków pełni pewnego rodzaju funkcję prewencyjną. Ma zniechęcać podatników do kreowania schematów optymalizacyjnych już na etapie potwierdzania skutków podatkowych planowanych czynności. Pytanie tylko, czy nie jest to prewencja idąca za daleko. Jeżeli podatnik będzie chciał „zbudować” schemat optymalizacyjny występując z kilkoma odrębnymi wnioskami o interpretacje, to i tak zostanie pozbawiony mocy ochronnej interpretacji na podstawie art. 14na ordynacji podatkowej. Wydanie takich interpretacji nie będzie zatem naruszało interesów Skarbu Państwa.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
