Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w wydanej kilka dni temu interpretacji nr 0113-KDIPT2-2.4011.494.2019.3.DA zwrócił uwagę, że ulga na dzieci przysługuje tym rodzicom, którzy faktycznie sprawują pieczę nad dzieckiem i jego majątkiem. Wynikającą z przepisów kwotę ulgi rodzice odliczają w rocznym PIT. Mogą ją podzielić między sobą – po połowie lub w ustalonej przez siebie proporcji. Dotyczy to zarówno rodziców pozostających w związku małżeńskim lub partnerskim, jak i rodziców rozwiedzionych czy będących w separacji.
Organ podatkowy podkreślił jednak, że jeżeli władza rodzicielska przysługuje formalnie obojgu rodzicom, ale tylko jeden z nich faktycznie ją wykonuje, to z odliczenia całości kwoty może skorzystać tylko on. Oznacza to, że jeżeli rodzic pomimo posiadania praw rodzicielskich nie zajmuje się dzieckiem albo jego kontakty są sporadyczne, należy uznać, że nie wykonuje władzy rodzicielskiej. Nie ma zatem prawa do ulgi prorodzinnej.
Władzę rodzicielską trzeba wykonywać
Dyrektor KIS zwrócił uwagę, że prawo do ulgi przysługuje rodzicowi, który w roku podatkowym wykonywał władzę rodzicielską. Dla nabycia praw do odliczenia nie wystarczy więc samo jej posiadanie. Prawo takie daje dopiero wykonywanie władzy. Zasada ta wynika z art. 27f ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Potwierdza to także wyrok NSA sygn. akt II FSK 2360/15. Zdaniem sądu, wykonywanie władzy rodzicielskiej należy odnieść do konkretnych okoliczności faktycznych, w oparciu o zachowania i konkretną aktywność rodziców wobec dziecka. Samo tylko uiszczanie alimentów na rzecz dziecka (nierzadko wymuszonych orzeczeniem sądowym) czy też sporadyczne spotkania z dzieckiem nie wypełniają tak rozumianego określenia wykonywanie władzy rodzicielskiej.
Czytaj w LEX: Jak skorzystać z ulg w podatku dochodowym od osób fizycznych? >
Co oznacza pojęcie władzy rodzicielskiej?
Władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad dzieckiem i jego majątkiem oraz do wychowania. Przy czym – jak wyjaśnił organ podatkowy - przez wychowywanie należy rozumieć zapewnianie stałej opieki, prowadzącej do uzyskania pełnego rozwoju fizycznego i psychicznego. Chodzi zatem o aktywne uczestniczenie w wychowywaniu dziecka i realny wpływ na rozwój jego osobowości. Realizacja prawa wykonywania władzy rodzicielskiej może następować m.in. poprzez osobiste kontakty z nauczycielami, interesowanie się stanem zdrowia dziecka i pomoc w jego leczeniu, zapewnianie wsparcia w nauce, interesowanie się sposobem spędzania wolnego czasu.
W konsekwencji, zdaniem fiskusa, wykonywanie obowiązku alimentacyjnego, czyli fakt płacenia alimentów na dzieci, nie jest rozstrzygający dla uznania, że rodzic wykonuje władzę rodzicielską.
Kontrolowanie prawa do ulgi
Ministerstwo Finansów w odpowiedzi na jedną z interpelacji poselskich potwierdziło, że wszystkie rozliczenia, w których wykazano ulgę na dziecko przez rozwiedzionych rodziców są weryfikowane pod kątem prawa do skorzystania z niej w danym roku. Urzędy skarbowe podejmują w szczególności czynności sprawdzające mające na celu ustalenie stanu faktycznego w zakresie nie tylko posiadania, ale również wykonywania władzy rodzicielskiej w danym roku. Podatnicy są wzywani do złożenia stosownych oświadczeń i pisemnych wyjaśnień odnoszących się do zaangażowania w proces wychowawczy dziecka poprzez wskazanie częstotliwości kontaktów, faktycznych działań podejmowanych w procesie wychowawczym w celu zapewnienia ich potrzeb bytowych, edukacyjnych, zdrowotnych i zabiegania o ich rozwój fizyczny, emocjonalny i intelektualnych. Dodatkowo wzywani są również do przedłożenia dokumentów, dotyczących zakresu sprawowanej przez nich opieki nad dzieckiem, np. wyroku sądu orzekającego rozwód małżonków, wyroku sądu rodzinnego, w którym określono alimenty, prawa rodzicielskie, odpisu aktu urodzenia dziecka, zaświadczenia sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka, odpisu orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej, zaświadczenia o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły, dokumentów potwierdzających pobieranie zasiłku bądź renty socjalnej, itp.
Niekiedy organy podatkowe weryfikujące prawidłowość zastosowania odliczeń w ramach prowadzonych czynności gromadzą również informacje z innych źródeł, jak np. od pracodawców rodziców (występowanie do zakładów pracy z zapytaniem, czy dziecko brało udział w wyjazdach kolonijnych, imprezach okolicznościowych organizowanych dla dzieci pracowników, itp.), czy placówek oświatowych (kierowanie zapytań do szkół w celu ustalenia, czy dany rodzic uczestniczył w zebraniach szkolnych, uroczystościach szkolnych, itp.), w celu potwierdzenia informacji przedstawionych przez rodziców w oświadczeniach – potwierdziło MF. Dodało również, że w sytuacji, gdy oboje wykonują władzę rodzicielską i brak jest ich zgody na dokonane ustalenia, w zależności od urzędu, albo przyjmuje się, że ulga przysługuje obojgu rodzicom po połowie, albo sprawa przekazywana jest do wszczęcia postępowania podatkowego, gdzie gromadzone są dalsze dowody, między innymi z przesłuchania świadków (np. osób z rodziny, sąsiadów).
Zobacz również: Fiskus spyta sąsiada, kto zajmuje się dzieckiem >>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
