Sąd Najwyższy postanowieniem z 14 grudnia 2022 r., rozpoznając wniosek o wyłączenie sędziego Sądu Najwyższego od orzekania w sprawie o ustalenie nieważności umowy kredytu indeksowanego kursem CHF, ustalił - niezależnie od wniosku sędziego - iż jest on wyłączony od rozpoznawania sprawy ze względu na działalność publiczną tego sędziego dokonywaną „na zewnątrz” sprawowanego urzędu.
Czytaj też: SN: Kredytobiorca czeka na rozpoznanie kasacji, bo trwa spór o status nowych sędziów>>
Sędzia wniósł o wyłączenie go od orzekania dlatego, że sprawa, którą ma rozpoznawać, dotyczy ustalenia nieważności umowy kredytu indeksowanego kursem CHF. Sędzia ten sam wraz z żoną zawarł „pożyczkę hipoteczną” indeksowaną do franka szwajcarskiego i nadal spłaca tę pożyczkę.
Strony są frankowiczami i sędzia też
Okoliczności poprzedzające zawarcie tej umowy oraz część zawartych w niej postanowień nie odbiegały od tych, które są wskazywane przez strony mające status konsumentów w tzw. sprawach frankowych, w tym w rozpoznawanej sprawie będącej przedmiotem skargi kasacyjnej.
Ze względu m.in. na te okoliczności sędzia podniósł, że jego udział w postępowaniu dotyczącym rozpoznania skargi kasacyjnej może stwarzać w odbiorze zewnętrznym uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności w jej rozpoznaniu. Dlatego wniósł o wyłączenie od rozpoznania sprawy.
Brak bezstronności bo protestuje
Sąd Najwyższy uwzględnił wniosek i wyłączył sędziego. Sędzia sprawozdawca Mariusz Załucki powołał się jednak na okoliczności znane mu z urzędu. Stwierdził, że sędzia, który wniosek złożył należy do grupy sędziów Sądu Najwyższego, którzy kontestują konstytucyjny porządek w Polsce, zwłaszcza z uwagi na ich działalność publiczną dokonywaną „na zewnątrz” sprawowanego urzędu.
Czytaj: Protest 30 sędziów Sądu Najwyższego, ale nie wszystkie wokandy są zagrożone >
Tej działalności - zdaniem sędziego Załuckiego - nie można pogodzić z zasadami niezależności sądów i niezawisłości sędziowskiej.
Nie może być sędzią bezstronnym sędzia zawisły, a więc taki który podlega lub podlegać może naciskom innych osób, organizacji lub władz Podążając za tokiem tej myśli, sędziowie którzy wyrażają publicznie poglądy sprzeczne z obowiązującym porządkiem konstytucyjnym, a zgodne z oczekiwaniami niektórych kręgów politycznych, zdają się podlegać nieuprawnionym naciskom, co w oczywisty sposób zagraża ich niezależności. - Taki sędzia nie może też być sędzią bezstronnym - stwierdził sędzia.
Przyjął, iż sygnatariusze oświadczenia 30 sędziów Sądu Najwyższego z 10 października 2022 r. dotyczącego kształtowania składów kolegialnych z udziałem sędziów Sądu Najwyższego powołanych z udziałem KRS ukształtowanej na skutek wejścia w życie ustawy nowelizującej z 8 grudnia 2017 r., nie są niezawiśli i nie tworzą bezstronnego sądu (w rozumieniu art. 19 ust. 1 TUE czy art. 45 ust. 1 Konstytucji RP).
- Nie może być sędzią bezstronnym sędzia zawisły, a więc taki, który podlega lub podlegać może naciskom innych osób, organizacji lub władz - stwierdził SN. Zdaniem sędziego Załuckiego, sędziowie, którzy wyrażają publicznie poglądy sprzeczne z obowiązującym porządkiem konstytucyjnym a zgodne z oczekiwaniami niektórych kręgów politycznych, zdają się podlegać nieuprawnionym naciskom, co w oczywisty sposób zagraża ich niezależności. Taki sędzia nie może też być sędzią bezstronnym. Ignorowanie orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, zwłaszcza w dobie podkreślanego w mediach kryzysu praworządności, może w istocie być postrzegane przez opinię publiczną jako przynajmniej w pewnym stopniu zależne od agend politycznych.
Czytaj: ETPC: Udział dublera w składzie Trybunału narusza prawo do sądu>>
Warto dodać, że sędzia Mariusz Załucki został powołany przez prezydenta do Sądu Najwyższego 3 marca 2022 r.
Strasburg interpretuje inaczej
W sprawie udziału sędziów w debacie publicznej dotyczącej wymiaru sprawiedliwości wypowiedział się Europejski Trybunał Praw Człowieka 16 czerwca 2022 r. (sprawa Żurek/Polska). Orzekł, że "sędziowie nie tylko mają ogólne prawo do wolności słowa w zakresie zajmowania się sprawami dotyczącymi funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości, ale w sytuacji, gdy te podstawowe wartości są zagrożone, prawo to może się nawet przekształcać w obowiązek zabierania głosu w obronie praworządności i niezawisłości sędziowskiej".
Czytaj: Sędzia może uczestniczyć w debacie publicznej >
- Gdy sędzia składa takie oświadczenia nie tylko we własnym imieniu, ale także w imieniu rady sądowej, stowarzyszenia sędziów lub innego przedstawicielskiego organu sądownictwa, ochrona przyznana temu sędziemu zostaje zwiększona - czytamy w uzasadnieniu.
Sygnatura akt I CSK 2170/22, postanowienie z 14 grudnia 2022 r.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
