Przesłanką, która determinuje prawo do wydania nakazu, zakazu jest istnienie zagrożenia dla życia i zdrowia. Inspektor Mariusz Ciarka, rzecznik prasowy Komendanta Głównego Policji przypomina w rozmowie z Prawo.pl, że zgodnie z art. 15ab ust. 1 ustawy o Policji, policjant wydaje nakaz lub zakaz:

  • podczas interwencji podjętej we wspólnie zajmowanym mieszkaniu lub jego bezpośrednim otoczeniu lub
  • w związku z powzięciem informacji o stosowaniu przemocy w rodzinie, w szczególności zgłoszenia przez: osobę dotkniętą przemocą w rodzinie lub kuratora sądowego lub pracownika jednostki organizacyjnej pomocy społecznej, w związku z wykonywaniem ustawowych obowiązków.

 

- Tym samym, podjęcie interwencji policyjnej następuje na skutek powzięcia informacji o występowaniu przemocy w rodzinie, bez względu na źródło jej pochodzenia - dodaje. 

Czytaj: Policja zakaże zbliżania się i kontaktowania "przemocowca" z osobą, którą krzywdzi>>

 

Policjant może przesłuchać świadków 

W praktyce policjant ma prawo wydania nakazu natychmiastowego opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazu zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia wobec każdej osoby stosującej przemoc domową stwarzającej zagrożenie dla życia lub zdrowia osoby dotkniętej tą przemocą. 

Zobacz procedurę w LEX: Zatrzymanie osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa przy użyciu przemocy >

Co jednak istotne przed podjęciem decyzji o wydaniu nakazu lub zakazu, policjant obligatoryjnie dokonuje oceny ryzyka zagrożenia życia lub zdrowia osoby dotkniętej przemocą domową (art. 15aa ust. 2 ustawy o Policji). Taka ocena dokonywana jest odrębnie dla osoby dorosłej i odrębnie dla dziecka. Funkcjonariusze wspomagają się przy tym specjalnymi kwestionariuszami zawierającymi kryteria określone przez ustawodawcę (brane są pod uwagę przykładowo  uprzednio występujące akty przemocy fizycznej w rodzinie, zależność osoby dotkniętej przemocą w rodzinie od osoby stosującej tę przemoc ze względu na stan zdrowia, itp.). 

- Ponadto, w celu ustalenia zasadności wydania nakazu lub zakazu policja może dokonywać innych czynności, w szczególności przesłuchać w charakterze świadka osobę zgłaszającą przemoc w rodzinie lub inne osoby dotknięte tą przemocą - dodaje insp. Ciarka. 

Czytaj w LEX: Procedura szybkiego reagowania wobec sprawców przemocy domowej >

 

Przemocowiec dostanie wykaz noclegowni 

Policjanci zapewniają, że nakazy lub zakazy są niezwłocznie doręczane zarówno osobie, wobec której zostały wydane, jak również osobie dotkniętej przemocą w rodzinie. Osoba, wobec której wydany został nakaz lub zakaz, otrzymuje również pouczenie o uprawnieniach i obowiązkach oraz wykaz placówek, zapewniających miejsca noclegowe.

Co w sytuacji kiedy odmówi przyjęcia nakazu/zakazu? - Mimo takiej odmowy, doręczenie zobowiązania uważane jest za dokonane. Nadto, gdy osoba odmówi dobrowolnego opuszczenia mieszkania, policjanci mają prawo zastosować środki przymusu bezpośredniego przewidziane w ustawie z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej - zaznacza rzecznik. 

Wyjaśnia, że zarówno nakaz opuszczenia, jak i zakaz zbliżania się do lokalu, mogą być wydane również w przypadku nieobecności osoby stosującej przemoc. Może się bowiem zdarzyć, że sprawca opuści mieszkanie przed pojawieniem się policjantów. 

- W takiej sytuacji, na drzwiach wspólnie zajmowanego mieszkania policjant umieszcza stosowne zawiadomienie (art. 15ab ust. 10 ustawy o Policji). Czynność opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia przez osobę stosującą przemoc w rodzinie, wobec której wydano nakaz lub zakaz, odbywa się w obecności interweniujących policjantów i wymaga sporządzenia protokołu (art. 15 ae ust. 1 ustawy o Policji). Osobie, wobec której wydany został nakaz lub zakaz, przysługuje prawo zabrania ze sobą jedynie przedmiotów osobistego użytku i służących do świadczenia pracy oraz będących jej własnością zwierząt domowych - wynika z przepisów. 

WZORY DOKUMENTÓW DOSTĘPNE W LEX:

Domownicy się sprzeciwią - pies zostanie 

Co ważne, w przypadku sprzeciwu ze strony pozostałych domowników, sprawca przemocy nie będzie mógł od razu zabrać ani zwierząt, ani przedmiotów, które wymienił jako należące do niego. Będzie mógł natomiast dochodzić roszczeń z tego tytułu na drodze postępowania cywilnego (art. 15ae ust. 4 ustawy o Policji). 

Przemocowiec może mieć dodatkowy termin na zabranie z mieszkania rzeczy, które do niego należą. Co ważne musi przy tym być policjant, sam termin ma być uzgodniony z pokrzywdzonymi, mogą oni też osobiście lub poprzez osobę upoważnioną obserwować "odbiór mienia". 

Czytaj w LEX: Postępowanie nieprocesowe w sprawach o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia >

Policjant ma skontrolować sytuacje

W okresie obowiązywania nakazu lub zakazu policja przynajmniej trzykrotnie sprawdza, czy nakaz lub zakaz nie są naruszane. 

Pierwsze "sprawdzenie" ma odbyć się już następnego dnia po wydaniu nakazu lub zakazu. Co grozi za ich złamanie? 

-  Ustawodawca przewidział sankcje dla osób, które nie będą stosować się do wydanego przez Policję zakazu lub nakazu. Nowelizacja ustawy z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń, wprowadziła bowiem dodanie nowego typu czynu zabronionego (art. 66b), przewidującego za to karę aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny za niezastosowanie się do wydanego m.in. przez policję, nakazu lub zakazu. W dniu 14 lutego 2023 r. ogłoszony został tekst ustawy z dnia 13 stycznia 2023 r. - zaznacza insp. Ciarka.  

WZORY DOKUMENTÓW:

Nakaz/zakaz na dwa tygodnie - potem sąd

Sam nakaz opuszczenia lokalu lub zakaz zbliżania się do niego, wydawane przez policjanta (lub żandarma) tracą moc po upływie czternastu dni od dnia ich wydania, chyba że na wniosek osoby dotkniętej przemocą, sąd cywilny przedłuży ten okres.

Zobacz w LEX: Wniosek o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazanie zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia >

Osoba doświadczająca przemocy w rodzinie, może żądać od sądu wydania orzeczenia zobowiązującego osobę stosującą przemoc do opuszczenia lokalu lub zakazu zbliżania się nawet wówczas, kiedy którakolwiek ze stron opuściła wspólnie zajmowane mieszkanie. Przy czym - jeśli zrobiła to osoba dotknięta przemocą - to pod warunkiem, że stało się to z powodu stosowania wobec niej przemocy. 

Sprawdź w LEX: Czy sąd ma obowiązek poinformowania Zespołu Interdyscyplinarnego, jak zakończyła się sprawa dotycząca przemocy domowej jednego z rodziców nad małoletnim dzieckiem? >

Przemocowiec ma z kolei prawo do odwołania się od decyzji policji. Zgodnie z art. 15aj. 1. ustawy o Policji, osobie stosującej przemoc w rodzinie, wobec której wydano nakaz opuszczenia mieszkania lub zakaz zbliżania się do niego przysługuje zażalenie do sądu rejonowego. Wniesione ma być w terminie 3 dni od dnia doręczenia nakazu lub zakazu, a skarżący może domagać się zbadania prawidłowości prowadzenia czynności, zasadności oraz legalności takiej decyzji. Sąd może taki zaskarżony nakaz lub zakaz uchylić  - o czym ma niezwłocznie zawiadomić osobę dotkniętą przemocą w rodzinie, prokuratora, właściwą jednostkę policji oraz zespół interdyscyplinarny, o którym mowa w przepisach ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Co ważne, w przypadku stwierdzenia bezzasadności, nielegalności lub nieprawidłowości nakazu lub zakazu sąd ma zawiadomić o tym przełożonego policjanta, który podjął taką decyzję.  

Sprawdź w LEX: Czy gmina ma obowiązek udzielenia schronienia sprawcy przemocy, który dostał nakaz eksmisji z mieszkania? >

Czytaj też inne artykuły przygotowane przez serwis Prawo.pl z okazji Dnia Edukacji Prawnej:

 

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.