Spór sprowadzał się do odpowiedzi na pytanie, czy kwota odszkodowania, jaką spółka komandytowa zapłaci wynajmującemu z tytułu wcześniejszego rozwiązania umowy najmu, może stanowić dla skarżącej koszt uzyskania przychodu, proporcjonalnie do jej udziału. Zdaniem organu interpretacyjnego nie można uznać, że wydatki poniesione tytułem wcześniejszego rozwiązania umowy najmu zostaną poniesione w celu osiągnięcia przychodów, ponieważ odstąpienie od umowy żadnego przysporzenia nie przyniesie, nie wygeneruje przychodu. Odmiennego zdania była skarżąca i Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach, który kontrolował wydaną indywidualną interpretację. W ich ocenie kwota odszkodowania będzie stanowiła dla skarżącej koszt uzyskania przychodu, o jakim mowa w art. 15 ust. 1 ustawie o CIT.
Sporne rozliczenie kosztów podatkowych
Stanowisko to podzielił NSA. Jak podkreślił, oceniając dopuszczalność kwalifikowania do kosztów uzyskania przychodów wydatków z tytułu kar umownych i odszkodowań, każdorazowo należy odnosić je do stanu faktycznego sprawy oraz przykładać szczególne znaczenie do wykładni terminów „zachowanie” i „zabezpieczenie” źródła przychodów. W szczególności, jeżeli jako zabezpieczenie źródła przychodów należy rozumieć koszty poniesione na ochronę istniejącego (podstawowego) źródła przychodów, w taki sposób, aby to źródło funkcjonowało w bezpieczny sposób.
Sprawdź w LEX: Czy zakup "chmury obliczeniowej" za pośrednictwem portalu Amazon należy traktować jako import usług? >
- W dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości gospodarczej, poniesienie pewnych wydatków (zapłata kwoty odszkodowania) może ograniczać wydatki, które zachwiałyby możliwością uzyskiwania przychodów z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Konieczne jest więc, aby kwalifikując dany wydatek jako koszt podatkowy uwzględniać również kwestię logicznego ciągu zdarzeń determinujących określone i konkretne działania podatnika, począwszy od momentu zawarcia umowy najmu ‒ podkreślił NSA. Według sądu, użycie w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT zwrotu „w celu” oznacza, że nie zawsze wydatek przynieść musi skutek w postaci osiągnięcia przychodu, zachowania lub zabezpieczenia jego źródła. Dla oceny, czy dany wydatek został poczyniony w celu zachowania lub zabezpieczenia jego źródła należy mieć na względzie charakter związku przyczynowo-skutkowego między kosztem a przychodem.
Zobacz również: WSA: Każdy z małżonków powinien otrzymać własną decyzję podatkową >>
Decyzje muszą być racjonalne?
Odwołując się do uchwały składu siedmiu sędziów NSA z 25 czerwca 2012 r. (sygn. akt II FPS 2/12), NSA zaznaczył, że gospodarczo racjonalne decyzje, podejmowane pierwotnie w określonych warunkach, w związku z negatywną zmianą okoliczności lub rozwojem działalności gospodarczej, mogą skutkować koniecznością podejmowania działań zmierzających do zachowania lub zabezpieczenia źródeł przychodów i ponoszenia w związku z tym wydatków, które można zakwalifikować do kosztów podatkowych.
Przeczytaj w LEX: Rozwiązanie umowy najmu a zaliczenie do kosztów podatkowych niezamortyzowanej wartości inwestycji w obcym środku trwałym - omówienie orzecznictwa >
Jak zauważył NSA, skarżąca podejmując decyzję o przedterminowym rozwiązaniu umowy najmu za porozumieniem i zapłacie odszkodowania osiągnie dzięki temu więcej korzyści, bowiem pozwoli jej to na osiągnięcie większego w wartościach bezwzględnych dochodu, niż dochód, który osiągnęłaby w przypadku, gdyby nadal wynajmowała nieruchomość bez uzasadnienia ekonomicznego. W sytuacji gdy poniesienie wydatku na odszkodowanie jest związane z zawarciem nowej umowy najmu, powoduje to osiągnięcie przez spółkę wyższych przychodów w porównaniu do uzyskiwanych w dotychczasowej lokalizacji, zaś zmniejszenie straty z powodu nierentownego kontraktu. Jeśli rozwiązanie umowy najmu i zapłata kary umownej tworzą dla podatnika bardziej korzystną sytuację powodującą zwiększenie dochodu, to takie działanie ‒ w ocenie NSA ‒ należy uznać za uzasadnione ekonomicznie, a powstała w zaistniałej sytuacji kara umowna ma związek z zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26 kwietnia 2019 r., sygn. akt II FSK 1248/17
Zobacz procedury w LEX:
Koszty podatkowe fuzji i przekształceń >
Wydatki na reprezentację i reklamę a koszty uzyskania przychodów w CIT >
Zbycie przedsiębiorstwa / zorganizowanej części - skutki na gruncie CIT >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
