To czym jest, z jakimi obowiązkami się wiąże, jak i kiedy może dojść do je zawieszenia czy pozbawienia reguluje Kodeks rodzinny i opiekuńczy a konkretnie dział 2, począwszy od art. 92.
Ważne, że władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny (a nie interes rodziców).
Czytaj: Rodzice utrudniają sobie kontakty z dziećmi "na koronowirusa" - MS grozi im palcem>>
Władza rodzicielska czyli?
Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską do do pełnoletności. Przysługuje ona obojgu rodzicom, przy czym jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd w wyroku ustalającym pochodzenie dziecka może orzec o zawieszeniu, ograniczeniu lub pozbawieniu władzy rodzicielskiej jednego lub obojga rodziców. Przepisy
Jeżeli jedno z rodziców nie żyje albo nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, władza rodzicielska przysługuje drugiemu z rodziców. To samo dotyczy wypadku, gdy jedno z rodziców zostało pozbawione władzy rodzicielskiej albo gdy jego władza rodzicielska uległa zawieszeniu. Z kolei jeśli żadnemu z rodziców nie przysługuje władza rodzicielska albo jeżeli rodzice są nieznani, ustanawia się dla dziecka opiekę.
Zgodnie z art. 95. władza rodzicielska obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw. Paragraf 2 wskazuje, że dziecko pozostające pod władzą rodzicielską winno rodzicom posłuszeństwo, a w sprawach, w których może samodzielnie podejmować decyzje i składać oświadczenia woli, powinno wysłuchać opinii i zaleceń rodziców formułowanych dla jego dobra.
Z drugiej strony władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny, a rodzice przed powzięciem decyzji w ważniejszych sprawach dotyczących osoby lub majątku dziecka powinni je wysłuchać, jeżeli rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości dziecka na to pozwala, oraz uwzględnić w miarę możliwości jego rozsądne życzenia.
Wniosek o zawieszenie władzy rodzicielskiej>>
Obowiązki rodziców
Zgodnie z art. 96 rodzice mają wychowywać dziecko pozostające pod ich władzą rodzicielską i kierować nim. Obowiązani są troszczyć się o jego fizyczny i duchowy rozwój i przygotować je należycie do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień.
Rodzice, którzy nie mają pełnej zdolności do czynności prawnych uczestniczą w sprawowaniu bieżącej pieczy nad dzieckiem i w jego wychowaniu, chyba że sąd opiekuńczy ze względu na dobro dziecka postanowi inaczej.
Art. 96 [1] zakazuje stosowania wobec małoletniego kar cielesnych.
Z kolei z art. 97 wynika, że jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest zobowiązane i uprawnione do jej wykonywania. O istotnych sprawach dziecka powinni rozstrzygać wspólnie, a przy braku porozumienia między nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy.
Wpływ zawieszenia władzy rodzicielskiej na uzyskanie informacji o stanie zdrowia dziecka>>
Reprezentowanie dziecka
Rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielską - czyli reprezentują dziecko. Jeżeli dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską obojga rodziców, każde z nich może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka.
W dwóch rodzajach spraw takiego uprawnienia rodzice nie mają. Dotyczy to:
- czynności prawnych między dziećmi pozostającymi pod ich władzą rodzicielską oraz
- czynności prawnych między dzieckiem a jednym z rodziców lub jego małżonkiem, chyba że czynność prawna polega na bezpłatnym przysporzeniu na rzecz dziecka albo, że dotyczy należnych dziecku od drugiego z rodziców środków utrzymania i wychowania.
Te same ograniczenia dotyczą reprezentowania dziecka w postępowaniu przed sądem lub innym organem państwowym.
Zarząd majątkiem dziecka
Władza rodzicielska to także zarząd majątkiem małoletniego dziecka. Rodzice są zobowiązani sprawować go z należytą starannością. Chodzi nie tylko o to, by majątek dziecka nie tracił na wartości, nie niszczał, ale był w możliwie bezpieczny sposób pomnażany. Warto mieć na uwadze, że zarząd nie obejmuje zarobku dziecka ani przedmiotów oddanych mu do swobodnego użytku.
Przy wykonywaniu takiego zarządu rodzice są dość mocno ograniczeni. Nie mogą bowiem bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko.
Przykład? Dziecko dostaje mieszkanie np. po dziadkach. Rodzice muszą o nie dbać. By je wynająć muszą mieć zgodę sądu – bo najem lokalu należącego do dziecka stanowi czynności przekraczającą zakres zwykłego zarządu.
Dochód z majątku dziecka powinien być przede wszystkim wykorzystywany na utrzymanie i wychowanie dziecka oraz jego rodzeństwa, które wychowuje się razem z nim, nadwyżka zaś na inne uzasadnione potrzeby rodziny.
Co ważne małoletnie dziecko, mimo że pozostaje pod władzą rodzicielską, z chwilą ukończenia 13. roku życia nabywa ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Dzięki temu może bez zgody rodzica zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego. Czyli kupić bilet na autobus, książkę. Inne umowy powinny być potwierdzone przez rodziców.
Zawieszenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej
Zgodnie z przepisami Krio w razie przemijającej przeszkody w wykonywaniu władzy rodzicielskiej sąd opiekuńczy może orzec jej zawieszenie. Chodzi tu o przeszkody po stronie rodzica, które są poważne, obiektywne i uniemożliwiają lub utrudniają mu wykonywanie władzy rodzicielskiej.
Nie można stosować zawieszenia władzy rodzicielskiej m.in. wtedy, gdy między rodzicami mają miejsce jedynie zwykłe nieporozumienia w kwestii wykonywania władzy rodzicielskiej. Zawieszenie władzy zostanie uchylone, gdy jego przyczyna ustanie.
Jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody, albo jeśli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej lub w sposób rażący zaniedbują swoje obowiązki względem dziecka, sąd opiekuńczy pozbawia ich władzy rodzicielskiej.
Pozbawienie władzy rodzicielskiej czy zawieszenie jej wykonywania nie sprawia, że rodzic nie ma prawa do utrzymywania kontaktów z dzieckiem. Jednak z przyczyn, które uzasadniają pozbawienie lub zawieszenie władzy może również dojść do ograniczenia czy zakazania kontaktów rodzica z dzieckiem (np. uzależnienie i demoralizujący wpływ rodzica na dziecko).
Czytaj: Alkoholizm - prawa rodzicielskie można zawiesić, z kontaktami gorzej>>
Co ważne to, czy rodzic ma pełnię władzy rodzicielskiej, czy jego władza rodzicielska została zawieszona bądź został jej pozbawiony nie wpływa na obowiązek alimentacyjny wobec dziecka.
Rodzice zobowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
