Zgodnie z art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn zwolnione od tego podatku jest m.in. nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych w drodze dziedziczenia przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli dokonają zgłoszenia tego nabycia urzędowi skarbowemu w terminie sześciu miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku.
Natomiast w myśl ust. 2 tego przepisu, jeżeli nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie tego terminu, zwolnienie stosuje się, gdy nabywca zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu, oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu.
Czytaj w LEX: Jak uniknąć zapłaty podatku od darowizn na przykładach >
W systemie LEX znajdziesz zagadnienie powiązane z tym artykułem:
Ulgi i zwolnienia podatkowe
Najczęściej czytane w temacie:
Czytaj więcej w systemie informacji prawnej LEX
To zagadnienie zawiera:
Najczęściej czytane w temacie:
Czytaj więcej w systemie informacji prawnej LEX
Sześć miesięcy na zgłoszenie spadku
Zatem osoba, która nie dochowała tego terminu (sześć miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku) może skorzystać ze zwolnienia z opodatkowania, o ile zgłosi owo nabycie w terminie sześciu miesięcy od momentu powzięcia wiadomości o nabyciu i uprawdopodobni, że dowiedziała się o nabyciu w terminie późniejszym. Przedmiotem rozstrzygnięcia NSA były właśnie wątpliwości związane z zastosowaniem tych przepisów.
Zobacz również: Przepisy o podatku od spadków i darowizn najeżone pułapkami >>
Pisma w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia
Podatniczka złożyła do urzędu skarbowego zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych, w którym tytułem dziedziczenia po zmarłej matce wykazała lokal mieszkalny. Dołączyła też kserokopię postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku oraz pismo wyjaśniające przyczyny złożenia zgłoszenia po upływie sześciomiesięcznego terminu wynikającego z art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Cena promocyjna: 169 zł
Cena regularna: 169 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
Podatniczka wskazywała, że przebywała za granicą a postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku wysłane zostało na polski adres. Wyjaśniała, że osobie mieszkającej za granicą nie doręcza się pism tylko pozostawia je w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia. W konsekwencji, nie wiedziała o tym, że orzeczenie zapadło.
Naczelnik urzędu skarbowego wszczął z urzędu postępowanie podatkowe w sprawie ustalenia zobowiązania w podatku od spadków i darowizn.
Organy ustaliły, że postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku uprawomocniło się w październiku 2013 r., zgłoszenie dokonane zostało w lipca 2014 r., a więc po upływie sześciomiesięcznego terminu uprawniającego do skorzystania ze zwolnienia od podatku.
Za podstawę przyjęto wartość nabytych tytułem dziedziczenia rzeczy i praw majątkowych w kwocie 211.000,00 zł, pomniejszoną o kwotę wolną od podatku w I grupie podatkowej w wysokości 9.637,00 zł i w konsekwencji ustalono wysokość zobowiązania w kwocie 13.479,00 zł.
Zobacz linię orzeczniczą w LEX: Udokumentowanie darowizny pieniężnej od osoby najbliższej jako warunek zwolnienia z podatku >
Brak wiedzy trzeba uprawdopodobnić
Dyrektor Izby Skarbowej również nie podzielił stanowiska podatniczki, że w sprawie winien znaleźć zastosowanie art. 4a ust. 2 ustawy. Wskazał, że przepis ten ma charakter wyjątkowy i z tego powodu nie może być wykładany w sposób rozszerzający. Spadkobierca, który był uczestnikiem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku (był zawiadamiany przez sąd o terminach rozpraw), nie może (powołując się na ten przepis) twierdzić, że o terminie uprawomocnienia postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku dowiedział się później, niż ono faktycznie się uprawomocniło.
Podatniczka złożyła skargę do WSA w Warszawie. Sąd ten wyrokiem z 3 lutego 2017 r. sygn. akt III SA/Wa 3436/15 stwierdził jednak, że jest ona niezasadna.
Sąd przypomniał, że zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego, nabycie własności rzeczy i praw majątkowych tytułem dziedziczenia następuje nie w chwili wydania czy uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, ale w chwili otwarcia spadku, to jest w chwili śmierci spadkodawcy.
Zatem podatniczka nabyła prawo własności rzeczy i praw majątkowych tytułem dziedziczenia po matce z chwilą jej śmierci. Postępowanie spadkowe toczyło się na skutek wniosku podatniczki a podatniczka nabyła spadek po swojej matce na podstawie testamentu notarialnego.
Zatem, jeszcze przed wydaniem postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku podatniczka wiedziała, że dziedziczy po swojej matce, jak również wiedziała co wchodzi w skład spadku.
Nie można przyjąć, że podatniczka dopiero w 2013 r. dowiedziała się o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych tytułem dziedziczenia po swojej matce.
WSA zwrócił jednak uwagę na fakt, że stosownie do art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy termin na zgłoszenie nabycia własności rzeczy i praw majątkowych w drodze dziedziczenia liczony jest od daty uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku a nie od daty nabycia spadku.
W ocenie sądu, dokonując wykładni art. 4a ust. 2 ustawy nie można pomijać brzmienia art. 4a ust. 1, z którego wynika, że termin na zgłoszenie nabycia własności rzeczy i praw majątkowych tytułem dziedziczenia liczony jest od daty uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.
Zobacz procedurę w LEX: Darowizny dla najbliższych zwolnione od podatku >
Zatem, z możliwości zwolnienia z opodatkowania skorzystać może również spadkobierca, który uprawdopodobni, iż w terminie późniejszym dowiedział się o uprawomocnieniu się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku.
Podatniczka wyjaśniła, że nie dokonała zgłoszenia w terminie, bo postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku odebrała po upływie wymaganego, sześciomiesięcznego terminu. Rozprawa odbyła się pod jej nieobecność.
Zobacz procedurę w LEX: Zwolnienie od podatku od spadków i darowizn nabycia nieruchomości stanowiących gospodarstwo rolne lub jego część >
Wyjątek nie dla uczestnika postępowania
Sąd stwierdził, że nie neguje tego, że być może rzeczywiście podatniczka dowiedziała się o dacie uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku dopiero w lipcu 2013 r., czyli po terminie. Sąd w pełni jednak podzielił pogląd dyrektora IS o wyjątkowych charakterze art. 4a ust. 2 ustawy, iż przepis ten nie może znaleźć zastosowania do osoby, która była uczestnikiem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku.
Czytaj w LEX: Opodatkowanie podatkiem od spadków i darowizn dziedziczenia udziałów w spółce >
To podatniczka była inicjatorką postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, toczyło się ono na jej wniosek. Ponadto, z treści akt wynika, że wnosiła ona o rozpoznanie sprawy pod swoją nieobecność.
Powyższe okoliczności wskazują, że podatniczka wiedziała o toczącym się postępowaniu oraz przewidywała, że wydane zostanie w jego toku postanowienie stwierdzające, że jest jedyną spadkobierczynią.
Argumenty te podzielił NSA i wyrokiem z 4 marca 2020 r. sygn. akt II FSK 803/18 oddalił skargę kasacyjną. W ocenie Sądu, brak było podstaw do zastosowania wobec podatniczki art. 4a ust. 2 ustawy. Zdaniem NSA, jako inicjatorka postępowania o stwierdzeniu nabycia spadku i jedyna spadkobierczyni musiała ona liczyć się z wydaniem postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku i związanymi z tym konsekwencjami.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4 marca 2020 r., sygn. akt II FSK 803/18
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
