Czy same sankcje nałożone na spółki rosyjskie wystarczą, by ukosztowić wierzytelności? Na takie m.in. pytanie odpowiada wydana przez skarbówkę interpretacja, mogąca zainteresować podmioty, którym sytuację skomplikowała wojna z Ukrainą.
- To cenna interpretacja wobec trudnych czasów, w których skala niespłaconych zobowiązań prawdopodobnie będzie rosnąć. Rozstrzygnięcie to pokazuje jedno z dwóch rozwiązań, które pozwalają “ukosztowić” wierzytelności – twierdzi Adrian Kęmpiński, prawnik w kancelarii Ostrowski i Wspólnicy, która jest autorem wniosku o opisywaną interpretację.
Czytaj w LEX: Rozliczanie w CIT należności nieściągalnych krok po kroku >>>
Czytaj w LEX: Odpisy aktualizujące należności w jednostkach sfery budżetowej >>>
Czego dotyczył problem? Nie sposób tu wskazać skomplikowanego stanu faktycznego i problemów, jakie powstały na jego tle, ale, co istotne, może być dla czytelników, powstały one wskutek agresji Rosji na Ukrainę i nałożenia sankcji gospodarczych, co spowodowało, że niemożliwe stało się prowadzenie działalności gospodarczej z wykorzystaniem spółki zależnej na terytorium Rosji. We wniosku o interpretację zapytano o możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów dokonanych odpisów aktualizujących, wskazania właściwego momentu kwalifikacji tych odpisów do kosztów, tj. momentu postawienia dłużnika w stan likwidacji oraz innych okoliczności wskazujących na uprawdopodobnienie nieściągalności wierzytelności z tytułu dostaw wystarczających, aby dokonane odpisy zaliczyć do kosztów podatkowych. Zapytano też o kwestię możliwości zaliczenia do kosztów podatkowych dokonanych odpisów aktualizujących w związku z niespłaconymi pożyczkami i odsetkami od nich oraz z tytułu uprawdopodobnienia nieściągalności wierzytelności z tytułu pożyczek.
Wnioskodawca jest członkiem szwajcarskiej grupy kapitałowej producentów. Dostarcza swoje produkty do kontrahentów z UE, jak i spoza niej. Wraz z trzema innymi udziałowcami zawarł umowę spółki z o.o. z siedzibą w Federacji Rosyjskiej. Wnioskodawca zawarł ze spółką umowę o współpracy, której efektem były zobowiązania z tytułu dostaw. W grę wchodziły także pożyczki między spółkami. I wojna to wszystko skomplikowała a wręcz uniemożliwiła. Powstał problem z rozliczeniami.
Zobacz również: NSA: Sam pozew nie wystarczy, by uprawdopodobnić nieściągalność długu >>
Czytaj w LEX: Rozliczenie podatku VAT w odniesieniu do wierzytelności nieściągalnych >>>
Ważny jest moment wszczęcia postępowania likwidacyjnego
Spółka, za pośrednictwem kancelarii prawnej, dokładnie opisała swoje problemy, przedstawiając stan faktyczny i swoje stanowisko. W interpretacji z 29 listopada br. dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej przyznał jej rację (nr 0114-KDIP2-2.4010.77.2022.1.SP). Podkreślił, że w świetle przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, do powstania kosztu podatkowego konieczne jest wystąpienie obu przesłanek, tj. zarówno podatkowych okoliczności uprawdopodobnienia nieściągalności, jak i rachunkowego dokonania odpisu aktualizującego. Organ wskazał jednocześnie, że momentem uprawdopodobnienia, tj. pozwalającym na kwalifikację do kosztów uzyskania przychodów jest wszczęcie postępowania likwidacyjnego dłużnika, a nie jego zakończenie.
- Pierwszym możliwym rozwiązaniem jest zaliczenie do podatkowych kosztów wierzytelności, których nieściągalność została udowodniona (art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. a ustawy o CIT), a drugim rozwiązaniem, opisanym w komentowanej interpretacji jest zaliczenie do podatkowych kosztów wartości odpisów rachunkowych dokonanych w związku z nieściągalnością wierzytelności. (art. 16 ust. 1 pkt 26a ustawy o CIT) – wskazuje Adrian Kęmpiński.
Ekspert podkreśla, że w przypadku ukosztawiania wartości odpisów rachunkowych nieściągalność wierzytelności musi być “tylko” uprawdopodobniona, a nie udowodniona. Jest to obarczone mniejszymi rygorami.
Sprawdź orzeczenia w LEX:
Otwarty katalog przesłanek
-Na bardziej liberalne wymogi pozwalające na zaliczenie do kosztów wartości odpisów aktualizujących wskazuje choćby fakt, że ustawodawca intencjonalnie nie zamknął katalogu przesłanek, które mogą świadczyć o uprawdopodobnieniu nieściągalności. Literalne brzmienie przepisów starał się wykorzystać podatnik w swojej sprawie zadając pytanie alternatywne, w razie przypadku, gdyby samo postawienie dłużnika - spółki rosyjskiej w stan likwidacji było niewystarczające. O ile przyznanie podatnikowi racji w zakresie uznania wszczęcia likwidacji spółki rosyjskiej za dostateczne uprawdopodobnienie nieściągalności długu, o tyle można poczuć zawód czytając uzasadnienie fiskusa na pytanie dotyczące innych przesłanek pozwalających stwierdzić istnienie dostatecznego uprawdopodobnienia – podkreśla Adrian Kęmpiński.
Zauważa on, że fiskus nie postarał się, a pole do dyskusji niewątpliwie istniało, gdyż podatnik podał kilka niewątpliwych powodów, które sprawiały, że spłata wierzytelności nie dojdzie do skutku.
Czytaj w LEX: Odpisy aktualizujące a CIT - PORADNIK >>>
-Podatnik słusznie zinterpretował przepisy w przypadku niespłaconych pożyczek wraz z odsetkami - w takich przypadkach przychód powstaje dopiero z momentem spłaty pożyczki z odsetkami, a warunek wcześniejszego zaliczenia do przychodów należnych wartości wierzytelności jest kluczowy – podkreśla Adrian Kęmpiński.
Także kolejna ekspertka pozytywnie ocenia stanowisko organów skarbowych.
- Dyrektor KIS słusznie uznał stanowisko wnioskodawcy za prawidłowe, uznając, że wierzyciel ma prawo do zaliczenia odpisów aktualizujących nieściąganą wierzytelność w koszty podatkowe, albowiem zostały spełnione wszystkie przesłanki wynikające wprost z przepisu art. 16 ust. 2a pkt 1a ustawy o CIT. Mianowicie, wierzyciel zaliczył w części wierzytelność do przychodów należnych, a dłużnik został postawiony w stan likwidacji, co pozwala na zaliczenie tej części odpisów aktualizujących do kosztów podatkowych – ocenia Agnieszka Zachorska, starszy konsultant podatkowy z Kancelarii Pietrusiński sp.k.
Ekspertka podkreśla, że podatnicy mieli jak dotąd wątpliwości w takich sytuacjach, gdy dłużnik był podmiotem zagranicznym. Jednakże wydana interpretacja wskazuje, że nie ma obaw w tym zakresie.
-Co istotne, dyrektor KIS wskazuje, że katalog przesłanek uprawdopodobniających nieściągalną wierzytelność pozwalającą zaliczyć do kosztów podatkowych odpisy aktualizujące stanowi katalog otwarty, ale z tym zastrzeżeniem, że przesłanki uprawdopodobnienia muszą być równorzędne z tymi wskazanymi wprost w przepisie ustawy – podkreśla Agnieszka Zachorska.
Ekspertka wskazuje, że sam fakt, iż na kraj dłużnika zostały nałożone sankcje gospodarcze, nie będzie stanowił wystarczającej przesłanki zaliczenia odpisów aktualizujących, których wierzytelność uprzednio została zaliczona do przychodów należnych, w koszty podatkowe.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
