Wszyscy płacimy podatki. Każdy, wcześniej czy później, z pewnością zetknie się z prawem podatkowym. I albo jest to okazjonalne, coroczne utyskiwanie, że podatki są za wysokie, albo narzekamy na bieżąco, przy okazji prowadzonej działalności gospodarczej. Z ogłoszonych we wtorek wyników badań wynika, że aż 83 proc. Polaków uznaje swój podatek dochodowy za zbyt wysoki. 80 proc. sądzi, że podatki w Polsce są niesprawiedliwe, a ponad połowa uważa, że sprawiedliwy i korzystny społecznie jest progresywny system podatkowy. Takie wnioski wynikają z badania przeprowadzonego na łamach serwisu Livecareer.pl. Małgorzata Sury, autorka badania i ekspertka ds. kariery zwraca uwagę, że każdy chciałby płacić niższe podatki i mieć większe dochody, a jednocześnie ogromna większość respondentów chciałaby, aby usługi publiczne były na wysokim poziomie.
Podatki coraz bardziej skomplikowane
Stosowanie prawa podatkowego jest coraz bardziej skomplikowane. Ostatnie 30 lat obowiązywania w Polsce prawa podatkowego to setki nowelizacji i tysiące stron przepisów, trudnych do przyswojenia i jeszcze trudniejszych w stosowaniu.
- Z chwilą uchwalenia w 1993 r. ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym ten akt prawny liczył zaledwie 56 artykułów. Obecnie obowiązująca ustawa o VAT liczy już 176 rozbudowanych i wielostopniowych artykułów, a poza tym należałoby uwzględnić także niezliczone i odnoszące się do tej materii interpretacje podatkowe i bogate orzecznictwo, tak sądów wojewódzkich, jak i Naczelnego Sądu Administracyjnego. A przecież podatnika nie obowiązuje jedynie ustawa o VAT, bo przecież przepisy o podatkach dochodowych czy nawet przepisy o podatkach lokalnych, zmieniają się równie często a ich zmiana generuje rozliczne problemy – zauważa Robert Gniezdzia, radca prawny, partner w kancelarii Chmielniak Adwokaci.
Zwraca także uwagę, że zmienność prawa podatkowego oraz, co gorsza jego przeregulowanie powoduje, że podatnicy, ale i profesjonalni doradcy, nie są pewni w jaki sposób to prawo zastosować, aby nie narazić się na ryzyko zakwestionowania przez organ kontrolny przyjętych przez podatnika rozwiązań.
Zobacz również:
Kontakty ze skarbówką najlepiej w formie online >>
Unijne dyrektywy wdrażamy często z opóźnieniem, chyba że są korzystne dla rządu >>
Problematyczne interpretowanie prawa
O tym jak wiele jest przestrzeni do interpretacji przepisów prawa podatkowego świadczy zarówno duża liczba wniosków o wydanie interpretacji podatkowych, jak i nie słabnący strumień skarg kasacyjnych kierowanych do NSA. Jak wynika ze statystyk Izby Finansowej Naczelnego Sądu Administracyjnego aż 21 proc. spraw w 2020r. dotyczyło skarg w zakresie indywidualnych interpretacji podatkowych.
- Nie ma w tej chwili profesjonalnego doradcy podatkowego bądź radcy prawnego lub adwokata, który mógłby zagwarantować, że zarekomendowane oraz przyjęte i stosowane przez przedsiębiorcę instrumenty prawa podatkowego nie są obarczone ryzykiem ich odmiennej interpretacji przez skarbówkę – zaznacza Robert Gniezdzia.
To m.in. z tego właśnie względu doradcy podatkowi w wydawanych opiniach coraz częściej rekomendują swoim klientom wystąpienie do skarbówki z wnioskiem o interpretację podatkową.
Interpretacje podatkowe na pomoc podatnikom
Zdaniem dr. hab. Wojciecha Morawskiego, prof. UMK w Toruniu, kierownika Katedry Prawa Finansów Publicznych UMK, sytuacja, gdy doradca podatkowy, pisząc opinie, jednocześnie wskazuje na konieczność wystąpienia o interpretację, to nie jest sytuacja idealna, wręcz można powiedzieć, że „źle wygląda”. Jednak z punktu widzenia interesów zarówno doradcy podatkowego, jak i podatnika, ma to sens. Zarazem wcale nie musi to jednak zapewnić bezpieczeństwa obu tym „ofiarom” systemu podatkowego.
Regulacje podatkowe w Polsce są przedmiotem ciągłych zmian. A błąd doradcy podatkowego ma przeliczenie na konkretne, nieraz niemałe pieniądze. Dlatego, jak podkreśla prof. Morawski, w tej sytuacji każdy szuka jakiegokolwiek bezpieczeństwa, którym może być m. in. wystąpienie o interpretacje podatkową.
- Jednocześnie każdy z nas wie, że w wypadku sporu organy podatkowe podejmą próbę odmowy zastosowania interpretacji indywidualnej, opierając się na wskazaniu nawet iluzorycznych różnic miedzy treścią wniosku, a zaistniałym stanem faktycznym. Na szczęście ostatnio sędziowie zaczęli wyrażać swą irytację tym procederem. Efektem tego są takie wyroki jak wyrok NSA (sygn. akt I FSK 293/17), gdzie jasno stwierdzono, że działania organów po wydaniu interpretacji nie mogą być ukierunkowane na to, żeby ją podważyć – zaznacza prof. Morawski.
Czytaj w LEX: Przechowywanie dokumentów księgowych w formie elektronicznej >
Coraz słabsza ochrona interpretacji
Dodatkowym problemem jest fakt, że od momentu wejścia klauzuli GAAR dotyczącej unikania opodatkowania, interpretacje podatkowe tracą na znaczeniu. - Dziś interpretacje nie dają już takiej ochrony. Mimo wszystko, wielu doradców nadal je rekomenduje – wskazuje Piotr Prokocki, doradca podatkowy i radca prawny w Vistra Poland.
W jego ocenie występują dwie przyczyny popularności interpretacji indywidualnych w aktualnym stanie prawnym: wprowadzanie niejasnych regulacji i brak pewności w obszarze stosowania prawa podatkowego.
Zobacz procedurę w LEX: Wniosek o interpretację indywidualną - podmioty uprawnione >
- Doradca podatkowy może i powinien przeprowadzić wykładnię przepisów samodzielnie. Nie może jednak przewidzieć, jak będą one interpretowane w orzecznictwie. W takiej sytuacji, po przedstawieniu własnej oceny, uczciwą praktyką jest poinformowanie klienta o ryzyku odmiennej interpretacji i zarekomendowanie złożenia wniosku o interpretację indywidualną – twierdzi Piotr Prokocki.
Dr hab. Hanna Filipczyk z Enodo Advisors, uważa z kolei, że interpretacje indywidualne tracą na znaczeniu. Jej zdaniem, opór administracji przed ich wydawaniem jest znaczny, wciąż mnożą się także przesłanki ustawowe ograniczające ich zakres przedmiotowy.
Zobacz również: Skarbówka komplikuje wydawanie interpretacji podatkowych >>
- Najdobitniej świadczą o tym liczby. W 2020 r. wydano ich prawie dwukrotnie mniej niż w 2014 r. – 20270 wobec 37891. Duża jest liczba wniosków załatwianych nieefektywnie – częste są sytuacje, gdy wnioskodawca nie otrzymuje interpretacji. Tak kończy mniej więcej co czwarty wniosek. Na popularności tej instytucji cieniem kładzie się również długa droga sądowa, jaką nierzadko musi przejść wnioskodawca, by uzyskać interpretację zgodną z prawem – podkreśla dr hab. Hanna Filipczyk.
Czytaj w LEX: Koronawirus w biurze rachunkowym - jak zapewnić sprawną obsługę klientów? >
Z wypowiedzi ekspertki wynika także, że dobre doradztwo podatkowe nie ogranicza się do „przekierowania” klienta na tor interpretacyjny, niezależnie od jakości legislacyjnej przepisów. Ponadto, żaden doradca nie może być ślepy na funkcję ochronną interpretacji, na wartość, jaką nadal posiada to narzędzie.
- Nie wyobrażam sobie na przykład dużej transakcji nieruchomościowej bez próby uzyskania interpretacji indywidualnej potwierdzającej jej skutki podatkowe w VAT i podatku od czynności cywilnoprawnych. Interpretacja taka (o ile uda się ją uzyskać) nie zastępuje opinii podatkowej, ale stanowi dodatkową linię obrony w razie sporu z organami podatkowymi – podkreśla dr hab. Hanna Filipczyk. Dodaje, że interpretacja indywidualna jest narzędziem w rękach doradcy podatkowego i jego klienta, a nie substytutem opinii podatkowej. Jest jednym z puzzli, mozaiki środków, które – na miarę możliwości oferowanych przez nasz system – dają bezpieczeństwo podatkowe.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
