Nazwa dyrektywy wskazuje na cel, w którym jest ona wprowadzana. Chodzi mianowicie o ustanowienie przepisów służących przeciwdziałaniu zjawisku uprzywilejowania finansowania dłużnego w stosunku do kapitałowego. Komisja Europejska (KE) zauważyła, że możliwości zaliczenia kosztów finansowania dłużnego do kosztów podatkowych faworyzuje ten sposób finansowania, w stosunku do inwestowania za pomocą środków własnych. W ocenie KE pogłębiające się zadłużenie zewnętrzne może w zdaniem ryzyko upadłości firm i zagrozić stabilności całego systemu finansowego.
W projekcie przygotowanym przez Komisje Europejską znalazły się dwa rozwiązania mające realizować cele dyrektywy:
- odliczenie hipotecznych odsetek od kapitału własnego
- ograniczenie zaliczania do kosztów podatkowych finansowania dłużnego
Odliczenie hipotetycznych odsetek
Zgodnie z projektem dyrektywy, ulga kapitałowa ma polegać na odliczeniu od podstawy opodatkowania podatnika hipotetycznych odsetek obliczonych od podstawy ulgi stanowiącej różnicę między poziomem kapitału własnego netto na koniec danego okresu rozliczeniowego a poziomem kapitału własnego netto na koniec poprzedniego okresu rozliczeniowego. Tak ustalona podstawę będzie należało pomnożyć przez dziesięcioletnią stopę procentową wolną od ryzyka ustaloną dla odpowiedniej waluty, którą powiększa się następnie o premię z tytułu ryzyka w wysokości 1 proc., lub – jeżeli podatnik jest małym lub średnim przedsiębiorcom – 1,5 proc.
Odliczenie będzie przysługiwać aż przez okres 10 kolejnych okresów rozliczeniowych ale będzie ograniczone do wysokości 30 proc. podatkowego EBITDA. Jeżeli jednak podlegająca odliczeniu ulga kapitałowa, byłaby wyższa niż podlegający opodatkowaniu dochód netto podatnika w danym okresie rozliczeniowym, nadwyżka ulgi będzie mogła zostać przeniesiona na przyszłe okresy bez ograniczeń czasowych. Jeżeli natomiast ulga będzie przekraczać 30 proc. EBITDA w danym okresie rozliczeniowym, nadwyżkę będzie można przenieść na przyszłe okresy przez maksymalnie 5 okresów rozliczeniowych.
Możliwy zwrot odliczenia
Jeżeli korzystając z ulgi dojdzie do zmniejszenia kapitału własnego, ulgę będzie trzeba oddać. Jak bowiem stanowi projekt dyrektywy, jeżeli po przyznaniu ulgi kapitałowej podstawa tej ulgi przyjmie wartość ujemną, kwota stanowiąca równowartość ujemnej ulgi będzie podlegała opodatkowaniu przez 10 kolejnych okresów rozliczeniowych, aż do osiągnięcia wzrostu całkowitego kapitału własnego netto, chyba że podatnik przedstawi wystarczające dowody świadczące o tym, że sytuacja ta wynika ze strat poniesionych w danym okresie rozliczeniowym lub ze spoczywającego na nim zobowiązania prawnego do obniżenia poziomu kapitału.
Zobacz również: Niepobieranie podatku możliwe tylko przez cztery miesiące w roku? >>
Ograniczenia
Projekt dyrektywy przewiduje także, że z preferencji nie będą mogły skorzystać instytucje finansowe szeroko zdefiniowane w dyrektywie, w tym np. instytucje kredytowe, firmy inwestycyjne, zakłady ubezpieczeń itd. Ponadto dyrektywa obliguje państwa członkowskie do podjęcia odpowiednich działań gwarantujących, aby podstawa ulgi kapitałowej nie obejmowała kwoty żadnego wzrostu, który nastąpi np. w wyniku pożyczki udzielonej między powiązanymi przedsiębiorstwami lub aportu udziałów lub przedsiębiorstwa.
Aktualne rozwiązania prawne
Obecnie w polskich przepisach możemy znaleźć zapis, który również realizuje cel proponowanego rozwiązania. Zgodnie z art. 15cb ust. 1 ustawy o CIT, za koszty uzyskania przychodów uznaje się kwotę odpowiadającą iloczynowi stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego obowiązującej w ostatnim dniu roboczym roku poprzedzającego rok podatkowy powiększonej o 1 punkt procentowy oraz kwoty:
- dopłaty wniesionej do spółki w trybie i na zasadach określonych w odrębnych przepisach lub,
- zysku przekazanego na kapitał rezerwowy lub zapasowy spółki.
Obecne regulacje dotyczą więc tylko dopłat albo podwyższenia kapitały z zysku spółki, tymczasem proponowane w dyrektywnie rozwiązania idą krok dalej i odnoszą się generalnie do wzrostu kapitału własnego, co może nastąpić także poprzez dokonanie podwyższenia kapitału przez wspólnika.
Dodatkowy koszt uzyskania przychodów przysługuje w roku wniesienia dopłaty lub podwyższenia kapitału rezerwowego lub zapasowego oraz w kolejnych dwóch bezpośrednio po sobie następujących latach podatkowych. Projektowana dyrektywa pozwalałaby więc znacznie wydłużyć termin korzystania z odliczenia.
Obecnie odliczenie jest limitowane do wysokości 250 tys. zł w roku podatkowym. Dyrektywa opierając limit odliczenia o wysokość EBITDA może ten limit zarówno podnieść, jak i obniżyć, w zależności o kształtowania się EBITDA w danym okresie.
Dodatkowy limit dla finansowania dłużnego
Oczywiście obecnie obowiązują już regulacje wprowadzone dyrektywą ATAD, które ograniczają możliwość zaliczenia kosztów finansowania dłużnego do kosztów podatkowych. Dyrektywa DEBRA idzie jeszcze krok dalej, wprowadzając nowy limit w wysokości 85 proc. nadwyżki kosztów finansowania dłużnego. Nowy limit nie zastąpiłby jednak limitu wynikającego z dyrektywy ATAD. Oba limity funkcjonowałyby łącznie w ten sposób, że podatnik mógłby odliczyć tylko nadwyżkę kosztów finansowania dłużnego wynikającą z mniejszego z nich. Natomiast różnica między nowym a dotychczasowym limitem mogłaby zostać odliczona w kolejnych latach.
Wejście w życie
Projekt dyrektywy zakłada, że krajowe przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wykonania dyrektywy zostaną opublikowane do końca 2023 r. i nowe przepisy będą mieć zastosowanie począwszy od 2024 r.
Przewidziano także możliwości odroczenia stosowania dyrektywy w odniesieniu do podatników, którzy w momencie jej wejścia życie będą korzystali z ulgi kapitałowej przyznanej na mocy przepisów krajowych (jak ma to miejsce w Polsce), na okres nie dłużej niż do chwili wygaśnięcia takiej ulgi zgodnie z przepisami prawa krajowego.
Remigiusz Fijak, partner w kancelarii ID Advisory
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
