Projekt nowelizacji prawa własności przemysłowej jest procedowany od kwietnia 2022 r. To bardzo obszerna propozycja zmian, składająca się łącznie niemal z pięciuset artykułów i 158 stron. Jej główny cel to uproszczenie przepisów ustawy, które od momentu wejścia w życie (czyli od 2000 r.) były nowelizowane już ponad 20 razy. Jak zaznaczano w uzasadnieniu, zwłaszcza pandemia uwidoczniła, że są obszary, które wymagają interwencji ustawodawcy. Najważniejszą, praktyczną dla przedsiębiorców kwestią jest to, że nowelizacja miała wprowadzić rozwiązania, które przyczyniłyby się do skrócenia czasu oczekiwania na uzyskanie praw wyłącznych, a także stworzenie szybszych i bardziej przyjaznych procedur.
- Sprawne i skuteczne funkcjonowanie systemu ochrony stanowi istotną zachętę do korzystania z niego. Szybkie rozpatrywanie zgłoszeń ma także bardzo duże znaczenie dla efektywnego korzystania z takich instrumentów jak umowy licencyjne oraz umowy cesji praw, co przyczynia się do zwiększenia pewności obrotu gospodarczego - uzasadniano.
Czytaj w LEX: Konstrukcja prawna wynalazku biotechnologicznego w obliczu przesłanki wynalazczości >
Wstępne zgłoszenie wynalazku i usprawnienie postępowań
Jedną z istotniejszych zmian zaproponowanych w projekcie było stworzenie instytucji wstępnego zgłoszenia wynalazku. W założeniu miała ona służyć zastrzeżeniu daty pierwszeństwa zgłoszenia wynalazku, w celu zastrzeżenia pierwszeństwa do uzyskania patentu. Zaproponowano też zastąpienie systemu badawczego, wykorzystywanego w zakresie ochrony wzorów użytkowych, systemem rejestrowym. Projektodawcy wskazywali, że pozwoli to skrócić postępowania rejestracyjne, które obecnie trwają średnio dwa lata - do roku. Proponowano także odstąpienie od zasady sporządzania sprawozdania o stanie techniki dla każdego zgłoszenia wzoru użytkowego.
WZÓR DOKUMENTU: Podanie o udzielenie patentu na wynalazek >
Projekt miał wprowadzić również szereg istotnych zmian w zakresie udzielania prawa ochronnego na znak towarowy, i to zarówno proceduralnych, jak i w prawie materialnym. Proponowano wprowadzenie zmian w sposobie procedowania w sprawach rozpatrywanych w trybie postępowania spornego przez Urzędem Patentowym RP. Zasadą miały być postępowania niejawne – założenie było takie, że rozprawy będą odbywać się tylko wówczas, gdy jest to niezbędne do wyjaśnienia sprawy.
Czytaj: Zmiany w prawie to może być za mało, by usprawnić procedury patentowe >>
Kontrowersyjne propozycje
W toku opiniowania do projektu zgłoszono wiele uwag, a część kwestii wzbudziła spore kontrowersje. W listopadzie 2022 r. do resortu rozwoju, który odpowiada za projekt, została nawet skierowana poselska interpelacja, w której apelowano o wstrzymanie prac nad nowelizacją. Resort odpierał jednak zarzuty, wskazując, że nad projektem pracowali fachowcy, a w toku opiniowania – choć pojawiały się negatywne uwagi – rozwiązania oceniano jako potrzebne i słuszne.
- Należy z całą mocą podkreślić, że procedowany projekt jest pierwszą od 20 lat kompleksową próbą zmiany całego prawa własności przemysłowej w Polsce. Został on opracowany po głębokiej analizie istniejącego systemu, z wykorzystaniem najlepszych praktyk międzynarodowych i w oparciu o wieloletnie doświadczenia praktycznego stosowania przepisów w UP RP. Projekt ustawy jest złożony, bowiem zawiera propozycję kilkuset nowych przepisów, które wprowadzają liczne nowe rozwiązania w systemie prawa własności przemysłowej – wskazywał resort rozwoju w odpowiedzi na interpelację.
Czytaj w LEX: Własność przemysłowa jako aport do spółki handlowej >
Rozwiązania pomocne dla przedsiębiorców
Choć niektóre rozwiązania oceniono negatywnie, generalnie eksperci uznawali większość zmian za potrzebne, zwłaszcza w kontekście działalności przedsiębiorców. Na przykład Związek Przedsiębiorców i Pracodawców odniósł się do niego raczej pozytywnie, choć zaznaczał, że propozycja nie jest pozbawiona wad.
- Nie stanowi on całkowitej rewolucji w systemie ochrony własności przemysłowej, a raczej wprowadza rozwiązania będące ewolucją obecnych instytucji, które w wielu przypadkach prowadza do istotnego skrócenia i uproszczenia postępowania. Nowe przepisy są również pozbawione wielu norm budzących wątpliwości interpretacyjne. Jednocześnie podkreślić należy, że projekt ustawy nie jest pozbawiony wad. Część norm może stanowić dla przedsiębiorców pewne utrudnienie, a niekiedy osłabić posiadane przez nich prawa własności przemysłowej i narażać na naruszenia ze strony podmiotów trzecich. Dlatego koniecznym wydaje się dokonanie pewnych korekt uwzględniających uwagi rynku, zgłaszanych przez podmioty mające praktyczne doświadczenie w stosowaniu przepisów dotyczących praw własności przemysłowej – zaznaczano w zgłoszonym stanowisku.
Czytaj w LEX: Pierwszeństwo do uzyskania patentu - prymat w czasie czy przewaga w prawie? >
W marcu br. apel o kontynuowanie prac nad projektem wystosowała też Konfederacja Lewiatan.
- Projekt spotkał się z pozytywnym odbiorem środowisk biznesowych, zaś zgłoszone do niego uwagi miały charakter merytoryczny. Aktywność organizacji przedsiębiorców w konsultacjach publicznych potwierdza, z jak ważną dla firm materią mamy do czynienia. Byłoby szkoda, gdyby wysiłek włożony w prace nad tak potrzebnym projektem, zarówno przez autorów, jak i przedstawicieli strony społecznej, miał pójść na marne – wskazywała dr Aleksandra Musielak, ekspertka organizacji.
Czytaj w LEX: Zła wiara zgłaszającego znak towarowy w świetle orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego >
Czytaj: Lewiatan apeluje o kontynuację prac nad prawem własności przemysłowej >>
Projekt należało dopracować, nie wyrzucać do kosza
Eksperci zaznaczają, że – choć nowelizacja nie była idealna – na pewno nie zasługiwała na to, by całkowicie przepaść.
- Ten projekt był rzeczywiście krytykowany przez środowisko rzecznikowskie, ale nie w całości. Mieliśmy poważne zastrzeżenia co do części regulacji, głównie w zakresie ochrony wzorów użytkowych. Natomiast w projekcie znalazły się również przepisy, które z punktu widzenia środowiska rzeczników patentowych były oczekiwane – zaznacza Dorota Rzążewska, prezes Polskiej Izby Rzeczników Patentowych (PIRP).
- To, że projekt nowelizacji ustawy - prawo własności przemysłowej nie doczeka się uchwalenia w bieżącej kadencji Sejmu z pewnością zasługuje na ubolewanie. Z trwającymi od miesięcy pracami nad nowelizacją przepisów wiązano duże nadzieje, ponieważ miała ona dotyczyć wielu praktycznych aspektów eksploatacji praw i zawierać nowe systemowe rozwiązania. Celem projektu było dostosowanie polskich regulacji do standardów europejskich i międzynarodowych, a także usprawnienie i uproszczenie procedur związanych z uzyskiwaniem i egzekwowaniem praw własności przemysłowej – zaznacza dr Magdalena Krawczyk, adwokat.
Prawniczka podkreśla, że istotne jest zwłaszcza to, że projekt został rzetelnie przeanalizowany w toku opiniowania.
- Nie chcąc przesądzać, czy projekt był dobry czy zły i czy mógł być zmodyfikowany w terminie, zgodnie z uwagami ekspertów na pewno warto podkreślić, że prace nad nim były bardzo zaawansowane i ich efektem było wiele ważnych, opiniotwórczych stanowisk, które wzbogaciły doktrynę polskiej nauki prawa własności intelektualnej. W tym kontekście po prostu szkoda, że cały ten wysiłek nie zaowocuje lepszym kształtem ustawy. Mam nadzieję, że dorobek tej kadencji Sejmu nie zostanie w pełni zaprzepaszczony, przynajmniej w zakresie kompromisów wynikających z prac nad projektem, które już udało się osiągnąć, i w przyszłości uda się stworzyć prawo własności przemysłowej, które będzie sprzyjać rozwojowi kapitału intelektualnego i innowacyjnemu rozwojowi Polski – ocenia dr Krawczyk.
Zobacz linię orzeczniczą: Charakter znaku towarowego jako dobra prawnego >
Sama zmiana przepisów nie wystarczy
Dorota Rzążewska podkreśla jednak, że – choć projekt kładzie nacisk na szybkość procedur – sama zmiana przepisów nie wystarczy, by wpłynąć na kreatywność twórców.
- Tak więc punktem wyjścia powinna być przede wszystkim świadomość - przedsiębiorców i innych osób – czym jest własność intelektualna i by powstały mechanizmy, które ułatwią przedsiębiorcom pozyskiwanie środków na ochronę własności intelektualnej w ramach przedsiębiorstwa. Procedury krajowe i zagraniczne są kosztowne. Jeśli chcemy pobudzić kreatywność, trzeba nie tylko zmieniać przepisy, ale pomóc również w tym zakresie – podsumowuje prezes PIRP.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
