Miesiące letnie to popularny okres ślubów i wesel. Warto sprawdzić, czy otrzymanie z tej okazji drogiego upominku nie będzie przypadkiem opodatkowane podatkiem od spadków i darowizn.
Jak wskazuje dr Szymon Solarski, adwokat, prezenty - ślubne, komunijne czy to z jakichkolwiek innych okazji - są przez prawo identyfikowane jako darowizny. - Dla obdarowanego nie stanowi to problemu, jeżeli prezent nie przekroczy kwoty wolnej od podatku od spadków i darowizn. Jeżeli zaś został obdarowany na wyższą kwotę, musi zawiadomić urząd skarbowy i rozliczyć się podatkowo. Oczywiście ważne jest, od kogo ten prezent otrzymał. Jeżeli darczyńca należy do tzw. zerowej grupy podatkowej, wówczas podatek nie będzie należny – wyjaśnia.
Czytaj również: Jaką darowiznę można otrzymać bez podatku w 2025 r. >>
Przepisy podatkowe o prezentach i darowiznach
Podatek od spadków i darowizn zależy od stopnia pokrewieństwa pomiędzy darczyńcą a obdarowanym. Pokrewieństwo to ustawa dzieli na trzy grupy:
- do grupy I zalicza się małżonka, zstępnych (dzieci, wnuki), wstępnych (rodzice, dziadkowie), pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów,
- do grupy II – zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych,
- do grupy III – innych nabywców.
Następnie, w odniesieniu do każdej z grup ustawa wskazuje na kwoty wolne od opodatkowania. Inaczej mówiąc, określa maksymalne kwoty darowizn, których otrzymanie nie spowoduje obowiązku zapłaty podatku. Obecnie (od 1 lipca 2023 r.) kwoty te wynoszą:
- 36 120 zł – dla nabywców zaliczonych do pierwszej grupy podatkowej,
- 27 090 zł – dla drugiej grupy,
- 5733 zł – dla trzeciej grupy.
Co ważne - są to limity pięcioletnie. Wlicza się do nich wartość darowizn otrzymanych od jednej osoby w ciągu pięciu lat.
Nie trzeba sumować darowizn otrzymanych od wielu osób z tej samej grupy podatkowej. Liczy się wartość darowizny otrzymanej od jednego darczyńcy.
Przykład: Z okazji ślubu młodzi małżonkowie otrzymali w sumie 50 tys. zł darowizn od członków bliższej i dalszej rodziny, zaliczających się zarówno do pierwszej, jak i drugiej grupy podatkowej. Nikt nie podarował im jednak prezentu o wartości przekraczającej limity 36 120 zł (dla pierwszej grupy podatkowej) ani 27 090 zł (dla drugiej grupy). To oznacza, że nie trzeba zgłaszać darowizny do urzędu skarbowego ani płacić od niej podatku.
Kiedy trzeba zapłacić podatek
Zapłata podatku będzie konieczna, jeśli wartość darowizny przekroczy limit uprawniający do zwolnienia. Ma to szczególne znaczenie zwłaszcza dla II i III grupy podatkowej. Najbliższa rodzina może bowiem skorzystać ze specjalnego zwolnienia z podatku, przewidzianego dla dodatkowej, tzw. zerowej grupy podatkowej, określonej w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Należą do niej małżonkowie, zstępni (dzieci, wnuki), wstępni (rodzice, dziadkowie), pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha.
- Obowiązujący obecnie (od 1 lipca 2023 r.) limit zwolnienia z podatku dla najbliższej rodziny - 36 120 zł - jest na tyle wysoki, że rzadko dochodzi do jego przekroczenia. Jeśli jednak rodzice czy dziadkowie chcą podarować dziecku pieniądze na np. mieszkanie i przekroczą kwotę 36 120 zł, także można uniknąć podatku. Warunkiem jest zgłoszenie darowizny do urzędu skarbowego - mówi Agata Malicka, współwłaścicielka biura rachunkowego.
I wyjaśnia, że zgłoszenia trzeba dokonać w ciągu sześciu miesięcy od dnia otrzymania prezentu. Co ważne, przy obliczaniu limitów darowizn od tej samej osoby, trzeba zsumować wszystkie przekazania z ostatnich pięciu lat.
Przykład: Pani Kowalska otrzymała od rodziców darowiznę w wysokości 100 tys. zł. Kwota darowizny przekracza więc limit 36 120 zł przewidziany dla I grupy podatkowej. Nie zapłaci daniny, jeśli w ciągu sześciu miesięcy zgłosi nabycie darowizny do urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2. Dodatkowym warunkiem będzie w tym przypadku, aby pieniądze przekazane zostały przekazane np. w formie przelewu.
Zobacz wzór w LEX: SD-Z2 (6) Zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych>
W przypadku prezentów od dalszych krewnych i znajomych (trzecia grupa podatkowa) limit jest niższy i wynosi 5733 zł. Jeśli więc ktoś otrzyma od przyjaciela prezent o wartości 7 tys. zł, rozlicza podatek na druku SD-3.
Zobacz wzór w LEX: SD-3 (6) Zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych>
Uwaga, w przypadku gdy przedmiotem darowizny jest nieruchomość lub spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, konieczne jest zawarcie umowy w formie aktu notarialnego. Wówczas to notariusz dopełni formalności - zawiadamia urząd skarbowy, przesyłając wypis sporządzonej umowy, co zastępuje obowiązek zgłoszenia darowizny przez strony tej umowy.
Zgodnie z ustawą o podatku od spadków i darowizn, obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy nabycie następuje na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego albo w tej formie zostało złożone oświadczenie woli jednej ze stron.
Cena promocyjna: 79.5 zł
|Cena regularna: 159 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 159 zł
Problematyczne prezenty w gotówce
- Należy też pamiętać, że warunkiem zwolnienia jest przekazanie pieniędzy przelewem bankowym lub przekazem pocztowym. Nie może to być gotówka w kopercie - dodaje Agata Malicka.
Z przepisów wynika, że w przypadku darowizn pieniężnych, poza zgłoszeniem do urzędu w ciągu sześciu miesięcy, konieczne jest udokumentowanie otrzymania pieniędzy dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.
Przepis ten był od dawna przedmiotem sporów, które rozstrzygnął Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z 20 marca 2023 r. (sygn. III FPS 3/22). NSA stwierdził, że warunkiem zwolnienia z podatku jest udokumentowanie wpłaty na rachunek obdarowanego w sposób zapewniający identyfikację obdarowanego i darczyńcy, czyli przelewem bankowym lub przekazem pocztowym.
Z uchwały wynika więc, że rodzice czy dziadkowie, chcąc podarować pieniądze, np. córce czy wnuczce, muszą przekazać je przelewem bankowym lub przekazem pocztowym. Oznacza to, że jeśli dziadkowie nie mają rachunku bankowego, muszą udać się na pocztę i dokonać opłaty pocztowej od przekazywanej kwoty. Tylko taki sposób zapewni zwolnienie z podatku.
Czytaj też w LEX: Biernat Jakub, Opodatkowanie podatkiem od spadków i darowizn odwołanej darowizny. Glosa do wyroku NSA z 7.08.2024 r., III FSK 1148/23>
Czytaj również: Fiskus może chcieć podatku od prezentu na komunię
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
