Zakończył się XIX Kongres Gmin Wiejskich. Uczestnicy przyjęli m.in. stanowisko w sprawie realizacji niektórych zadań związanych z ochroną środowiska. Jak podkreślają, gminy wiejskie i miejsko-wiejskie ciągle stoją przed ogromnymi wyzwaniami rozwojowymi, związanymi z zapewnieniem podstawowego standardu usług publicznych dla mieszkańców. Te standardy są często powiązane ze środowiskiem, jego stanem i ochroną.
Bez kanalizacji i wodociągów
Ciągle ponad 60 proc. gospodarstw domowych nie posiada dostępu do kanalizacji, a 15 proc. do sieci wodociągowej – zaznaczają samorządowcy. Ponad 65 proc. domów opalanych jest paliwami stałymi, przy użyciu przestarzałych pieców i kotłów o niskiej sprawności energetycznej. Na wielu dachach wciąż materiałem pokryciowym jest rakotwórczy azbest. Występuje niedobór mocy sieci energetycznych, które są przestarzałe i zdekapitalizowane do tego stopnia, że branża energetyczna mówi o potrzebie reelektryfikacji wielu obszarów.
Nowe formy ochrony przyrody wprowadzane przez prawo unijne – sieć Natura 2000, Ramowa Dyrektywa Wodna, dopłaty rolnośrodowiskowe, system ocen oddziaływania na środowisko – często spotykają się z rezerwą ze strony mieszkańców i samorządów wobec braku odpowiedniej informacji na temat zasad funkcjonowania tych form, dialogu, a także braku programów i środków finansowych na rekompensaty za ich stosowanie.
OZE wstrzymane
Według samorządowców, wprowadzone w 2016 r. nowe regulacje prawne odnoszące się do urządzeń i inwestycji w odnawialne źródła energii, szczególnie w energetyce wiatrowej, wstrzymały na jakiś czas dynamiczny rozwój energetyki OZE.
A ten sektor dla gmin z obszarami wiejskimi ma ogromne znaczenie dla procesów proekologicznych. Zmiana struktury mieszkańców wsi, i migracja z miast spowodowała także nowe problemy związane z bliskością obiektów, w których prowadzona jest produkcja zwierzęca, a tym samym z uciążliwościami zapachowymi.
Przeciwko zróżnicowaniu standardów życia w miastach i na wsi
Zdaniem uczestników XIX Kongresu Gmin Wiejskich poprawie sytuacji w zakresie zróżnicowania tych standardów będzie sprzyjać m.in. zastosowanie w programach wspierających rozwój obszarów wiejskich takich instrumentów finansowych, które realnie wpłyną na zmniejszenie dysproporcji w zakresie standardów życia pomiędzy obszarami wiejskimi a miejskimi. Pieniądze w ramach II Filara Wspólnej Polityki Rolnej są niewspółmiernie małe do realnych potrzeb – podkreślili w stanowisku.
Ich zdaniem konieczne jest uwzględnienie w założeniach do Umowy Partnerstwa na lata 2021 – 2027 dodatkowego obszaru strategicznej interwencji, jakim powinny być obszary wiejskie. Utworzone powinny też być specjalne, nie tylko unijne, instrumenty finansowe dedykowanych dla obszarów wiejskich na eliminację braków w sferze gospodarki wodno-ściekowej.
Jak podkreśla ZGW RP w realizacji programów rządowych i specjalnych, związanych z ochroną środowiska należy w samorządach upatrywać partnerów wspomagających procesy informacyjno-edukacyjne, a także ułatwiających nabory wniosków i obsługę aplikantów. Partner samorządowy musi jednak być za swoje uczestnictwo w tych procesach należycie wynagradzany, tak jak wynagradzani są inni realizatorzy tych procesów, szczególnie z instytucji państwowych.
Czytaj też: Rządowych zadań coraz więcej, a w gminach brakuje pracowników
Wśród postulatów gmin wiejskich jest także m.in. przywrócenie możliwości tworzenia gminnych funduszy ochrony środowiska z określeniem źródeł ich dochodów jako partycypacji w opłatach za korzystanie ze środowiska. Ich zdaniem likwidacja w 2010 roku gminnych i powiatowych funduszy negatywnie wpłynęła na lokalne możliwości wspierania działań w zakresie ochrony środowiska, czego dowodem jest np. spowolnienie tempa i zakresu eliminowania azbestu.
Kwestia odpadów do poprawy
Według ZGW RP w systemie gospodarowania odpadami komunalnymi skrócona musi być procedura i droga wymiaru oraz egzekucji podwyższonych opłat za uchylanie się od obowiązku segregacji odpadów komunalnych. Podstawą działań w tym zakresie powinno być jednolite w skali kraju prawo, określające, kiedy należy stwierdzić, że obowiązek segregacji nie został spełniony. Chodzi o brak rozporządzenia ministra, które miało wskazywać, co jest segregacją, a z wydania którego resort środowiska wycofał się.
Czytaj też: Wciąż grożą nam podwyżki opłat za śmieci>>
Samorządowcy z gmin wiejskich, oceniając aktualny tekst ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, po wielu zmianach, pod kątem Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów ws. „Zasad techniki prawodawczej” uznali też, że „celowym i pilnym jest napisanie tej ustawy od nowa”. Staje się ona ich zdaniem coraz bardziej skomplikowana, a kolejne jej nowelizacje sprawiły, że tekst jest mało zrozumiały dla wszystkich uczestników systemu gospodarowania odpadami komunalnymi.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
