Na mocy ustawy, która weszła w życie 1 września 2016 r. Polska wprowadziła podatek od sprzedaży detalicznej. Podstawą opodatkowania był miesięczny przychód uzyskiwany przez wszystkich detalicznych sprzedawców towarów na rzecz konsumentów w wysokości przewyższającej 17 mln zł (około cztery miliony euro). Podatek obejmował dwa przedziały: stawkę 0,8 proc. mającą zastosowanie do przychodów między 17 mln a 170 mln zł i stawkę 1,4 proc. obciążającą część przychodów przewyższającą 170 mln zł.

Zobacz więcej: MF wprowadziło podatek handlowy i sporo zaryzykowało >>

Po zakończeniu formalnego postępowania wyjaśniającego dotyczącego tego środka, wszczętego decyzją z 19 września 2016 r. Komisja Europejska uznała, decyzją z dnia 30 czerwca 2017r., że ów podatek progresywny stanowił pomoc państwa niezgodną z rynkiem wewnętrznym i nakazała władzom polskim anulowanie wszystkich zawieszonych wypłat związanych z tym podatkiem ze skutkiem od daty jej przyjęcia. Wyrokiem z dnia 16 maja 2019 r. , Sąd Unii Europejskiej, do którego Polska wniosła skargę, stwierdził nieważność, po pierwsze, decyzji wszczynającej formalne postępowanie wyjaśniające, a po drugie, decyzji negatywnej dotyczącej Polski. Orzekł on, że Komisja niesłusznie uznała, iż wprowadzenie progresywnego podatku od przychodów ze sprzedaży detalicznej towarów skutkowało powstaniem selektywnej korzyści na rzecz przedsiębiorstw osiągających niskie przychody związane z tą działalnością, i że, w odniesieniu do decyzji o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego, nie mogła ona w świetle stanu akt sprawy w chwili przyjmowania tej decyzji, wstępnie zakwalifikować spornego środka podatkowego jako nowej pomocy bez oparcia się na istnieniu uzasadnionych wątpliwości w tym zakresie.

 

Autonomia w ustanawianiu podatków

We wtorkowym wyroku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej podkreślił, że biorąc pod uwagę autonomię podatkową przyznaną państwom członkowskim poza dziedzinami będącymi przedmiotem harmonizacji prawa Unii, państwa te mają swobodę w ustanawianiu systemu opodatkowania, który uznają za najbardziej odpowiedni, przyjmując, w danym przypadku, opodatkowanie progresywne. W szczególności prawo Unii w dziedzinie pomocy państwa co do zasady nie stoi na przeszkodzie temu, aby państwa członkowskie zdecydowały się na wybór progresywnych stawek opodatkowania mających na celu uwzględnienie zdolności podatkowej podatników, ani nie zobowiązuje państw członkowskich do zastrzeżenia stosowania progresywnych stawek wyłącznie do opodatkowania zysków, z wyłączeniem opodatkowania obrotu. W tych okolicznościach konstytutywne cechy podatku, do którego należą progresywne stawki podatkowe, stanowią co do zasady system odniesienia lub „normalny” system podatkowy dla celów analizy przesłanki selektywności. Do Komisji należy w danym przypadku wykazanie, że cechy krajowego środka podatkowego zostały pomyślane w sposób oczywiście dyskryminujący, w związku z czym powinny zostać wyłączone z systemu odniesienia, co może w szczególności ukazywać wybór niespójnych kryteriów opodatkowania w świetle zamierzonego przez środek celu. W tym względzie Trybunał stwierdził jednak, że w rozpatrywanych sprawach Komisja nie wykazała, że cechy środków przyjętych przez ustawodawców polskiego i węgierskiego zostały pomyślane w sposób oczywiście dyskryminujący, w celu obejścia wymogów wynikających z prawa Unii w dziedzinie pomocy państwa. W tych okolicznościach Sąd zasadnie orzekł zatem, że w zaskarżonych wyrokach Komisja błędnie oparła się na niekompletnym i fikcyjnym systemie odniesienia, uznając, iż progresywna skala rozpatrywanych odpowiednio środków podatkowych nie była częścią systemu odniesienia, w świetle którego należało ocenić ich selektywny charakter.

 


 

Podatek od sprzedaży detalicznej – przesłanki wprowadzenia

W sprawie (C-562/19 P) dotyczącej podatku od sprzedaży detalicznej ustanowionego w Polsce Trybunał zbadał następnie względy, na których Sąd oparł się, stwierdzając nieważność również decyzji o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego dotyczącego środka podatkowego przyjętego przez to państwo członkowskie. W rozpatrywanej sprawie Sąd orzekł w istocie, że Komisja oparła tymczasowe zakwalifikowanie rozpatrywanego środka podatkowego jako nowej pomocy na jego oczywiście błędnej analizie, która w konsekwencji nie była właściwa dla celów uzasadnienia w sposób prawnie wystarczający zaistnienia uzasadnionych wątpliwości co do samej kwalifikacji tego środka jako nowej pomocy. W tym względzie Trybunał przypomniał, że przy dokonywaniu kontroli ważności tego rodzaju decyzji o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego unijny sąd jest właściwy jedynie do sprawowania kontroli ograniczonej do przyjętej przez Komisję oceny w zakresie kwalifikacji środka jako „pomocy państwa” w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE. Trybunał stwierdził, że w swym orzeczeniu Sąd prawidłowo ograniczył się do dokonania kontroli wstępnej kwalifikacji jako pomocy państwa przyjętej przez Komisję w decyzji o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego pod kątem oczywistego błędu w ocenie, i wskazał w tym względzie, że w każdym razie Sąd nie stwierdził nieważności tej decyzji wskutek zwykłego powtórzenia względów, dla których stwierdził nieważność decyzji negatywnej dotyczącej Polski.

W konsekwencji Trybunał oddalił zarzuty podniesione przeciwko wyrokowi Sądu, na mocy którego stwierdził on nieważność decyzji wszczynającej formalne postępowanie wyjaśniające i towarzyszące jej nakazanie zawieszenia. Wreszcie, w sprawie (C-596/19 P) dotyczącej podatku od reklam wprowadzonego przez Węgry Trybunał orzekł, że Sąd nie popełnił błędu co do prawa, stwierdzając, iż mechanizm częściowego odliczania przeniesionych strat nie prowadził do powstania selektywnej korzyści. Ustanowienie środka przejściowego uwzględniającego zyski nie było bowiem niespójne w świetle celu redystrybucji zamierzonego przez ustawodawcę węgierskiego przy ustanowieniu podatku od reklam. Trybunał podkreślił w tym względzie, że w rozpatrywanej sprawie kryterium dotyczące braku zysków uzyskanych w roku podatkowym poprzedzającym wejście w życie tego podatku miało charakter obiektywny, gdyż przedsiębiorstwa korzystające z przejściowego mechanizmu częściowego odliczania przeniesionych strat mają w tym względzie mniejszą zdolność płatniczą od innych przedsiębiorstw. Z powyższych względów Trybunał oddalił w całości odwołania wniesione przez Komisję od zaskarżonych wyroków.