Podatnicy często przed złożeniem zeznania podatkowego zastanawiają się, czy drugi rodzic również nie zechce skorzystać z opodatkowania w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci. Wówczas pojawia się pytanie, czy obydwoje z nich mogą jednocześnie i zarazem samotnie wychowywać swoje dzieci, i czy urząd skarbowy nie zakwestionuje takiego rozliczenia. Takie problemy mogą mieć w szczególności osoby rozwiedzione, które wykonują opiekę nad dziećmi w sposób naprzemienny. Potwierdza to najnowszy wyrok NSA (sygn. akt II FSK 383/20).
Rozliczenie PIT przez samotnych rodziców
Ustawa o PIT daje możliwość, aby samotni rodzice (m.in. panny, kawalerowie, wdowy, wdowcy, rozwodnicy) rozliczali swój roczny PIT wspólnie z dzieckiem. Podatek oblicza się w takiej sytuacji od połowy dochodów i mnoży przez dwa. Zasada ta jest określona w art. 6 ust. 4 ustawy o PIT.
Zobacz procedurę w LEX: Opodatkowanie osoby samotnie wychowującej dzieci >
Wbrew opinii organów podatkowych, NSA zwrócił uwagę, że określone w tym przepisie kryterium samotnego wychowywania dzieci jest spełnione również wtedy, gdy rozwiedziony rodzic wychowuje dzieci naprzemiennie z drugim rodzicem, tj. w odosobnieniu od drugiego rodzica dzieci oraz bez jego udziału wykonuje czynności stanowiące proces wychowania w innym miejscu i czasie niż drugi rodzic. Sąd podkreślił, że leksykalne znaczenie wyrazu samotny ukierunkowuje na odkodowanie sformułowania rodzic samotnie wychowujący dzieci, jako rodzica wychowującego dzieci (dziecko) w odosobnieniu od drugiego rodzica dzieci (dziecka) i bez jego udziału, przebywającego z dziećmi (dzieckiem) w innym miejscu niż drugi rodzic.
Czytaj w LEX: Ulga na dzieci na przykładach >
Z wyroku wynika też, że ustawodawca nie zastrzegł wprost, z ulgi podatkowej może korzystać tylko jeden z rozwiedzionych rodziców. NSA podkreślił dodatkowo, że władza rodzicielska, która obejmuje wychowanie dziecka, przysługuje obojgu rodzicom. Rozwód natomiast - co do zasady - nie pozbawia żadnego z rodziców władzy rodzicielskiej.
Zobacz również:
Nie każdy laptop da prawo do ulgi rehabilitacyjnej w PIT >>
Tylko umowa pisemna da preferencje podatkowe w IP Box >>
Wynagrodzenie za udział w komisji wyborczej bez podatku >>
Skarbówka tymczasem upierała się, że w takiej sytuacji ze wspólnego rozliczenia może korzystać tylko jeden rodzic. - Omawiany wyrok to bardzo dobra wiadomość dla wielu rodziców, ale miejmy nadzieję, że przede wszystkim skorzystają na tym ich dzieci. NSA nie tylko orzekł zgodnie z obowiązującymi przepisami, ale uwzględnił również indywidualną sytuację rodzinną – czego brakowało w indywidualnej, nomen omen, interpretacji oraz orzeczeniu WSA – komentuje Wojciech Jasiński, konsultant podatkowy w kancelarii ATA Finance.
Czytaj w LEX: PIT-37 - praktyczny poradnik >
Zdaniem ekspertka, najnowsze orzeczenie NSA, koncentrujące się na wykładni literalnej, celowościowej i systemowej, powinno stanowić potężną oręż w sporach z fiskusem. - Oczywistym jest przecież, że jeżeli oboje rodzice sprawują władzę rodzicielską, wychowują dziecko, lecz nie robią tego wspólnie i w tym samym czasie (nie współdziałają ze sobą), to każde z nich jest rodzicem samotnie wychowującym dziecko, uprawnionym do skorzystania z ulgi. Preferencja dotyczy wszak rodzica samotnie wychowującego dziecko, a nie dziecka wychowywanego przez jednego rodzica – zauważa Wojciech Jasiński.
Czytaj w LEX: Osoba samotnie wychowująca dziecko a rozliczenie roczne PIT >
Rozwód a prawo do wspólnego rozliczenia PIT z dzieckiem
Jak z kolei podkreśla Tobiasz Szczęsny, doradca podatkowy, menadżer w kancelarii Gekko Taxens, współczesny model wychowania dzieci nie ogranicza się tylko do wykonywania nad nimi opieki w sposób prawny i faktyczny. Ze względu na tryb pracy i konieczność zarobkowania przez rodziców, w szczególności rozwiedzionych, bardzo często zdarza się, że dzieckiem dość długo zajmuje się babcia lub dziadek. Jednak - jak podkreśla ekspert - proces wychowania dzieci należy rozpatrywać wyłącznie w relacji rodzic – rodzic. Jeśli rodzic nie wykonuje w tym samym czasie i w tym samym miejscu czynności, przy współudziale drugiego rodzica, składających się na proces jego czynności wychowawczych, to każdy z nich wychowuje dziecko samotnie.
Sprawdź w LEX: Czy do określenia limitu do ulgi na dziecko żona musi uwzględniać dochody swojego męża, z którym jest w separacji? >
- Poza tym ustawa o PIT w żadnym miejscu – co również potwierdza orzeczenie NSA – nie wyłącza możliwości zastosowania preferencji dla obojga rodziców. Omawiany sposób opieki kreuje model wychowania dzieci, gdzie każdy z rodziców tak naprawdę, bez udziału drugiego, wychowuje wspólne dzieci. Z mojej perspektywy ustawa o PIT pozwala wręcz, że dla uznania statusu samotnego rodzica wystarczy, aby taki stan, tj. samotne wychowywanie, trwał choćby jeden dzień w danym roku podatkowym – zaznacza Tobiasz Szczęsny.
Nie da się zaprzeczyć, że tego rodzaju orzeczenia skutecznie przyczyniają się do większej pewności wśród podatników, że ich rozliczenia są poprawne i nie powinny być kwestionowane przez urzędy skarbowe. Biorąc jednak pod uwagę to, że takie sprawy dalej trafiają do sądów, to wydaje się, że skarbówka nie powiedziała w tym temacie jeszcze ostatniego słowa.
Choć termin na złożenie zeznania rocznego już minął (w związku z epidemią przedłużony do 30 czerwca), warto jednak rozważyć złożenie korekty i dzięki temu możliwość odzyskania części swoich pieniędzy.
Sprawdź w LEX: Czy w przypadku rozwiedzionych rodziców, gdy dziecko na stałe zamieszkuje w Anglii z matką, ojcu przysługuje ulga na dziecko? >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
