Problematyka zastosowania elektronicznej Platformy Usług Administracji Publicznej (ePUAP) lub szerzej - informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, była już wielokrotnie przedmiotem rozważań i publikacji. Częstokroć zwracano uwagę na korzyści płynące z wykorzystania platformy przy załatwianiu spraw urzędowych przez obywateli oraz przedsiębiorców. Dlaczego więc, pomimo upływu 12 lat od daty zaprezentowania ePUAP, jego praktyczne zastosowanie jest tak znikome? Czy stan epidemii spowodowany zakażeniami wirusem SARS-CoV-2 wprowadzony na mocy Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. (Dz.U. poz. 491) może spowodować rewolucję w tym zakresie? - pyta adwokat Kamil Rudol z Kancelarii Dubois i Wspólnicy.
Dla porządku wskazać trzeba, że historia informatyzacji administracji publicznej w Polsce sięga początków XXI wieku. Bezpośrednią genezą projektu ePUAP była wstępna koncepcja projektu „Wrota”, opracowanego w 2002 r. przez Komitet Badań Naukowych. Dokument podkreślał konieczność wspomożenia poprawy dostępności usług publicznych on-line oraz standaryzacji wymiany danych w obrębie administracji publicznej.
Następnie, w roku 2004 na podstawie wstępnej koncepcji, na zlecenie Ministerstwa Nauki i Informatyzacji, stworzona została koncepcja „Wrót Polski”, zawierająca szczegółową wizję architektury, implementacji usług publicznych oraz analizę prawną. Dokument ustanowił ramy programu, składającego się z projektów, których celem było umożliwienie szerokiego dostępu do usług publicznych świadczonych elektronicznie.
Elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej - ePUAP
Elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej - ePUAP została uruchomiona w dniu 14 kwietnia 2008 r., zaś z dniem 17 sierpnia 2015 r. otrzymała ona swoją drugą odsłonę o nazwie ePUAP2 (dalej: „ePUAP”). Prawną podstawą powołanych serwisów stały się odpowiednio ustawa z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz.U. 2005 poz. 565 ze zm.), rozporządzenie Ministra Cyfryzacji z dnia 5 października 2016 r. w sprawie zakresu i warunków korzystania z elektronicznej platformy usług administracji publicznej (Dz.U. 2016 poz. 1626), ustawa z dnia 5 września 2016 r. o usługach zaufania oraz identyfikacji elektronicznej (Dz.U. 2016 poz. 1579) oraz rozporządzenie Ministra Cyfryzacji z dnia 5 października 2016 r. w sprawie profilu zaufanego elektronicznej platformy usług administracji publicznej (Dz.U. 2016 poz. 1633).
Celem, jaki przyświecał przywołanym aktom normatywnym, stała się ochrona interesu publicznego, w tym zachowanie przez państwo możliwości swobody wyboru technologii w procesach informatyzacji realizacji zadań publicznych. Interes publiczny należało przy tym traktować jako klauzulę generalną, tożsamą treściowo z używaną przed 1989 r. klauzulą interesu społecznego, co pozwala w interpretacji sięgać po ustalenia nauki prawa administracyjnego i orzecznictwa odnoszące się do obu określeń (M. Wyrzykowski, Pojęcie interesu społecznego w prawie administracyjnym, Warszawa 1986; J. Zimmermann, Prawo administracyjne, Kraków 2005, s. 26, 311-316).
Załatwianie spraw urzędowych w okresie epidemii koronawirusa
Nie podejmując szerzej tematyki normatywnych założeń platformy ePUAP, w dalszej części należy zwrócić uwagę na jej cechy funkcjonalne, co ma istotne znaczenie z perspektywy załatwiania spraw urzędowych w okresie epidemii koronawirusa.
Jak wskazuje Ministerstwo Cyfryzacji na portalu gov.pl, charakteryzowana platforma umożliwia komunikację obywateli i przedsiębiorców z podmiotami publicznymi, jak również pozwala komunikować się podmiotom administracji publicznej pomiędzy sobą. Dzięki temu, podmioty administracji publicznej oraz inne podmioty wykonujące zadania publiczne mogą bezpłatnie udostępniać swoje usługi w postaci elektronicznej, bez konieczności budowania własnego systemu informatycznego. Korzyści z ePUAP mają także korzystający z udostępnionych usług obywatele i przedsiębiorcy — mogą konto w jednym systemie wykorzystać do komunikacji z wieloma podmiotami w wielu sprawach. Dostęp do usług świadczonych przez platformę ePUAP nie ma przy tym ograniczeń geograficznych, albowiem z przedmiotowej platformy może skorzystać każdy użytkownik, który ma dostęp do internetu i może elektronicznie potwierdzić swoją tożsamość.
Czytaj: Sprawy załatwiajmy przez internet, dopóki nie ma przeciążeń
Usługi lokalne i centralne
Jak wyjaśnia dalej Ministerstwo Cyfryzacji, platforma ePUAP umożliwia definiowanie kolejnych usług usprawniających obsługę obywateli i przedsiębiorstw. Usługi mogą rozwijać zarówno samorządy dla potrzeb lokalnych społeczności (tzw. usługi lokalne), jak i organy centralne, które budują usługi o zasięgu ogólnokrajowym (tzw. usługi centralne). Przykładem usługi centralnej jest możliwość złożenia wniosku o dowód osobisty albo zawiadomienia o zbyciu pojazdu za pomocą dedykowanych dla tych zadań specjalnych formularzy.
Usługą centralną uzupełniającą usługi dedykowane określonym zadaniom i często wykorzystywaną jest tzw. pismo ogólne do podmiotu publicznego. Usługa ta umożliwia skierowanie pisma do dowolnego podmiotu publicznego, który posiada konto na ePUAP w każdej sprawie, w której nie jest wymagany wzór dokumentu i dedykowany specjalny formularz lub droga elektroniczna nie jest dopuszczalna. Przykładem usługi lokalnej może być usługa dotycząca składania drogą elektroniczną deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Usługi te mogą być różne w różnych gminach ze względu na to, że to gminy ustalają sposób naliczania i wysokość opłat lokalnych.
Przykłady spraw do zdalnego załatwienia
Mając na uwadze powyższe, posiadając dostęp do platformy ePUAP, obywatel oraz przedsiębiorca mają możliwość załatwienia szeregu spraw urzędowych, bez konieczności wychodzenia z domu i narażania na zakażenie SARS-CoV-2.
Do przykładowego katalogu przedmiotowych spraw zaliczyć można: (i) wysłanie pisma ogólnego do podmiotu publicznego, (ii) złożenie wniosku o wydanie Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ), (iii) zgłoszenie utraty lub uszkodzenia dowodu osobistego, (iv) złożenie wniosku o wydanie dowodu osobistego, (v) złożenie wniosku o wydanie odpisu aktu stanu cywilnego, (vi) złożenie wniosku „Rodzina 500 plus”, (vii) złożenie i weryfikacja dokumentów rozliczeniowych w ZUS i US, (viii) załatwienie sprawy urzędowej dla swojej rodziny: becikowe, świadczenia rodzicielskie, Karta Dużej Rodziny, Świadczenie o Funduszu Alimentacyjnym, (x) złożenie wniosku o stwierdzenie nieważności orzeczenia w przedmiocie - ewidencji gruntów i budynków, oraz klasyfikacji gruntów, (xi) złożenie wniosków oraz oświadczeń w sprawach przekształcenia prawa użytkowania wieczystego we własność, (xii) złożenie wniosku o udostępnienie informacji publicznej, czy też (xiii) złożenie wniosku o rejestrację w Katastrze wodnym spółki wodnej lub związku spółek wodnych.
Wskazać także trzeba, że na powołanej platformie usługi swoje udostępniają m.in. Powszechny Elektroniczny System Ewidencji Ludności PESEL, Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców CEPiK, Centralna Ewidencja Wydanych i Unieważnionych Dokumentów Paszportowych CEWiUDP, Krajowy Rejestr Urzędowy Podmiotów Gospodarki Narodowej REGON, czy Krajowy Rejestr Urzędowy Podziału Terytorialnego Kraju (TERYT).
Konieczny jest Profil Zaufany
Aby skorzystać z platformy ePUAP wystarczy założyć Profil Zaufany. Jego utworzenie jest możliwe przy wykorzystaniu bankowości elektronicznej lub poprzez skorzystanie z punktu potwierdzającego. Wyjaśnić trzeba, że profil zaufany stanowi potwierdzony zestaw danych, które jednoznacznie identyfikują jego posiadacza w usługach podmiotów publicznych w internecie.
(Czytaj też o sposobie uzyskania tzw. tymczasowego profilu zaufanego. Rozwiązanie takie jest też zawarte w ustawie o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw.).
Powołane dane obejmują imię (imiona), nazwisko, datę urodzenia oraz numer PESEL. Profil Zaufany umożliwia potwierdzenie tożsamości jego posiadacza w usługach publicznych w internecie, pozwala też podpisywać pisma w postaci elektronicznej kierowane do podmiotów publicznych.
Jak wynika z powyższego, zastosowanie elektronicznej Platformy Usług Administracji Publicznej w relacjach z podmiotami publicznymi powinno znacząco uprościć załatwianie spraw urzędowych przez obywateli oraz przedsiębiorców. Zaś w okresie epidemii SARS-CoV-2, korzystanie z omawianej platformy powinno stanowić wyłączną formę komunikacji. Być może, wśród szeregu negatywnych konsekwencji spowodowanych koronawirusem, odniesie on ten pozytywny skutek, że wpłynie na rozwój obszaru informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne.
Kamil Rudol – adwokat w Dubois i wspólnicy Kancelarii Adwokacko–Radcowska sp. j.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
