Pod koniec lutego Trybunał Konstytucyjny wydał szeroko komentowany wyrok (sygn. SK 39/19) dotyczący art. 1a ust. 1 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Uznał w nim, że sprzeczna z Konstytucją jest interpretacja tego przepisu, zgodnie z którą o związaniu nieruchomości z prowadzeniem działalności gospodarczej decyduje wyłącznie fakt jej posiadania przez przedsiębiorcę.
Zobacz również:
Nie wszystkie nieruchomości przedsiębiorcy są związane z działalnością gospodarczą >>
Po wyroku TK firmy nie muszą czekać na zmianę przepisów, by odzyskać podatek >>
Prof. Dowgier: Wyrok TK w zakresie podatku od nieruchomości to żadna rewolucja >>
Po upływie dwóch miesięcy od wydania wyroku TK można już obserwować pierwsze oznaki jego wpływu na praktykę orzeczniczą. Sądy administracyjne (w tym NSA) wydały już szereg wyroków, których uzasadnienia odwołują się bezpośrednio do wyroku TK.
Zobacz procedurę w LEX: Opodatkowanie podatkiem od nieruchomości gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej >
Kto może ubiegać się o zwrot podatku?
Wyrok TK z 24 lutego 2021 r. dotyczył bezpośrednio nieruchomości należących do osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą. Piotr Prokocki, doradca podatkowy i radca prawny w Vistra Poland, zwraca jednak uwagę, że pisemne uzasadnienie wyroku ma na tyle uniwersalny charakter, że zastosowanie wyrażonego w nim stanowiska nie powinno ograniczać się wyłącznie do osób fizycznych, ale powinno obejmować również inne podmioty posiadające nieruchomości. Przed publikacją uzasadnienia wyroku TK sprawa nie była jednak oczywista.
- Kwestią, która od momentu ukazania się wyroku TK budziła najwięcej dyskusji była możliwość zastosowania jego sentencji nie tylko do osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, lecz również innych podmiotów występujących w charakterze przedsiębiorcy niezależnie od ich formy prawnej – potwierdza dr Adam Kałążny, radca prawny, partner associate w zespole ds. podatku od nieruchomości Deloitte.
Zobacz procedurę w LEX: Grunty, budynki i budowle związane z prowadzeniem działalności gospodarczej >
Wątpliwości w tym zakresie wzmocnił wyrok WSA w Białymstoku z 26 lutego 2021 r. (I SA/Bk 52/21) dotyczący Samodzielnego Publicznego Psychiatrycznego Zakładu Opieki Zdrowotnej. Sąd, odnosząc się do wydanego dwa dni wcześniej orzeczenia TK stwierdził, że jego sentencja znajduje zastosowanie wyłącznie do osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. TK rozpatrywał bowiem skargę konstytucyjną osoby fizycznej. - Szczęśliwie dla podatników, wyrok TK został wnikliwie przeanalizowany przez Naczelny Sąd Administracyjny przy rozpatrywaniu spraw Agencji Mienia Wojskowego rozstrzygniętych w serii orzeczeń z 4 marca 2021 r. (III FSK 895-899/21), w których NSA potwierdził, że stwierdzona przez TK niekonstytucyjność przepisu, uzależniającego stosowanie maksymalnych stawek podatku wyłącznie od przesłanki posiadania przedmiotu opodatkowania przez przedsiębiorcę, nie dotyczy wyłącznie osób fizycznych, lecz również osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych.
Zobacz procedurę w LEX: Opodatkowanie podatkiem od nieruchomości jednostek samorządu terytorialnego >
Co prawda, na ten moment nie ukazały się jeszcze wyroki, które uwzględniłyby sentencję wyroku TK w odniesieniu do np. spółek prawa handlowego, jednak treść uzasadnień pisemnych wskazanych wyroków wskazuje, że nie jest to wykluczone.
Zobacz linię orzeczniczą w LEX: Stawka podatku od nieruchomości przedsiębiorcy >
Nieruchomość musi być wykorzystywana
Jak podkreślił NSA, związek z prowadzeniem działalności gospodarczej, oprócz samego posiadania nieruchomości przez przedsiębiorcę lub inny podmiot prowadzący działalność gospodarczą, powinien być oparty na faktycznym lub nawet potencjalnym wykorzystywaniu tej nieruchomości w działalności gospodarczej tego podmiotu. Zdaniem NSA, przydatne przy ustalaniu związku nieruchomości z prowadzoną działalnością gospodarczą mogą być takie okoliczności jak:
- wprowadzenie nieruchomości do ewidencji środków trwałych,
- ujęcie wydatków na nabycie lub wytworzenie oraz
- utrzymanie w kosztach uzyskaniu przychodu.
- Należy przy tym podkreślić, że sąd wyraźnie wskazał te przesłanki jedynie jako przykłady okoliczności mogących wskazywać na brak związku z działalnością gospodarczą. Należy zatem uznać, że o braku związku nieruchomości z prowadzeniem działalności gospodarczej potencjalnie mogą również świadczyć inne okoliczności, np. zły stan techniczny czy też ograniczenia prawne wyłączające możliwość wykorzystania nieruchomości w działalności (czego najlepszym i bardzo aktualnym przykładem są obostrzenia związane z zapobieganiem pandemii COVID-19) – dodaje dr Adam Kałążny.
Czytaj w LEX: Wpływ zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej na zasady opodatkowania podatkiem od nieruchomości >
Piotr Prokocki wskazuje jednak, że wymienione przez NSA okoliczności mają charakter wtórny - są konsekwencją ujęcia określonych operacji dotyczących nieruchomości na gruncie innych podatków. Jego zdaniem, przy określaniu związku z działalnością gospodarczą powinno się badać przesłanki o charakterze pierwotnym - okoliczności faktyczne, takie jak np. stan techniczny budynku uniemożliwiający jego wykorzystanie do celów działalności gospodarczej.
- Taką ocenę w pewnym zakresie podziela również NSA, wskazując na to, że o istnieniu związku z działalnością gospodarczą może świadczyć „charakter rzeczy (np. budowli)”, a zatem okoliczność faktyczna. Wymieniona przez NSA lista przykładowych okoliczności o charakterze wtórnym powinna mieć wyłącznie pomocniczy charakter i nie powinna ostatecznie przesądzać o związku nieruchomości z działalnością gospodarczą – podkreśla Piotr Prokocki.
Sprawdź w LEX: Czy spółka może skorzystać z preferencyjnych stawek podatku od nieruchomości prowadząc działalność agroturystyczną? >
Problematyczny podatek od biznesu
Okazuje się, że konieczność płacenia maksymalnych stawek podatku od nieruchomości od majątku niewykorzystywanego w prowadzonej działalności gospodarczej jest zagadnieniem dotyczącym wielu podatników. Z wypowiedzi dra Adama Kałążnego wynika, że w trakcie niedawnego organizowanego przez Deloitte webinaru pt. „Wpływ przełomowego wyroku TK na podatek od nieruchomości przedsiębiorców” zapytano słuchaczy, czy płacą podatek od nieruchomości od majątku niewykorzystywanego w działalności gospodarczej. Ponad połowa z kilkuset uczestników udzieliła odpowiedzi twierdzącej.
- Oczywiście nie we wszystkich przypadkach podatnicy będą w stanie w łatwy sposób udowodnić, że nieużywana nieruchomość nie jest i nie może być wykorzystywana w działalności gospodarczej. Radziłbym jednak, aby przeprowadzić stosowną analizę w tym zakresie, jak również śledzić orzecznictwo, które może dostarczyć wskazówek w zakresie okoliczności, jakie mogą świadczyć o braku związku z prowadzeniem działalności gospodarczej majątku posiadanego przez przedsiębiorcę – podpowiada nasz rozmówca.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
