Sprawa dotyczyła powództwa Urszuli L. przeciwko bankowi spółce akcyjnej o zapłatę. Skargę kasacyjną do Izby Cywilnej złożył bank.
Sędzia ma kredyt w pozwanym banku
W piśmie z 21 kwietnia 2022 r. członek składu wyznaczonego do rozpoznania skargi kasacyjnej przez Prezesa Sądu Najwyższego kierującego pracą Izby Cywilnej złożył zawiadomienie o przyczynach uzasadniających jego wyłączenie od rozpoznania sprawy. Wskazał, że z pozwanym w sprawie bankiem zawarł umowę kredytu, a postanowienia tej umowy są zbieżne z postanowieniami umowy kredytowej stanowiącej przedmiot rozstrzygnięcia w sprawie, w której została wniesiona skarga kasacyjna.
Wskazał również, że z pozwanym bankiem prowadzi negocjacje ugodowe, w związku z zawartą umową zawierającą klauzule niedozwolone i nie wyklucza możliwości wystąpienia z roszczeniami przeciwko bankowi na drogę postępowania sądowego. W ocenie sędziego, może to wywołać wątpliwości co do jego bezstronności w postępowaniu, w którym jest rozpoznawana skarga kasacyjna banku.
Czytaj w LEX: Wyłączenie sędziego od orzekania w sprawie wyłączonej do odrębnego rozpoznania >>>
Czytaj: Status nowych sędziów wciąż niepewny, a obywatele czekają na wyroki>>
Oddalenie wniosku sędziego
Sąd Najwyższy postanowieniem z 26 kwietnia 2022 r. oddalił wniosek sędziego o wyłączenie go od orzekania w sprawie. To postanowienie zostało wydane w składzie jednoosobowym przez osobę powołaną do pełnienia urzędu sędziego Sądu Najwyższego na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej na mocy ustawy z 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa.
Wydanie postanowienia z kwietnia 2022 r. wpłynęło bezpośrednio na ukształtowanie składu sądu rozpoznającego skargę kasacyjną.
Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym skargę kasacyjną podzielił w tym zakresie argumentację przytoczoną w szczególności w:
- uzasadnieniu uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 2 czerwca 2022 r., I KZP 2/22 oraz
- w wyrokach Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 22 lipca 2021 r., nr 43447/19, Reczkowicz przeciwko Polsce, z 8 listopada 2021 r., nr 49868/19 i 57511/19, Dolińska-Ficek i Ozimek przeciwko Polsce i z 3 lutego 2022 r., nr 1469/20, Advance Pharma Sp. z o.o. przeciwko Polsce.
Stwierdził też, że wadliwość postanowienia kwietniowego nie ogranicza się jednak wyłącznie do wydania go w warunkach nieważności postępowania. Przypomniał, że Europejski Trybunał Praw Człowieka stwierdził, że z uwagi na udział w postępowaniu nominacyjnym Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej przepisami ustawy nowelizującej z 8 grudnia 2017 r., nastąpiła interwencja władzy ustawodawczej w toczące się postępowanie nominacyjne.
Nie zakończone postępowania przed NSA
Sąd Najwyższy 26 października br. uznał, że akty powołań, których dokonał Prezydent RP, nie spowodowały zakończenia postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym, który w związku z toczącym się postępowaniem przedstawił pytania prejudycjalne Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
W wyroku z 2 marca 2021 r. TSUE stwierdził możliwość pominięcia przepisów prawa krajowego, które zmierzają do ograniczenia sądowej kontroli procesu nominacyjnego przez ograniczenie możliwości wniesienia odwołania od uchwał KRS.
Fundamentalne znaczenie dla oceny stopnia naruszenia przepisów regulujących sposób powołania do pełnienia urzędu sędziego Sądu Najwyższego mają wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego, z 6 maja 2021 r. (II GOK 2/18), którym Naczelny Sąd Administracyjny uchylił w części uchwałę KRS nr 330/81 i z 21 września 2021 r. Potwierdzają one w sposób jednoznaczny, że postępowania nominacyjne przeprowadzone przez KRS i zakończone podjęciem uchwał nr 330/18 i 331/18 były wadliwe w stopniu nakazującym ich uchylenie.
Uchylono uchwałę powołującą sędziego orzekającego
Zdaniem trzech sędziów: Dariusza Zawistowskiego - sprawozdawcy, Dariusza Dończyka oraz Grzegorza Misiureka, którzy orzekali 26 października br., uchylenie uchwały dotyczącej powołania na stanowisko sędziego Sądu Najwyższego osoby, która wydała postanowienie z 26 kwietnia 2022 - spowodowało, że akty powołania do pełnienia urzędu sędziego Sądu Najwyższego, których Prezydent RP dokonał w oparciu o te uchwały nie znajdują podstawy wymaganej przez art. 179 Konstytucji.
Brak tej podstawy wystąpił wprawdzie dopiero po dokonaniu aktu powołania, ale było to wyłącznie wynikiem naruszenia powołanych wyżej postanowień Naczelnego Sądu Administracyjnego z 27 września 2018 r., co w żaden sposób nie może pomniejszać wagi faktycznego braku podstawy do dokonania prezydenckiego aktu powołania do pełnienia urzędu sędziego - zauważa skład trzech sędziów.
Sędziowie zauważyli też, że w literaturze stwierdzono, że orzeczenie sądowe, jako akt prawnoprocesowy, może być uznane za orzeczenie nieistniejące z uwagi na brak określonego elementu konstytutywnego. Jego brak oznacza kwalifikowaną wadę orzeczenia, której istnienie powoduje, że orzeczenie nieistniejące stanowi jedynie pozór działalności jurysdykcyjnej sądu i tym samym nie wywołuje żadnych skutków.
Sygn. akt II CSKP 556/22, postanowienie z 26 października 2022 r.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
