Czytaj: TK odroczył do 23 lutego rozprawę ws. wyroków ETPC o statusie polskich sędziów>>
Podczas czwartkowej rozprawy TK kontynuował rozpatrywanie wniosku Prokuratora Generalnego o zbadanie zgodności art. 6 ust. 1 zdanie pierwsze Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r., zmienionej Protokołami nr 3, 5, 8 oraz uzupełnionej Protokołem nr 2 (Dz. U. z 1993 r., Nr 61, poz. 284), w zakresie, w jakim:
- upoważnia Europejski Trybunał Praw Człowieka do wykreowania, na gruncie prawa krajowego, podlegającego ochronie sądowej prawa podmiotowego sędziego do zajmowania funkcji administracyjnej w strukturze organizacyjnej sądownictwa powszechnego Rzeczypospolitej Polskiej z art. 8 ust. 1, art 89 ust. 1 pkt 2 i art. 176 ust. 2 Konstytucji RP;
- zawarta w tym przepisie przesłanka „sąd ustanowiony ustawą" nie uwzględnia, będących podstawą ustanowienia sądu, powszechnie obowiązujących przepisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz ustaw, a także ostatecznych i powszechnie obowiązujących wyroków polskiego Trybunału Konstytucyjnego z art 89 ust. 1 pkt 2, art. 176 ust. 2, art. 179 w zw. z art. 187 ust. 1 w zw. z art. 187 ust. 4 oraz z art. 190 ust. 1 Konstytucji RP;
- dopuszcza dokonywanie przez sądy krajowe lub międzynarodowe wiążącej oceny zgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej i rzeczoną Konwencją ustaw dotyczących ustroju sądownictwa, właściwości sądów oraz ustawy dotyczącej Krajowej Rady Sądownictwa, by w ten sposób ustalić spełnienie przesłanki „sądu ustanowionego ustawą" z art. 188 pkt 1 i 2 Konstytucji RP.
Wcześniej odbyły się już dwie rozprawy w tej sprawie, a skład orzekający Trybunału Konstytucyjnego to : sędzia TK Stanisław Piotrowicz - przewodniczący, wiceprezes TK Mariusz Muszyński - sprawozdawca, sędzia TK Krystyna Pawłowicz, sędzia TK Wojciech Sych, sędzia TK Andrzej Zielonacki.
Czytaj także:
ETPC: Udział dublera w składzie Trybunału narusza prawo do sądu>>
Na początku roku TK zajmie się uprawnieniami ETPC i karami nakładanymi przez TSUE>>
TK powie, czy trybunał w Strasburgu może oceniać status jego sędziów>>
Kolejne wyroki ETPC kwestionują status nowych sędziów
Wniosek Prokuratora Generalnego był związany z kilkoma wyrokami, które w ostatnim czasie wydał Europejski Trybunał Praw Człowieka. W listopadzie ubiegłego roku Europejski Trybunał Praw Człowieka orzekł w sprawie skargi złożonej przez dwoje polskich sędziów - Monikę Dolińską-Ficek i Artura Ozimka. Skarżący ubiegali się o stanowiska sędziowskie, ale nie otrzymali na nie rekomendacji Krajowej Rady Sądownictwa, decyzja nie uległa zmianie po odwołaniu do Sądu Najwyższego. Skarżący wskazywali, że Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN, która rozpatrywała ich odwołanie, nie jest niezależna i niezawisła, ponieważ składa się z sędziów rekomendowanych przez obecną KRS.
Wcześniej, w lipcu 2021 roku ETPC w sprawie adwokat Joanny Reczkowicz, stwierdził "poważne nieprawidłowości w powoływaniu sędziów do nowo utworzonej Izby Dyscyplinarnej SN po reformie legislacyjnej". Według ETPC naruszono procedurę powoływania sędziów do SN, ponieważ zostało to powierzone KRS, "organowi, który nie miał wystarczających gwarancji niezależności od władzy ustawodawczej i wykonawczej".
Natomiast w orzeczeniu z czerwca ub.r. w sprawie sędziów Aliny Bojary i Mariusza Brody, którzy złożyli skargę do ETPC po tym, gdy zostali zwolnieni z funkcji wiceprezesów Sądu Okręgowego w Kielcach przez ministra sprawiedliwości na podstawie przepisów, które umożliwiały wydanie takiej decyzji bez podania powodów i możliwości odwołania się od niej, Trybunał przychylił się do ich skargi i orzekł, że Polska naruszyła przepis europejskiej konwencji mówiący o prawie do rzetelnego procesu sądowego.
Czytaj także: TK nie zdecydował, czy mechanizm "pieniądze za praworządność" jest sprzeczny z konstytucją>>
ETPC nie ma prawa do oceny procedury nominacyjnej sędziów sądów krajowych
Według Trybunału Konstytucyjnego, art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności jest niezgodny z konstytucją w zakresie, w jakim "upoważnia ETPC lub sądy krajowe do dokonywania oceny zgodności z konstytucją i konwencją ustaw dotyczących ustroju sądownictwa, właściwości sądów oraz ustawy określającej ustrój, tryb pracy i sposób wyboru członków Krajowej Rady Sądownictwa". - Zakwestionowany przepis konwencji jest też niezgodny z konstytucją w zakresie w jakim przy ocenie spełnienia warunku sądu ustanowionego ustawą dopuszcza pomijanie przez ETPC lub sądy krajowe przepisów konstytucji, ustaw oraz wyroków polskiego TK; umożliwia samodzielne kreowanie norm dotyczących procedury nominacyjnej sędziów sądów krajowych przez ETPC lub sądy krajowe w procesie wykładni konwencji - stwierdził TK.
Stwierdzona przez TK niezgodność przepisu z konstytucją dotyczy również zakresu w jakim "pojęcie praw i obowiązków o charakterze cywilnym obejmuje podmiotowe prawo sędziego do zajmowania funkcji administracyjnej w strukturze sądownictwa powszechnego w polskim systemie prawnym".
Status sędziów TK to nie wasza sprawa
To już kolejne orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego podważające kompetencje strasburskiego trybunału. 24 listopada ubiegłego roku TK stwierdził wprawdzie, że przepis o prawie do sądu i sprawiedliwego procesu zawarty w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka jest zgodny z polską konstytucją, ale pojęcie "sąd" użyte w art. 6 ust. 1 nie obejmuje Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał stwierdził w ten sposób, że nie jest sądem, a postępowanie przed nim nie jest postępowaniem sądowym. Oznacza to, że nie będzie można kwestionować powołania sędziów TK.
Wyrok ten był reakcją na orzeczenie ETPC stwierdzające, że naruszone zostało prawo do sądu poprzez wydanie w Trybunale Konstytucyjnym postanowienia przez jego wiceprezesa, który uważany jest za sędziego-dublera.
Czytaj:
TK orzekł, że Trybunał w Strasburgu nie może oceniać statusu jego sędziów>>
Prof. Garlicki: Trybunał Konstytucyjny nie zabroni sędziom powoływania się na europejską konwencję>>