Pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie oraz jest zobowiązany chronić zdrowie i życie pracowników. Natomiast w celu wyeliminowania potrzeby ręcznego przemieszczania ciężarów, pracodawca powinien zapewnić zastosowanie odpowiednich rozwiązań organizacyjnych i technicznych. Przepisy określają maksymalną masę przedmiotów przenoszonych przez jedną osobę. Ponadto kobiety w ciąży i karmiące piersią zostały otoczone dodatkową ochroną.

Trzeba dążyć do wyeliminowania ręcznego przenoszenia ciężarów

Zgodnie z par. 62 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, pracodawca powinien zapewnić zastosowanie odpowiednich rozwiązań organizacyjnych i technicznych, zwłaszcza w zakresie wyposażenia technicznego, w celu wyeliminowania potrzeby ręcznego przemieszczania ciężarów. Jeśli natomiast nie ma możliwości uniknięcia ręcznego przemieszczania ciężarów, należy podjąć odpowiednie przedsięwzięcia, w tym wyposażyć pracowników w niezbędne środki w celu zmniejszenia uciążliwości i zagrożeń związanych z wykonywaniem tych czynności. Obowiązki te zostały powtórzone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych oraz innych pracach związanych z wysiłkiem fizycznym (dalej jako: rozporządzenie).

Jako ręczne prace transportowe rozumie się każdy rodzaj transportowania lub podtrzymywania przedmiotów, ładunków lub materiałów przez jednego lub więcej pracowników, w tym przemieszczanie ich poprzez: unoszenie, podnoszenie, układanie, pchanie, ciągnięcie, przenoszenie, przesuwanie, przetaczanie lub przewożenie, o czym stanowi par. 2 pkt 1 rozporządzenia. 

Trzeba dokonać oceny ryzyka 

Pracodawca musi oceniać ryzyko zawodowe występujące przy ręcznych pracach transportowych. W szczególności musi wziąć pod uwagę:

W systemie LEX znajdziesz zagadnienie powiązane z tym artykułem:

Prace szczególnie uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia kobiet

Najczęściej czytane w temacie:

Czytaj więcej w systemie informacji prawnej LEX

Zamów bezpłatny dostęp na 14 dni

To zagadnienie zawiera:

{"dataValues":[73,35,8,4,1],"dataValuesNormalized":[13,6,2,1,1],"labels":["Pytania i odpowiedzi","Komentarze i publikacje","Orzeczenia i pisma urz\u0119dowe","Akty prawne","Procedury"],"colors":["#940C72","#007AC3","#EA8F00","#85BC20","#E5202E"],"maxValue":121,"maxValueNormalized":20}

Najczęściej czytane w temacie:

Czytaj więcej w systemie informacji prawnej LEX

Zamów bezpłatny dostęp na 14 dni
  1. masę przemieszczanego przedmiotu, jego rodzaj i położenie środka ciężkości;
  2. warunki środowiska pracy, w tym w szczególności temperaturę i wilgotność powietrza oraz poziom czynników szkodliwych dla zdrowia;
  3. organizację pracy, w tym stosowane sposoby wykonywania pracy;
  4. indywidualne predyspozycje pracownika, takie jak sprawność fizyczna, wiek i stan zdrowia.

Ocena ryzyka powinna być dokonywana przy organizowaniu ręcznych prac transportowych, a także po każdej zmianie organizacji pracy. Na jej podstawie, pracodawca jest obowiązany podejmować działania mające na celu usunięcie stwierdzonych zagrożeń.

  1. ograniczenie długotrwałego wysiłku fizycznego, w tym zapewnienie odpowiednich przerw w pracy na odpoczynek;
  2. wyeliminowanie nadmiernego obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego pracownika, a zwłaszcza urazów kręgosłupa, związanego z rytmem pracy wymuszonym procesem pracy;
  3. ograniczenie do minimum odległości ręcznego przemieszczania przedmiotów;
  4. uwzględnienie wymagań ergonomii.

Powierzchnia, po której są przemieszczane ręcznie przedmioty, powinna być równa, stabilna i nieśliska. Natomiast przejścia, drogi transportowe oraz tory i torowiska, po których są przemieszczane przedmioty, powinny spełniać wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy określone w odrębnych przepisach. Przepisy rozporządzenia wymagają, by przy pracach związanych z ręcznym przemieszczaniem przedmiotów zapewnić wystarczającą przestrzeń, zwłaszcza w płaszczyźnie pionowej, umożliwiającą zachowanie prawidłowej pozycji ciała pracownika podczas pracy. Jako niedopuszczalne zostało bowiem uznane ręczne przemieszczanie przedmiotów przez pomieszczenia, schody, korytarze albo drzwi zbyt wąskie w stosunku do rozmiarów tych przedmiotów, jeżeli stwarza to zagrożenia wypadkowe.

Ponadto, w określonych sytuacjach, należy brać pod uwagę konieczność unikania ręcznego przemieszczania przedmiotów. Chodzi o kilkanaście przypadków wymienionych w rozporządzeniu. Tytułem przykładu należy zwrócić uwagę na sytuacje, gdy:

  • przedmiot jest zbyt ciężki, za duży, nieporęczny lub trudny do utrzymania według oceny osoby kierującej pracownikami;
  • przedmiot jest niestabilny lub jego zawartość może się przemieszczać;
  • kształt lub struktura przedmiotu może powodować urazy u pracownika, zwłaszcza w przypadku kolizji;
  • mogą wystąpić nagłe ruchy przedmiotu;
  • podłoga lub powierzchnia oparcia stóp jest niestabilna;
  • przedmiot ogranicza pole widzenia pracownika;
  • temperatura, wilgotność i wentylacja są niedostosowane do wykonywanej pracy.

Zgodnie z par. 10 rozporządzenia, w sytuacji, gdy wykonywane są prace związane z ręcznym przemieszczaniem przedmiotów nieporęcznych, niestabilnych, ze zmiennym środkiem ciężkości i innych, które z powodu ich masy, kształtu lub właściwości mogą spowodować zagrożenie wypadkowe, pracodawca musi określić w instrukcji szczegółowe zasady bezpiecznego postępowania przy przemieszczaniu takich przedmiotów. Instrukcja ta powinna określać w szczególności sposoby postępowania przy przemieszczaniu tych przedmiotów.

Czytaj także: Przeciwdziałanie stresowi w pracy elementem BHP >>>

Przedmiot musi zostać zabezpieczony

Ostre, wystające elementy przedmiotów przemieszczanych powinny być zabezpieczone w sposób zapobiegający powstawaniu urazów. Natomiast opakowania powinny być wykonane z odpowiednio wytrzymałych materiałów oraz nie powinny stwarzać zagrożeń wypadkowych związanych w szczególności z ich kształtem, w tym ostrymi krawędziami. Jeżeli kształt lub rozmiar opakowania przeznaczonego do ręcznego przemieszczania przedmiotów utrudnia lub uniemożliwia bezpieczne ich przemieszczanie, powinno ono być wyposażone w odpowiednie uchwyty. Ponadto sposób rozmieszczenia przedmiotów w opakowaniach powinien zapewnić ich stabilność podczas przemieszczania.

Dopuszczalna masa przedmiotów zależy od kilku czynników 

  • masa przedmiotów podnoszonych i przenoszonych nie może przekraczać 12 kg przy pracy stałej oraz 20 kg przy pracy dorywczej (rozumie się przez to ręczne przemieszczanie przedmiotów, ładunków lub materiałów nie częściej niż 4 razy na godzinę, jeżeli łączny czas wykonywania tych prac nie przekracza 4 godzin na dobę)
  • masa przedmiotów podnoszonych na wysokość powyżej obręczy barkowej nie może przekraczać 8 kg przy pracy stałej oraz 14 kg przy pracy dorywczej;
  • jeżeli przedmioty są przenoszone na odległość przekraczającą 25 metrów, ich masa nie może przekraczać 12 kg,
  • jeżeli przedmioty są przenoszone pod górę po nierównej powierzchni, pochylniach lub schodach, których maksymalny kąt nachylenia nie przekracza 30°, a wysokość przekracza 4 metry, niezależnie od odległości, na jaką przedmioty są przenoszone, to ich masa nie może przekraczać 12 kg
  • jeżeli przedmioty są przenoszone pod górę po nierównej powierzchni, pochylniach lub schodach, których maksymalny kąt nachylenia przekracza 30°, a wysokość przekracza 4 metry, niezależnie od odległości, na jaką przedmioty są przenoszone, to ich masa nie może przekraczać dla kobiet - 8 kg przy pracy stałej oraz 12 kg przy pracy dorywczej.

Inne wartości przy pracy zespołowej

W przypadku przenoszenia przedmiotów, których długość przekracza 4 m, a masa jest większa niż 20 kg, powinno się to odbywać zespołowo, pod warunkiem, by na jedną pracownię przypadała masa nieprzekraczająca przy pracy stałej - 10 kg, a przy pracy dorywczej 17 kg. Zgodnie z par. 18 ust. 1 rozporządzenia, przy zespołowym przenoszeniu przedmiotów należy zapewnić dobór pracowników pod względem wzrostu i wieku oraz nadzór pracownika doświadczonego w zakresie stosowania odpowiednich sposobów ręcznego przemieszczania przedmiotów i organizacji pracy, wyznaczonego w tym celu przez pracodawcę. Natomiast odstępy pomiędzy pracownikami powinny wynosić co najmniej 0,75 m. Należy też stosować odpowiedni sprzęt pomocniczy.

Niedopuszczalne jest zespołowe ręczne przemieszczanie przedmiotów na odległość przekraczającą 25 m lub o masie przekraczającej 200 kg.

  1. ręczne podnoszenie i przenoszenie przedmiotów o masie przekraczającej 3 kg;
  2. ręczne przenoszenie pod górę przedmiotów przy pracy stałej oraz przedmiotów o masie przekraczającej 1 kg przy pracy dorywczej (wykonywanej do 4 razy na godzinę, jeżeli łączny czas wykonywania takiej pracy nie przekracza 4 godzin na dobę);
  3. udział w zespołowym przemieszczaniu przedmiotów;
  4. ręczne przenoszenie materiałów ciekłych - gorących, żrących lub o właściwościach szkodliwych dla zdrowia.
  1. ręczne podnoszenie i przenoszenie przedmiotów o masie przekraczającej 6 kg - przy pracy stałej oraz 10 kg - przy pracy dorywczej;
  2. ręczne przenoszenie przedmiotów o masie przekraczającej 6 kg - na wysokość ponad 4 m lub na odległość przekraczającą 25 m;
  3. ręczne przenoszenie pod górę - po nierównej powierzchni, pochylniach, schodach, których maksymalny kąt nachylenia nie przekracza 30°, a wysokość 4 m - przedmiotów o masie przekraczającej 6 kg;
  4. ręczne przenoszenie pod górę - po nierównej powierzchni, pochylniach, schodach, których maksymalny kąt nachylenia przekracza 30°, a wysokość 4 m - przedmiotów o masie przekraczającej 4 kg - przy pracy stałej oraz 6 kg - przy pracy dorywczej;
  5. udział w zespołowym przemieszczaniu przedmiotów;
  6. ręczne przenoszenie materiałów ciekłych - gorących, żrących lub o właściwościach szkodliwych dla zdrowia.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.