W trakcie oświadczyn dochodzi do darowania pierścionka (rzeczy ruchomej), narzeczony (darczyńca) zobowiązuje się bowiem do bezpłatnego świadczenia na rzecz narzeczonej (obdarowanej) kosztem swego majątku (art. 888 par. 1 k.c.). W wyniku tej czynności ma miejsce nabycie własności rzeczy przez narzeczoną. A nabycie przez osobę fizyczną tytułem darowizny własności rzeczy ruchomej znajdującej się na terytorium RP podlega opodatkowaniu zgodnie z przepisami ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn.
Podatkowi temu nie podlegałoby ewentualnie nabycie własności rzeczy ruchomej, która znajduje się na terytorium Polski, jeśli w dniu nabycia, ani nabywca, ani darczyńca nie byliby obywatelami polskimi i nie mieliby miejsca stałego pobytu na terytorium RP. Kiedy jednak narzeczeni są Polakami i mieszkają w Polsce oraz przedmiot darowizny znajduje się na terytorium RP, obowiązek podatkowy już się pojawia.
Stosownie o art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy rzeczy, a więc na narzeczonej i powstaje z chwilą spełnienia świadczenia, czyli faktycznego dokonania darowizny.
Zobacz również: Prywatny majątek ma zostać w rodzinie - darowizna korzystna podatkowo >>
Narzeczona może zapłacić podatek
Narzeczoną, jako osobę jeszcze obcą (nie rodzinę) w stosunku do narzeczonego – darczyńcy, zakwalifikować należy do III grupy podatkowej. Stosownie do treści art. 9 ust. 1 pkt 3 analizowanej ustawy, kwota wolna od podatku, dla tej grupy podatkowej, wynosi na dzień dzisiejszy 5733 zł. Podatek obliczany jest od czystej wartości majątku przekraczającej kwotę wolną, co oznacza, że od nadwyżki kwoty wolnej do kwoty 11 833 zł, należny jest podatek od darowizny w wysokości 12 proc. Jeżeli zaś wartość pierścionka przekroczyłaby kwotę 11 833 zł, to podatek od darowizny wynosić będzie 1 420 zł i 16 proc. od nadwyżki ponad 11 833 zł. A w sytuacji pierścionków najdroższych, gdy pierścionek jest droższy niż 23 655 zł, wysokość podatku, określona przez ustawę, wynosi 3 313,20 zł i 20 proc. od nadwyżki ponad 23 665 zł.
Zakładając, że narzeczony zamierza przeznaczyć na zakup pierścionka zaręczynowego kwotę 3-miesięcznej pensji minimalnej netto, czyli 8 128,44 zł, to zgodnie z przywołanymi powyżej zasadami obliczenia podatku, podatek od darowizny wyniesie 287,45 zł, zgodnie z następującym wyliczeniem: (8 128,44 zł – 5 733,00 zł) x 12 proc.
Narzeczona jako podatnik zobowiązana jest złożyć zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy na formularzu SD-3 w ciągu miesiąca od powstania obowiązku podatkowego, czyli od dnia zaręczyn, w trakcie których otrzymała pierścionek. Co więcej, do swojego zeznania podatkowego powinna dołączyć dokument potwierdzający wartość przedmiotu darowizny, która wpływa na określenie podstawy opodatkowania, najlepiej fakturę zakupu, gdyż naczelnik urzędu skarbowego przyjmuje, że wartość rzeczy jest w wysokości określonej przez nabywcę w deklaracji podatkowej, o ile odpowiada ona wartości rynkowej rzeczy. Zaś stosownie do art. 8 ust. 3 u.s.d.: „Wartość rynkową rzeczy lub praw majątkowych określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia (…) z dnia powstania obowiązku podatkowego.” Jeżeli nabywca w swojej deklaracji podatkowej nie określi wartości nabytej rzeczy lub też określona przez niego wartość, w ocenie naczelnika urzędu skarbowego, nie odpowiada wartości rynkowej, to najpierw organ wezwie nabywcę do określenia wartości nabytej rzeczy, podając jednocześnie jej wartość według własnej, wstępnej oceny. Jeżeli nabywca, pomimo wezwania, nadal nie określił wartości lub podał wartość nieodpowiadającą wartości rynkowej, naczelnik urzędu skarbowego dokona jej określenia, z uwzględnieniem opinii biegłego lub przedłożonej przez nabywcę wyceny rzeczoznawcy. Jeżeli organ podatkowy powoła biegłego, a wartość określona z uwzględnieniem jego opinii różni się o więcej niż 33 proc. od wartości podanej przez nabywcę, koszty opinii biegłego poniesie nabywca – tak stanowi art. 8 ust. 4 przedmiotowej ustawy.
Narzeczona zobowiązana będzie do zapłaty podatku od darowizny po doręczeniu jej, jako podatnikowi, decyzji z ustaloną kwotą podatku. Decyzja jest wydawana w oparciu o informacje zawarte w zeznaniu podatkowym oraz zgromadzone w toku postępowania podatkowego, gdy wartość rynkowa nabytej rzeczy przekracza kwotę wolną od podatku. Podatek należy wpłacić w ciągu 14 dni od odebrania decyzji na rachunek bankowy właściwego, dla narzeczonej, urzędu skarbowego. Jeżeli narzeczona kwestionuje, przyjętą przez organ podatkowy, rynkową wartość pierścionka, a w konsekwencji – wysokość określonego w decyzji podatku, uprawniona jest do podważania decyzji podatkowej poprzez odwołanie się od decyzji wymiarowej do organu podatkowego wyższej instancji, zgodnie z ogólnymi regułami wynikającymi z ordynacji podatkowej, a następnie – także na drodze sądowo-administracyjnej przed sądami administracyjnymi pierwszej i drugiej instancji.
Konieczne zgłoszenie darowizny
Jeżeli narzeczona nie zgłosi darowanego jej pierścionka do opodatkowania, składając odpowiednią deklarację podatkową, zgodnie z opisaną wyżej procedurą i we wskazanym terminie, a następnie powoła się na okoliczność darowizny pierścionka przed organem podatkowym w toku czynności sprawdzających, postępowania podatkowego, kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej, np. wszczętej z urzędu, wówczas nabycie własności rzeczy w drodze darowizny podlegać będzie opodatkowaniu według stawki 20 proc., określanej jako sankcyjna stawka podatkowa. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 28 czerwca 2023 r., sygn. III FSK 834/22, źródło LEX nr 3607461, przyjął nawet, że: „bez znaczenia dla zastosowania stawki przewidzianej w art. 15 ust. 4 u.p.s.d., jest fakt, że podatnik w toku czynności sprawdzających zapłacił należny podatek w stawce podstawowej. Dla uniknięcia obciążenia stawką 20 proc. koniecznym jest, aby podatnik powołał się na fakt zawarcia umowy darowizny przed organem podatkowym (np. poprzez złożenie deklaracji podatkowej) oraz zapłacił należny podatek zanim wskazane w tym przepisie jedno z postępowań zostanie wszczęte. Wszelkie czynności dokonane po wszczęciu np. czynności sprawdzających, zmierzające do zapłaty należnego podatku, nie mogą prowadzić do zaniechania zastosowania sankcyjnej stawki podatkowej.”
Mając na uwadze powołane powyżej obowiązki podatkowe ciążące na obdarowanej, którą darowizna pierścionka zaręczynowego powinna przecież uszczęśliwić, a nie stwarzać problemy, należy może rozważyć zakup pierścionka o wartości poniżej kwoty wolnej od podatku, czyli do kwoty 5.733 zł.
Zofia Gajewska, adwokat, Dubois i Wspólnicy Kancelaria Adwokacko-Radcowska
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
