Wojskowy Sąd Okręgowy w Poznaniu przedstawił Izbie Karnej zagadnienie budzące poważne rozbieżności i wątpliwości prawne. W tle tej jednostkowej sprawy mamy poważny problem systemowy - chodzi o uchwałę wadliwie powołanej Krajowej Rady Sądownictwa.
Czytaj też: Sędzia chce dalej orzekać, KRS odmawia - pytanie do TSUE
Sędzia orzekał po ukończeniu 65 roku życia
Do Wojskowego Sądu Okręgowego w Poznaniu wpłynęło zażalenie skazanego w kwestii uchylenia warunkowego, przedterminowego zwolnienia.
W trakcie orzekania sąd odwoławczy podjął wątpliwość co do właściwej obsady sądu i wykładni obowiązujących przepisów.
Ustalono, że KRS podjęła uchwałę w marcu 2024 r., w której nie wyrażono zgody na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego z Wojskowego Sądu Garnizonowego w Gdyni. W uzasadnieniu wskazano jedynie treść wyroku Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2023 r.
Od tej uchwały sędzia się odwołał, a Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych w lutym 2025 r. odrzuciła odwołanie sędziego.
Jednak Sąd Rejonowy w Gdyni w Wydziale Pracy 1 lipca 2024 r. udzielił sędziemu zabezpieczenia przez nakazanie Wojskowemu Sądowi Garnizonowemu dalsze zatrudnienie na stanowisku sędziego tego sądu. I to do czasu prawomocnego zakończenia procedury w sprawie oświadczenia o chęci dalszego zajmowania stanowiska.
Zastępca Prokuratora Rejonowego ds. Wojskowych PR w Gdyni stwierdził, że prawo o ustroju sądów wojskowych nie dopuszcza możliwości oceny przez inny organ władzy zgodności z prawem powołania sędziego lub wynikającego z tego powołania uprawnienia do wykonywania zadań z zakresu wymiaru sprawiedliwości.
Uchylenie wyroku z powodu statusu sędziego
Wojskowy Sąd Okręgowy w Poznaniu 2 października 2025 r. uchylił wyrok sądu I instancji wydany przez sędziego z uwagi na art. 439 par. 1 pkt. 1 k.p.k. Przepis ten mówi o bezwzględnej przyczynie odwoławczej: Niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia sąd odwoławczy na posiedzeniu uchyla zaskarżone orzeczenie, jeżeli w wydaniu orzeczenia brała udział osoba nieuprawniona lub niezdolna do orzekania bądź podlegająca wyłączeniu na podstawie art. 40. Chodzi tu o wyłączenie sędziego z mocy prawa (judex inhabilis).
Według art. 69 Prawa o ustroju sądów powszechnych sędzia przechodzi w stan spoczynku z dniem ukończenia 65 roku życia, chyba że nie później niż na sześć miesięcy i nie wcześniej niż na dwanaście miesięcy przed ukończeniem tego wieku oświadczy Krajowej Radzie Sądownictwa wolę dalszego zajmowania stanowiska i przedstawi zaświadczenie stwierdzające, że jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego, wydane na zasadach określonych dla kandydata na stanowisko sędziowskie.
Po spełnieniu tych warunków i przy braku sprzeciwu ze strony KRS (lub po pozytywnym rozpatrzeniu sprawy zgodnie z obowiązującą procedurą), sędzia może orzekać zazwyczaj do 70. roku życia, a w niektórych przypadkach (np. sędziowie Sądu Najwyższego w przeszłości) nawet dłużej. Przepisy te dotyczą zarówno sędziów sądów powszechnych, jak i wojskowych.
Czytaj też w LEX: Przymusowy wcześniejszy stan spoczynku sędziego. Omówienie wyroku TS z dnia 3 lipca 2025 r., C-646/23 i C-661/23 (Lita i Jeszek) >
Wymogi formalne
Sąd pytający rozważał tezy wyroku SN z 19 stycznia 2021 r. ( sygn. I NKRS 2/21). Sąd Najwyższy w tym wyroku orzekł, że interes wymiaru sprawiedliwości lub ważny interes społeczny sprzeciwia się pozostawieniu na stanowisku sędziego, który zgłosił wolę dalszego pełnienia służby, jeżeli spełnia on wszystkie wymogi formalne, co w praktyce oznaczało uchylenie zaskarżonej uchwały KRS.
Główne tezy wyroku koncentrowały się na interpretacji przepisów dotyczących przechodzenia sędziów w stan spoczynku (art. 61 par. 1b w zw. z art. 69 par. 1 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych), wskazując, że:
- Sformułowanie "interes wymiaru sprawiedliwości" wymaga ścisłej i obiektywnej wykładni.
- W orzecznictwie Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych ukształtował się pogląd, że interpretacja ta winna zmierzać do pełnej ochrony niezawisłości sędziego.
Sygnatura akt I KZP 8/25
Czytaj też w LEX: Materialnoprawne rozważania na temat nieusuwalności z powodu wieku sędziów Sądu Najwyższego w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości >
Zobacz również linię orzeczniczą: Udział w sprawie sędziego nieuprawnionego do orzekania w danym sądzie jako przyczyna odwoławcza >
Cena promocyjna: 84.16 zł
Cena regularna: 99 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 79.2 zł 
