Naczelny Sąd Administracyjny po rozpoznaniu 26 maja 2022 r. skargi kasacyjnej pewnej spółki z o.o. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z 23 lutego 2018 r. postanowił skierować do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej pytanie prejudycjalne w sprawie pustych faktur.
NSA zapytał, czy art. 203 dyrektywy Rady 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej należy rozumieć w ten sposób, że w sytuacji gdy pracownik podatnika VAT wystawił fałszywą fakturę z wykazanym VAT, na której wykazał dane pracodawcy jako podatnika, bez jego wiedzy i zgody, za osobę, która wykazuje VAT na fakturze, zobowiązaną do zapłaty VAT należy uznać: - podatnika, którego danymi bezprawnie posłużono się w treści faktury, czy też - pracownika, który bezprawnie wykazał VAT na fakturze, wykorzystując dane podmiotu będącego podatnikiem VAT.
Ponadto NSA zapytał, czy dla odpowiedzi kogo uznać w rozumieniu art. 203 ww. dyrektywy Rady 2006/112/WE za osobę, która wykazuje VAT na fakturze, zobowiązaną do zapłaty VAT w tych okolicznościach, istotnym jest, czy podatnikowi VAT zatrudniającemu pracownika, który bezprawnie wykazał na fakturze VAT dane zatrudniającego go podatnika, można zarzucić brak należytej staranności w nadzorze nad pracownikiem? NSA zawiesił postępowanie do czasu rozstrzygnięcia pytania prejudycjalnego.
Sprawdź też: Jakie skutki w VAT ma otrzymanie pustej faktury, z której podatnik nie odliczył VAT? >>>
Pracownica wystawiała puste faktury bez wiedzy zarządu
Fiskus w wyniku kontroli i postępowania podatkowego stwierdził, że spółka wystawiła w okresie od stycznia 2010 roku do kwietnia 2014 roku 1.679 nierzetelnych faktur VAT na rzecz podmiotów, które dokonały rozliczenia wykazanego w tych fakturach VAT. Nierzetelne faktury VAT nie były zaewidencjonowane w rejestrze sprzedaży spółki, a wykazany w nich VAT należny nie był odprowadzony do budżetu państwa ani nie został rozliczony w żadnym z rozliczeń podatkowych spółki.
Czytaj też: Udział w procederze obrotu pustymi fakturami uzasadnia stosowanie zabezpieczenia >>>
Jak ustalono, nierzetelne (puste) faktury VAT wystawiła pracownica spółki i były one powiązane z rzeczywistym obrotem realizowanym na stacji paliw, prowadzonej przez spółkę i ewidencjonowanym za pomocą kas rejestrujących spółki. Do kopii kwestionowanych faktur VAT dołączane były paragony fiskalne, które jednak nie odpowiadały czynnościom określonym w wystawianych fakturach, tj. z fakturami łączono paragony fiskalne pochodzące w rzeczywistości z transakcji przeprowadzanych z innymi niż określone na wystawionych fakturach VAT podmiotami.
Proceder wystawiania "pustych" faktur VAT został ujawniony przez przedstawicieli zarządu spółki. Okazało się bowiem, że pracownica, korzystając ze swoich uprawnień związanych z zatrudnieniem na stanowisku kierownika stacji paliw, w tym upoważnienia do wystawiania faktur VAT, prowadziła niejako równoległą działalność polegającą na handlu pustymi fakturami, wykorzystywanymi przez nabywające je podmioty w celu oszustw podatkowych. Jako wystawcę wskazywano każdorazowo spółkę, jednak nierzetelne faktury zasadniczo różniły się graficznie i treściowo z fakturami wystawianymi w systemie informatyczno – księgowym, zainstalowanym i obowiązującym na stacji paliw. Były one wystawiane poza tym systemem, nie przekazywane do księgowości spółki i nie ujawniane przez nią w składanych deklaracjach podatkowych. Proceder ten trwał przez okres ponad czterech lat.
Organy podatkowe: To pracodawca ponosi ryzyko organizacyjne
Pracownica przyznała się do nielegalnego wykorzystywania danych spółki, w której była zatrudniona i czerpania korzyści z wprowadzania do obrotu nierzetelnych faktur VAT. Wobec niej jest prowadzone postępowanie karne. Zapewniła, że zarząd spółki nie wiedział o procederze. Niemniej współpracowała z zatrudnionymi na stacji paliw pracownikami, którzy gromadzili dla niej paragony fiskalne, będąc za to odpowiednio wynagradzani.
Organy podatkowe stwierdziły, że to pracodawca ponosi ryzyko organizacyjne i ekonomiczne związane z działaniem zakładu pracy i z działaniem zatrudnionych w nim pracowników. Ich zdaniem pracodawca nie dochował należytej staranności w tym, aby zapobiec nierzetelnemu wystawianiu faktur VAT.
Gdy zatem organy podatkowe podejmują działania w celu wyegzekwowania należności podatkowych z tytułu powstałego zobowiązania podatkowego, zgodnie z art. 108 ust. 1 ustawy o VAT, to działanie takie nie może być uznane za sprzeczne z zasadą neutralności VAT.
Zobacz również: Bez prądu sklep nie może prowadzić sprzedaży >>
WSA w Lubinie wyrokiem z 23 lutego 2018 r. oddalił skargę podatnika (I SA/Lu 987/17). Sąd stwierdził, że zaskarżona decyzja organów skarbowych oceniana, z uwzględnieniem zarzutów stawianych w skardze, jest zgodna z prawem i nie istnieją podstawy do jej uchylenia, o co m.in. wnioskowała strona.
I tak sprawa trafiła do NSA, który postanowił skierować pytanie prejudycjalne do TSUE.
Eksperci: Pracodawca nie był zaangażowany w proceder pustych faktur
- Zagadnienie będące przedmiotem zapytania do Trybunału Sprawiedliwości UE było już w przeszłości rozstrzygane przez polskie sądy administracyjne. Dotychczas zajmowały one niekorzystne dla podatników stanowisko, także w sytuacjach, w których podatnik (pracodawca) nie był w żaden sposób zaangażowany w proceder wystawiania pustych faktur oraz generalnie dopełnił reguł staranności mających zapobiegać takim przypadkom – stwierdza dr hab. Adam Bartosiewicz, prof. UJD, doradca podatkowy, radca prawny.
Sprawdź też: Czy koszty wynikające z pustej faktury mogą stanowić koszty uzyskania przychodów? >>>
Jego zdaniem trudno było takie podejście zaakceptować. - Z tego puntu widzenia być może dobrze się stało, że NSA zdecydował się zapytać TSUE o powyższy problem. Wydaje się wprawdzie, że na gruncie brzmienia przepisu (zarówno polskiego, jak i unijnego) nie powinno być wątpliwości, że za "puste" faktury powinien być odpowiedzialny ten, kto faktycznie je wystawia, a nie pracodawca, którego danymi ten wystawca się posługuje. Niemniej jednak autorytet TSUE - zakładając, że Trybunał wyda "korzystne" dla oszukanych podatników orzeczenie - z pewnością przyczyni się ukształtowania właściwej linii orzeczniczej – podkreśla dr hab. Adam Bartosiewicz.
Zdaniem kolejnego eksperta skierowanie sprawy do ETS ma oczywiście związek z rozbieżnościami w orzecznictwie. - W mojej ocenie z treści art. 108 ust. 1 ustawy o VAT oraz z art. 203 dyrektywy Rady 2006/112/WE wynika jednoznacznie, iż wyłącznie wystawca faktury jest obowiązany do zapłaty podatku VAT wynikającego z tej faktury - nie zaś podmiot, którego danymi się posłużono. Zatem w przedmiotowej sprawie pracodawca nie może być zobowiązany do zapłaty podatku VAT z faktur wystawionych przez pracownika bez woli, wiedzy i zgody pracodawcy – stwierdza Tomasz Basiura, doradca podatkowy w GLC.
Czytaj też: Malinowski Michał, Puste faktury: należy ostrożnie dobierać kontrahentów >>>
Jego zdaniem pracownik wystawiał „puste” faktury poza udzielonym mu upoważnieniem i poza stosunkiem pracy. W związku z powyższym pracownik nie działał w imieniu pracodawcy, zatem nie można uznać, iż faktura została wystawiona przez pracodawcę – w ten sposób nie mógł powstać po stronie pracodawcy obowiązek zapłaty podatku, o którym mowa w art. 108 ust. 1 ustawy o VAT.
- Zgodzić się należy z uzasadnieniem prawnym wyroku NSA z 27 czerwca 2017 r. I FSK 1459/15, LEX nr 2310035 w którym trafnie wskazano, iż w świetle takiej wykładni art. 108 ustawy o VAT zbędne jest badanie należytej staranności podmiotu, który nie jest wystawcą faktury, o jakiej mowa w tym przepisie, jako że podmiot nie będący wystawcą faktury nie ma obowiązku zapłaty wykazanego w niej podatku – podkreśla Tomasz Basiura, doradca podatkowy w GLC.
Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26 maja 2022 r. I FSK 1212/18
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
