Przemoc nie pochodzi wyłącznie ze strony osób niespokrewnionych z ofiarą. Niejednokrotnie pokrzywdzeni doświadczają jej we własnym domu, a sprawcą jest członek rodziny. - Trzeba mieć świadomość, że dla osób doświadczających przemocy podjęcie decyzji o zainicjowaniu procedury wymaga gigantycznej mobilizacji. Dobrze, jeśli mamy w takiej sytuacji wsparcie zarówno prawne jak i psychologiczne. Można między innymi skorzystać z pomocy organizacji pozarządowych wspierających osoby doświadczające przemocy - podkreśla radca prawny Aleksandra Ejsmont, prowadząca Kancelarię Radcy Prawnego w Warszawie.

Czytaj w LEX: Procedura szybkiego reagowania wobec sprawców przemocy domowej >

Czytaj: Romanowski: Będzie natychmiastowy zakaz zbliżania się sprawcy przemocy do osoby pokrzywdzonej >>

Gdzie szukać pomocy?

- W przypadku bycia ofiarą przemocy domowej, bądź jej świadkiem w pierwszej kolejności należy skorzystać z numeru alarmowego 112, obsługiwanego przez operatorów Centrum Powiadamiania Ratunkowego, którzy otrzymane zgłoszenie niezwłocznie przekazują bezpośrednio dyżurnym jednostek organizacyjnych policji właściwych miejscowo dla miejsca zdarzenia, pobytu osoby potrzebującej pomocy. Można również zadzwonić na niebieską linię pod numerem 801 120 002 (Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie) - wskazuje dr Sylwia Przewoźnik z Akademii Ignatianum w Krakowie. Zwraca uwagę, że dla osób doświadczających przemocy w rodzinie lub będących jej świadkami dostępna jest bezpłatna aplikacja mobilna „Twój Parasol”, która stanowi praktyczne i skuteczne narzędzie umożliwiające uzyskanie wsparcia i niezbędnych informacji. Aplikacja umożliwia m.in. dyskretny kontakt z wcześniej skonfigurowanym adresem e-mail, a także możliwość szybkiego wybrania telefonu alarmowego w nagłych przypadkach.

Czytaj w LEX: Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie na tle porównawczym >>>

Czytaj w LEX: Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie w orzecznictwie sądów administracyjnych >>>

Dodaje, że osoba doświadczająca przemocy może również zgłosić się do instytucji udzielających pomocy ofiarom przemocy domowej, takich, jak gminne lub miejskie ośrodki pomocy społecznej, powiatowe centra pomocy rodzinie, ośrodki wsparcia dla osób dotkniętych przemocą, czy ośrodki interwencji kryzysowej.

Czytaj w LEX: Wzajemne znęcanie się jako okoliczność wyłączająca przestępność czynu >>>

Zawiadomienie o przestępstwie znęcania

Jak wskazuje sędzia Jakub Kościerzyński, przewodniczący Zespołu ds. Prawa Karnego Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia” najczęściej zawiadomienie pochodzi od ofiary. Inną grupą przypadków są zawiadomienia pochodzące od osób bliskich ofiary przestępstwa. Natomiast czasami postępowanie inicjowane jest zgłoszeniem pochodzącym od nauczyciela (szkoły), szpitala. Wyłącznie w sporadycznych przypadkach zawiadomienia są składane przez osoby postronne, np. sąsiadów ofiar przemocy domowej.

Czytaj w LEX: Znęcanie się w zestawieniu z innymi typami przestępstw >>>

Czytaj w LEX: Znęcanie się ze szczególnym okrucieństwem >>>

- Jeśli chodzi o przemoc domową, z reguły sprawcami są mężczyźni. Nie ma różnic jak chodzi o płeć sprawcy, gdy ma miejsce znęcanie się nad osobą starszą. Natomiast w klasycznym układzie znęcania nad partnerem (małżonkiem), to najczęściej znęca się mężczyzna - mówi sędzia Kościerzyński.

Najczęściej tego rodzaju sprawy rozpoczyna notatka urzędowa, w której opisana jest awantura. Później przesłuchiwana jest osoba pokrzywdzona. - Możemy dowiedzieć się, że nie jest to pierwsza taka sytuacja, która się zdarzyła. Znęcanie to przestępstwo wieloczynnościowe i może mieć również cechy przestępstwa trwałego. Notatka urzędowa ujawnia więc często fragment rzeczywistości, która trwa od dawna. Pokrzywdzony opowie o zdarzeniu i w zależności od jego zeznań czyn będzie mógł być kwalifikowany jako znęcanie. Bywa, że domniemany sprawca jest przesłuchiwany i zatrzymywany. Niejednokrotnie prokurator decyduje o tym, że domniemany sprawca ma opuścić zajmowany lokal na czas oznaczony trzech miesięcy. To bardzo częsty scenariusz, choć i inne się zdarzają - tłumaczy sędzia.  Zwraca uwagę, że zgłoszenie pochodzące od innej osoby niż ofiara przestępstwa czasami pochodzi od jej krewnych, np. dorosłego dziecka, które widzi pobitego rodzica.

 

Wsparcie innej osoby

Postępowania odnoszące się do znęcania powinny być prowadzone szybko, ale nie zawsze się to udaje. - Długość postępowania zależy od wielu czynników. Wytyczne związane z procedurami są takie, aby osoba doświadczająca przemocy, jak najszybciej zabezpieczyć - mówi mec. Aleksandra Ejsmont.

- Zawiadomienie może być złożone w formie pisemnej albo ustnie do protokołu. Niektórym osobom łatwiej jest wszystko opisać. Może to być dla nich mniej obciążające. Później taka osoba będzie natomiast przesłuchiwana - wskazuje mec. Ejsmont. Podkreśla, że osoby, które chcą zgłosić zawiadomienie mają prawo dokonać tej czynności w obecności pełnomocnika. W jej przekonaniu to dobre rozwiązanie, ułatwiające podjęcie trudnej decyzji.

Ważna rola policjantów - obowiązuje nakaz opuszczenie lokalu

Warto pamiętać, że od 30 listopada 2020 r. obowiązuje natychmiastowa izolacja sprawcy przemocy w rodzinie - to narzędzia dla policjantów i żandarmów wojskowych. W sytuacji stwierdzenia przemocy w rodzinie mogą oni nakazać sprawcy opuszczenie mieszkania lub zakazać zbliżania się do niego. I to nawet jeśli nie będzie go w domu, wtedy taka informacja - według przepisów - może zostać umieszczona na drzwiach.

WZORY DOKUMENTÓW:

 

Przesłanką ma być stwierdzenie zagrożenia dla życia lub zdrowia osoby dotkniętej przemocą. Funkcjonariusze i żandarmii, mają się też opierać na zeznaniach świadków: członków rodziny, sąsiadów, kuratorów, pracowników jednostek opieki społecznej, dokumentacji medycznej. Wszystkie przesłuchania są pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie nieprawdziwych zeznań.

Sam nakaz lub zakaz traci moc po upływie czternastu dni od dnia ich wydania, chyba że na wniosek osoby dotkniętej przemocą, sąd przedłuży ten okres.

Jeśli sąd (cywilny) udzieli zabezpieczenia w sprawie o zobowiązanie osoby stosującej przemoc w rodzinie do opuszczenia lokalu lub o zakazanie zbliżania się (na podstawie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, na wniosek osoby dotkniętej przemocą) to nakaz lub zakaz wydany przez policję może przedłużyć. Co ważne stracą one moc, kiedy wobec sprawcy zostanie zastosowany środek zapobiegawczy w postępowaniu karnym, wszczętym pod kątem tego, czy przemoc w rodzinie nosi znamiona przestępstwa.

Ocena ryzyka zagrożenia

Policjanci mogą też zatrzymać osobę, która stwarza zagrożenie dla życia i zdrowia członków rodziny, a nowela wprowadza co powinni brać pod uwagę, oceniając ryzyko. I tak:

  • akty przemocy fizycznej w rodzinie;
  • wiek osoby dotkniętej przemocą w rodzinie; stosowanie przemocy w rodzinie wobec kobiety w ciąży;
  • niepełnosprawność osoby dotkniętej przemocą w rodzinie;
  • zależność osoby dotkniętej przemocą w rodzinie od osoby stosującej tę
  • przemoc ze względu na stan zdrowia lub jej zaburzenia psychiczne;
  • zaburzenia psychiczne tej osoby;
  • stan sprawcy związany z użyciem, nadużywaniem lub uzależnieniem od alkoholu, środków odurzających lub
  • substancji psychotropowych, środków zastępczych lub nowych substancji psychoaktywnych;
  • kierowane groźby użycia przemocy ze skutkiem bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia;
  • dostęp do niebezpiecznego narzędzia lub broni;
  • informacje o dotychczas stosowanej przemocy lub prowadzonych postępowaniach wobec osoby, o której mowa w ust. 1, w związku z użyciem
  • przemocy;
  • informacje o próbach targnięcia się sprawcy na własne życie lub życie osób wspólnie z nim mieszkających;
  • informacje o próbach targnięcia się na własne życie przez osobę dotkniętą przemocą w rodzinie.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.