W ubiegłym roku wojewódzkie sądy administracyjne wyeliminowały z obrotu prawnego prawie co trzecią decyzję organów administracji publicznej. Liczba ta wzrosła. Podobnie jak w latach poprzednich najwięcej rozstrzygnięć wojewódzkich sądów administracyjnych zapadło w sprawach podatkowych. Stanowiły one ponad 27 proc. ogółu spraw załatwionych. Sądy administracyjne uwzględniły 23,04 proc. skarg (w 2018 r. – 20,67 proc. w 2017 r. – 18,8 proc.). Łącznie do sądów administracyjnych wpłynęło w 2019 r. ponad 70 tysięcy skarg. Takie dane wynikają z przedstawionego właśnie przez NSA sprawozdania za ubiegły rok.
Warszawski WSA w czołówce
W porównaniu z 2018 r. wpływ skarg zwiększył się o ponad 6 proc. Ponieważ z poprzedniego okresu pozostały 21 063 skargi na akty i czynności oraz 1311 skarg na bezczynność organów i przewlekłe prowadzenie przez nie postępowania, to łącznie sądy miały do rozpatrzenia 92 601 spraw, o 912 skarg więcej niż w 2018 r. Łącznie w 2019 r. wojewódzkie sądy administracyjne załatwiły 66 347 skarg, co stanowi 94,48 proc. wpływu skarg oraz 71,65 proc. ogółu skarg do rozpatrzenia. Najwięcej skarg wpłynęło do WSA w Warszawie, to jest 24 429 skarg, co stanowi 34,79 proc. ogółu wpływu do wojewódzkich sądów administracyjnych. Dla przykładu, do WSA w Gliwicach wpłynęły 5492 skargi, do WSA w Krakowie – 5179 skarg, do WSA w Poznaniu – 4686 skarg, a do WSA we Wrocławiu – 4941 skarg. Podobnie jak w 2018 r. najmniej skarg wpłynęło do WSA w Opolu – 1083, Białymstoku – 1763, Kielcach – 1796 oraz Gorzowie Wielkopolskim – 1969.
Wśród pełnomocników najwięcej radców prawnych
Najwięcej skarg wniosły osoby fizyczne – 49 125. Osoby prawne wniosły 19 193 skargi, organizacje społeczne – 969, prokurator – 1714, Rzecznik Praw Obywatelskich – 28, inne podmioty – 297.
W postępowaniach toczących się przed wojewódzkimi sądami administracyjnymi wystąpiło 13 902 pełnomocników organów administracji publicznej, 7108 adwokatów, 9114 radców prawnych, 2369 doradców podatkowych, 151 rzeczników patentowych, 754 prokuratorów oraz w 4 sprawach Rzecznik Praw Obywatelskich.
Z kolei w postępowaniach toczących się przed Naczelnym Sądem Administracyjnym wystąpiło 6038 pełnomocników organów administracji publicznej, 2313 adwokatów, 2834 radców prawnych, 865 doradców podatkowych, 49 rzeczników patentowych, 64 prokuratorów oraz w 22 sprawach Rzecznik Praw Obywatelskich.
W sprawach toczących się w Izbie Finansowej NSA pełnomocnicy organów administracji wzięli udział w 2906 sprawach, co stanowi 63,16 proc. spraw rozstrzygniętych w Izbie w tym trybie.
Zobacz również: Na wizytę w urzędzie skarbowym będzie można się umówić >>
Z kolei wśród pełnomocników skarżących i uczestników postępowania prym wiedli radcowie prawni. Wystąpili oni w 802 sprawach co stanowi 17,43 proc. Tuż za nimi uplasowali się doradcy podatkowi. Doradcy podatkowi niebędący adwokatami ani radcami prawnymi uczestniczyli w 800 sprawach (17,39 proc.).
Udział adwokatów jako pełnomocników miał miejsce w 638 sprawach (13,87 proc.). Prokurator uczestniczył w 12 sprawach (0,26 proc.). Rzecznik Praw Obywatelskich uczestniczył w jednej sprawie.
- Moje doświadczenie sugeruje, że pełnomocników wyspecjalizowanych w postępowaniach sądowych dotyczących podatków jest niewielu. Większość z nich to doradcy podatkowi, ale są również radcy prawni i adwokaci, którzy są świetnymi specjalistami w tej dziedzinie – stwierdza Jerzy Martini Partner Martini i Wspólnicy. Zwraca jednak uwagę, że świadomość istnienia daleko idącej specjalizacji wśród pełnomocników jest wśród klientów niewielka i z pewnością istnieje w tej materii pewien problem natury marketingowej. - Co więcej, wciąż spotyka się klientów, którzy cieszą się, że ich zaufany pełnomocnik zna się na wszystkim – podkreśla Jerzy Martini. Tłumaczy, że tak jak z płaskostopiem nie idziemy do okulisty, tak ze sprawą dotyczącą VAT nie powinniśmy iść do pełnomocnika nie zajmującego się na co dzień tą materią. To część większego problemu, jakim jest brak świadomości podatników co do zakresu uprawnień doradców podatkowych.
- Oczywiście biorąc pod uwagę liczebność poszczególnych grup oraz dynamikę wzrostu ilości adwokatów i radców prawnych, wynik doradców podatkowych nie przedstawia się tak źle. Nie zapominajmy, że w ciągu ostatnich 5 lat przybyło raptem kilkuset doradców podatkowych podczas gdy liczba adwokatów wzrosła o kilka, a radców prawnych o kilkanaście tysięcy. Nie ukrywam, że ciekawa byłaby statystyka porównująca skuteczność pracy poszczególnych grup pełnomocników. 23,04 proc. uwzględnionych skarg to wynik, który osobiście uważam za bardzo słaby – komentuje Jerzy Martini.
Najwięcej skarg kasacyjnych w sprawach podatkowych
Podobnie jak w poprzednich latach, najwięcej skarg kasacyjnych kierowanych do NSA dotyczyło podatków i innych świadczeń pieniężnych, do których mają zastosowanie przepisy ordynacji podatkowej, oraz egzekucji tych świadczeń pieniężnych, ich liczba stanowiła 36,78 proc. ogółu rozpoznanych skarg.
W 2019 r. do Izby Finansowej NSA wpłynęło 5650 skarg kasacyjnych oraz 16 skarg o wznowienie postępowania, z czego 42 proc. dotyczyło spraw z zakresu podatku od towarów i usług, 17 proc. podatku od nieruchomości, 14 proc. podatku dochodowego od osób fizycznych, a 8 proc. podatku dochodowego od osób prawnych. Spośród skarg kasacyjnych, zarejestrowanych w tym okresie, ponad 24,3 proc. dotyczyło interpretacji indywidualnych wydawanych przez dyrektora krajowej administracji skarbowej. Liczba skarg dotyczących interpretacji stale pozostaje wysoka.
W Izbie rozstrzygnięto 5684 skargi kasacyjne, w tym 4601 na rozprawie oraz 1071 na posiedzeniu niejawnym. Zanotowano również 16 skarg na przewlekłe prowadzenie postępowania przez organy administracji publicznej (uwzględniając skargi z poprzedniego okresu).
Zobacz również: Interpretacje podatkowe – ochrona dla jednej strony, ryzyko dla drugiej >>
Do Izby Finansowej wpłynęło siedem wniosków o wyjaśnienie przepisów prawnych. Podjęto 3 uchwały, a 3 sprawy przejęto do rozpoznania w składzie siedmiu sędziów zakończone wyrokami. Skierowano 3 pytania prejudycjalne do TSUE. Rozstrzygnięte skargi kasacyjne zostały wniesione przez różne podmioty uprawnione, w tym osoby prawne i organy złożyły podobną liczbę skarg – ponad 17 tysięcy. Natomiast najwięcej skarg kasacyjnych złożyły osoby fizyczne – 2208.
- Dane statystyczne potwierdzają jak istotna jest kontrola administracji skarbowej przez sądy. Tam, gdzie chodzi o pieniądze podatnicy bez wątpienia bez walki sądowej nie oddadzą pola. Po części związane jest to z poziomem zaufania do władz skarbowych u przeciętnego podatnika w szczególności biznesowego – podkreśla Artur Nowak, radca prawny współzarządzający Praktyką Podatkową DZP Domański Zakrzewski Palinka sp. k. Uważa on, że liczba skarg uwzględnionych przez sądy jest znaczna. Podkreśla również, że z perspektywy władz skarbowych niepokojąca może być wysoka liczba skarg uwzględnionych w porównaniu do rocznego wpływu. Wychodzi na to, że jest to około jedna piąta. To bardzo dużo. - Nawet uwzględniając, że część wyroków jest potem uchylana przez NSA i tak oznacza to dużą liczbę błędów popełnionych przez organy podatkowe – stwierdza Artur Nowak. Podkreśla też, że uchylenie rozstrzygnięcia organu trzeba bowiem postrzegać w kategoriach błędu organu podatkowego w stosunku do obywatela. - Organ podatkowy ma prawo do błędu o ile nie wynika on wyłącznie z profiskalnego nastawienia znajdującego odzwierciedlenie w skrajnie jednostronnej interpretacji przepisów materialnoprawnych lub z nierzetelnej oceny zebranego materiału dowodowego – zauważa ekspert.
Zgodnie z art. 15 par. 1 ustawy – Prawo o ustroju sądów administracyjnych Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego ma obowiązek poinformować Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i Krajową Radę Sądownictwa o działalności sądów administracyjnych. Informacja o działalności sądów administracyjnych w 2019 roku jest wykonaniem tego przepisu. Zawarte są w niej wszystkie aspekty dotyczące funkcjonowania i orzecznictwa sądów administracyjnych.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
