Osoby mające na utrzymaniu osobę niepełnosprawną powinny zweryfikować wysokość dochodów tej osoby. Po przekroczeniu ustawowego limitu nie będą mogły skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej. 

Potwierdzeniem tego jest interpretacja z 19 lipca br. (nr 0114-KDIP3-2.4011.485.2023.2.AC). Pytanie zadał starszy mężczyzna, którego żona otrzymała w 2022 r. orzeczenie o niepełnosprawności ze względu na chorobę Alzheimera. Kobieta przebywa w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym. Jest niepełnosprawna fizycznie i intelektualnie w stopniu uniemożliwiającym jakikolwiek kontakt.

Mężczyzna ponosi wydatki na: pobyt żony w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, wynajem łóżka elektrycznego uznanego przez ten zakład za niezbędne w rehabilitacji i ułatwianiu wykonywania czynności życiowych wynikających z potrzeb niepełnosprawnej żony, zakup pieluchomajtek w kwocie do 2280 zł oraz zakup leków. W sumie jest to ok. 45 tys. zł rocznie. 

Oboje małżonkowie mają dochody tylko z emerytur. Wszystkie koszty pobytu, opieki i leczenia żony w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym są udokumentowane stosownymi fakturami, rachunkami i bankowymi dowodami opłaty wystawionymi na nazwisko żony.

Czytaj w LEX: Ulga rehabilitacyjna na przykładach >

 

Nie można odliczyć wydatków we wspólnym zeznaniu

Mężczyzna chciał odliczyć te wydatki we wspólnym zeznaniu podatkowym z żoną, jednak dyrektor KIS stwierdził, że to niemożliwe. 

W myśl art. 26 ust. 7d ustawy o PIT warunkiem odliczenia jest posiadanie przez osobę, której dotyczy wydatek, m.in. orzeczenia o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności lub orzeczenia o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16. roku życia, wydanego na podstawie odrębnych przepisów.

Przepisy te stosuje się odpowiednio do podatników, na których utrzymaniu pozostają osoby niepełnosprawne, w tym m.in. małżonków. Dochody tych osób nie mogą przekroczyć 12-krotności kwoty renty socjalnej w wysokości obowiązującej w grudniu roku podatkowego.

Sprawdź w LEX: Jak ustalić moment, od którego przysługuje ulga rehabilitacyjna w PIT? >

Dyrektor KIS wyjaśnił, że odliczenie wydatków związanych z niepełnosprawnością w ramach ulgi rehabilitacyjnej przysługuje osobie niepełnosprawnej lub podatnikowi, na którego utrzymaniu pozostają osoby niepełnosprawne. Jednak w tym przypadku nie można stwierdzić, że żona pozostaje na utrzymaniu podatnika zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy o PIT. Kobieta osiąga bowiem dochody z emerytury, które przekraczają wysokość 12-krotności renty socjalnej.

To oznacza, że wydatki poniesione na pobyt w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, opiekę i leczenie niepełnosprawnej żony, w tym: na wynajem łóżka elektrycznego, zakup pieluchomajtek oraz zakup leków będzie można odliczyć wyłącznie od dochodu żony.

Sprawdź w LEX: Czy wydatki na porady psychologa można rozliczyć w ramach ulgi rehabilitacyjnej? >

Nie ma znaczenia, że wydatki te zostały sfinansowane z emerytur obojga małżonków.

- Również złożenie wspólnego z żoną zeznania podatkowego i posiadanie wspólności majątkowej nie oznacza, że podatnik jest osobą uprawnioną do odliczeń w tym zakresie. Odliczenia w ramach ulgi rehabilitacyjnej może bowiem dokonać podatnik będący osobą niepełnosprawną, gdyż to od jego dochodu jest dokonywane odliczenie (bądź też osoba, na której utrzymaniu są osoby niepełnosprawne – co jednak nie ma miejsca w niniejszej sytuacji) – argumentował dyrektor KIS.

Czytaj również: Od lipca więcej ulg dla rodzin osób z niepełnosprawnością >>

Fiskus ma rację 

-Niestety, organ interpretacyjny ma w tej sprawie rację – mówi Mariusz Makowski, doradca podatkowy.

- Art. 26 ustawy PIT wskazuje, że podstawę obliczenia podatku stanowi dochód ustalony zgodnie z art. 9  po odliczeniu kwot m.in. na wydatki rehabilitacyjne. Ulga rehabilitacyjna polega więc na pomniejszeniu dochodu. Wprawdzie art. 6 ustawy PIT stanowi, że małżonkowie mogą - po spełnieniu odpowiednich warunków - rozliczyć się wspólnie i wówczas będą opodatkowani "łącznie od sumy swoich dochodów określonych zgodnie z art. 9". Oznacza to jednak, że podstawą opodatkowania małżonków nie jest "wspólny dochód małżonków", a "suma dochodów małżonków". Wydawać by się mogło, że to żadna różnica, ale jednak tę różnicę akcentują również sądy – wyjaśnia doradca podatkowy.

Podaje przykład wyroku NSA z 17 kwietnia 2014  (sygn. II FSK 525/14), zgodnie z którym "choć w przypadku, o którym stanowi art. 6 ust. 2 ustawy o PIT dochodzi do łącznego opodatkowania, uwzględniającego sumę dochodów małżonków, to jednak ustalenie przychodu, kosztów uzyskania, a w konsekwencji - i dochodu następuje odrębnie w stosunku do każdego z nich."

Zobacz procedurę w LEX: Łączne opodatkowanie małżonków w zeznaniu rocznym >

- Oznacza to, że wydatki rehabilitacyjne można odliczać tylko od dochodu małżonka będącego osobą niepełnosprawną i tylko do wysokości jego dochodu. Inaczej byłoby gdyby dochody niepełnosprawnego małżonka nie przekraczały dwunastokrotności kwoty renty socjalnej (czyli w 2023 r. 19 061,28 zł). Wówczas niepełnosprawna żona uważana by była za osobę pozostającą na utrzymaniu męża i wówczas wydatki rehabilitacyjne mogłyby być odliczane zarówno od dochodu żony jak i dochodu męża – mówi Mariusz Makowski.

Sprawdź w LEX: Czy w przypadku, kiedy osoba niepełnosprawna ma orzeczenie o niepoczytalności i współmałżonek podejmuje decyzje za tę osobę, może on skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej na dostosowanie mieszkania dla celów osoby niepełnosprawnej? >

- Przykładowo załóżmy, że w 2023 dochody małżonków wyniosłyby: męża 40 tys. zł, żony 15 tys. zł. Wydatki rehabilitacyjne stanowiły powiedzmy 25 tys. zł. W takiej sytuacji małżonkowie odliczyliby całą kwotę wydatków rehabilitacyjnych. Ale jeśli dochód żony przekracza 12-krotność renty socjalnej i wynosi np. 20 tys. zł, to wówczas wydatki rehabilitacyjne zostaną odliczone tylko do wysokości dochodu żony – tłumaczy ekspert.

Czytaj więcej: Ulga rehabilitacyjna - rozliczenie osoby mającej na utrzymaniu osobę niepełnosprawną >>

Szerszy katalog osób, na które przysługuje ulga

Przypomnijmy, że od 1 lipca 2023 r. rozszerzony został katalog osób niepełnosprawnych, które są uważane za pozostające na utrzymaniu podatnika. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 26 ust. 7e ustawy o PIT prawo do ulgi będzie miał podatnik, na którego utrzymaniu pozostają następujące osoby niepełnosprawne:

  1. osoba będąca w stosunku do podatnika lub jego małżonka osobą zaliczoną do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn
  2.  lub dziecko obce przyjęte na wychowanie przez podatnika lub jego małżonka

- pod warunkiem że uzyskane w roku podatkowym dochody tych osób niepełnosprawnych nie przekraczają dwunastokrotności kwoty renty socjalnej określonej w ustawie z 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej, w wysokości obowiązującej w grudniu roku podatkowego. W grudniu 2023 r. będzie to 19 061,28 zł (12 x 1588,44 zł). 

Do I grupy podatkowej zaliczamy: małżonka, zstępnych (czyli dzieci, wnuki, prawnuki), wstępnych (rodziców, dziadków, pradziadków), pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.

- Rozszerzenie katalogu polega na tym, że dodano do niego bliskich krewnych małżonka. Osobą pozostającą na utrzymaniu podatnika jest więc także np. rodzeństwo czy dziadkowie małżonka. W każdym przypadku należy jednak zwracać uwagę na dochody tych osób - mówi Agata Malicka, współwłaścicielka biura rachunkowego.

Zgodnie z art. 26 ust. 7e ustawy o PIT do dochodu osoby niepełnosprawnej pozostającej na utrzymaniu podatnika nie zalicza się:

  • alimentów na rzecz dzieci, których wychowanie uprawnia do rozliczenia się podatnika jako osoba samotnie wychowująca dziecko,
  • zasiłku pielęgnacyjnego;
  • świadczenia uzupełniającego otrzymanego na podstawie przepisów o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji;
  • dodatku osłonowego, o którym mowa w ustawie o dodatku osłonowym;
  • dodatku węglowego, o którym mowa w ustawie o dodatku węglowym;
  • dodatku dla gospodarstw domowych z tytułu wykorzystywania niektórych źródeł ciepła i dodatku dla niektórych podmiotów niebędących gospodarstwami domowymi z tytułu wykorzystywania niektórych źródeł ciepła, o których mowa w ustawie o szczególnych rozwiązaniach w zakresie niektórych źródeł ciepła w związku z sytuacją na rynku paliw;
  • dodatku elektrycznego, o którym mowa w ustawie o szczególnych rozwiązaniach służących ochronie odbiorców energii elektrycznej w 2023 roku w związku z sytuacją na rynku energii elektrycznej;
  • refundacji kwoty odpowiadającej podatkowi VAT, o której mowa w ustawie o szczególnej ochronie niektórych odbiorców paliw gazowych w 2023 r. w związku z sytuacją na runku gazu;
  • dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego dla emerytów i rencistów.

Agata Malicka zwraca uwagę, że 8 sierpnia wejdzie w życie ustawa z 26 maja 2023 r. o kolejnym dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów. Zgodnie z tymi przepisami, 14. emerytura będzie wypłaca corocznie, bez konieczności każdorazowego uchwalania ustaw w tej sprawie.

- Dotychczas do dochodów osoby niepełnosprawnej pozostającej na utrzymaniu podatnika nie wliczano 13. emerytury. Teraz doprecyzowano, że do dochodów osoby niepełnosprawnej nie wlicza także 14. emerytury – podsumowuje ekspertka.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.