Gmina jako właściciel obiektów infrastruktury kanalizacyjnej-oczyszczalni, przepompowni ścieków oraz innych urządzeń kanalizacyjnych w sposób bieżący i nieprzerwany zaspokaja zbiorowe potrzeby mieszkańców, świadcząc usługi powszechnie dostępne. Infrastruktura służąca kanalizacji oraz usuwaniu i oczyszczaniu ścieków komunalnych była dotychczas wykazywana przez gminę jako budowle związane z prowadzeniem działalności gospodarczej w ramach składanych deklaracji na podatek od nieruchomości. Obowiązująca aktualnie na terenie gminy taryfa za zbiorowe odprowadzanie ścieków na lata 2021-2024 wprowadziła nową metodę alokacji kosztów pozwalającą podzielić koszty pomiędzy poszczególnymi rodzajami działalności. Zmiana taryfy dla zbiorowego odprowadzania ścieków wynika ze wzrostu kosztów prowadzenia działalności jedynie w postaci eksploatacji i utrzymania urządzeń kanalizacyjnych, co stanowiło kryterium ustalania niezbędnych przychodów. Obowiązujące ceny mają umożliwić odzyskanie poniesionych uprzednio kosztów, a przewidywana marża zysku została ustalona na poziomie zerowym. Co ważne, w ramach poprzednio obowiązującej taryfy wystąpił niezałożony, incydentalny zysk, który przeznaczono wyłącznie na pokrycie kosztów gospodarki kanalizacyjnej.
Czytaj w LEX: Zamiana działki gminnej na państwową - skutki na gruncie VAT >>>
Konflikt pomiędzy wójtem a gminą
Przedstawiciele gminy doszli do wniosku, że ich intencją nie jest osiąganie zysku z tytułu realizacji zadań w zakresie zbiorowego odprowadzania ścieków, ponieważ wszystkie przychody służą wyłącznie pokryciu kosztów zaspokajania zbiorowych potrzeb mieszkańców - eksploatacji, utrzymania, niezbędnych remontów infrastruktury. Zatem zwrócili się do organu interpretującego z zapytaniem, czy w niniejszym stanie faktycznym budowle gminne wchodzące w skład infrastruktury oczyszczania ścieków i służące wykonywaniu tych zadań są związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, co skutkowałoby podleganiem pod opodatkowanie podatkiem od nieruchomości. Uważali, że działalność w zakresie gospodarki kanalizacyjnej prowadzona przez gminę nie jest działalnością wykonywaną z zamiarem osiągnięcia zysku, co przesądza fakt, że budowle wchodzące w skład infrastruktury nie są związane z działalnością gospodarczą i dlatego nie powinny podlegać opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości.
Czytaj w LEX: Opłata adiacencka jako źródło dochodów gmin >>>
Takie stanowisko gminy zostało przez organ interpretujący - wójta gminy uznane za nieprawidłowe. Organ interpretujący wskazał, że gmina może prowadzić działalność gospodarczą, a co więcej - opisany sposób jej działania spełnia wszystkie przesłanki umożliwiające takie jej zaklasyfikowanie. Wszystkie przedmioty opodatkowania, w tym budowle będące w jej posiadaniu są związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, w wyniku czego podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości. Zdaniem organu, brak założeń dotyczących marży zysku w każdej ustalonej taryfie nie wyklucza potencjalnej możliwości osiągnięcia zysku, co z kolei potwierdza, że działalność wnioskodawcy to działalność zorganizowana wykonywana w sposób ciągły, a przede wszystkim prowadzona w celu zarobkowym. Jak zważył wójt, na zarobkowy charakter działalności gospodarczej gminy nie wpływa fakt przeznaczenia incydentalnie osiągniętego zysku w całości na pokrycie kosztów gospodarki kanalizacyjnej.
Zobacz również: Odsetki z dotacji celowych na koncie gminy wciąż kontrowersyjne >>
Na powyższą interpretację skargę wywiodła gmina, której pełnomocnik zaskarżył interpretację w całości, zarzucając naruszenie prawa materialnego poprzez błędne uznanie, że budowle gminne jako składowe infrastruktury kanalizacyjnej są związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, w wyniku czego podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości. Wniósł o uchylenie zaskarżonej interpretacji, czemu sprzeciwił się organ.
Czytaj w LEX: Ulgi i zwolnienia w podatku od nieruchomości w kontekście celów polityki podatkowej gminy >>
Decydujący zarobkowy charakter działalności
WSA w Białymstoku uznał, że skarga zasługuje na uwzględnienie, mimo że przedmiotem zaskarżenia jest akt wydany przez wójta tej gminy, która jest jednocześnie stroną skarżącą, a co do zasady przyjmuje się, że gmina nie może być stroną postępowania w sprawie indywidualnej, w której w pierwszej instancji decyzję wydaje wójt tej gminy. Sąd jednak powołał się na zaprezentowane przez NSA stanowisko, zgodnie z którym gmina, której organ wykonawczy wydał indywidualną interpretację przepisów prawa podatkowego na wniosek tejże gminy, jest legitymowana do wniesienia skargi do sądu administracyjnego, jeżeli ma w tym interes prawny - uprawnienie do kontroli sądowej aktu, o ile była podmiotem zainteresowanym w postępowaniu interpretacyjnym, czyli dążyła w drodze uzyskania interpretacji podatkowej do wyjaśnienia swoich obowiązków podatkowych (postanowienie NSA z 10 kwietnia 2014 r., sygn. II FSK 542/14).
Spór w sprawie dotyczący tego, czy gmina jako podmiot wykonujący zadania o charakterze użyteczności publicznej, będąc właścicielem infrastruktury wodno-kanalizacyjnej prowadzi w zakresie podejmowanych czynności działalność gospodarczą, stanowił już przedmiot analiz sądów administracyjnych, w tym WSA w Krakowie w wyroku z 30 listopada 2021 r., sygn. I SA/Kr 1185/21. Jak wskazał sąd, gmina nie kwestionuje, że jej działalność nosi cechy zorganizowania i ciągłości, a także że jest wykonywana we własnym imieniu, jednak podkreśla brak spełnienia warunku zarobkowego charakteru prowadzonej działalności, który jest podstawową i kluczową cechą charakteryzującą działalność gospodarczą. Działalność jest zarobkowa, jeżeli jest prowadzona w celu osiągnięcia dochodu - nadwyżki przychodów nad kosztami, ale należy także liczyć się możliwością nieuzyskania przychodów z prowadzonej działalności i poniesieniem straty. Dlatego zdaniem sądu, o zarobkowym charakterze działalności gospodarczej nie decyduje faktyczne osiągnięcie zysku, lecz zamiar jego osiągnięcia, a działalność podjętą w celu osiągnięcia zysków będzie można określić jako działalność w celu zarobkowym, nawet kiedy cel nie zostanie osiągnięty. Zarobek jest związany z działalnością "non profit", z której dochód w całości jest przeznaczony na pokrycie kosztów i realizację celów statutowych, a zarobkowy charakter działalności dotyczy uczestnictwa w obrocie gospodarczym.
Czytaj w LEX: Prewspółczynnik dla działalności wodno-kanalizacyjnej gminy >>>
Gmina nie prowadzi działalności nastawionej na zysk
Sąd słusznie wskazał, że gmina nie prowadzi działalności zarobkowej z zamiarem osiągnięcia zysków - zaspokaja zbiorowe potrzeby ludności w zakresie zadań własnych (wyrok WSA w Białymstoku z 15 lutego 2023 r., sygn. I SA/Bk 48/23). Przychody gminy pokrywają jej koszty, a przewidywana marża zysku jest na zerowym poziomie. Mimo, że zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków może przynosić dochód, to opisana działalność gminy jest prowadzona w sposób nieskutkujący osiągnięciem dochodu. Osiągnięty zysk miał charakter incydentalny i nie wpłynął na ocenę celu działania gminy.
Sama możliwość osiągnięcia dochodów nie wskazuje na zarobkowy charakter działalności gminy i nie stanowi przesłanki do uznania, iż dany podmiot prowadzi działalność gospodarczą. Odpłatność za usługi nie będzie oznaczała istnienia zarobkowego charakteru działalności, jeśli będzie służyć jedynie rekompensacie kosztów wykonania niezbędnych zadań własnych gminy. Sąd nie zgodził się ze stanowiskiem organu interpretującego, że wszystkie przedmioty we własności przedsiębiorcy, w tym budowle gminne służące dostarczaniu wody i odprowadzaniu ścieków są związane z prowadzeniem działalności i podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości. Związek nieruchomości z prowadzeniem działalności gospodarczej nie może opierać się na samym fakcie posiadania nieruchomości przez przedsiębiorcę lub inny podmiot prowadzący działalność gospodarczą.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
