W doktrynie prawa pracy wskazuje się, że odprawa ma charakter świadczenia socjalnego, którego głównym celem jest ułatwienie pracownikowi przystosowania się do nowych warunków związanych z przejściem rentę lub emeryturę. Podkreśla się też, że każdy pracownik powinien otrzymać ją tylko raz w życiu, gdy traci swój status pracowniczy (zob. P. Prusinowski, Art. 92(1), [w:] Kodeks pracy. Komentarz, pod. red. K. W. Baran, WKP 2020).

Czy pracodawca ma obowiązek wypłacenia odprawy? ...

Stan faktyczny zarysowany przez jednego z Użytkowników wyglądał następująco: "Pracownica zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony przebywała na zasiłku chorobowym, a następnie pobierała świadczenie rehabilitacyjne. Po upływie rocznego okresu przebywania na zasiłku rehabilitacyjnym, pracodawca rozwiązał z nią umowę o pracę na podstawie art. 53 ustawy Kodeks pracy. Miesiąc przed upływem rocznego okresu przebywania na zasiłku rehabilitacyjnym, pracownica wystąpiła jednak do ZUS z wnioskiem o przyznanie renty. Zakład pracy przesłał do ZUS stosowne dokumenty (stan zdrowia pracownicy nie pozwalał na podjęcie pracy - choroba nowotworowa). Datę komisji lekarskiej ustalono po dacie rozwiązania umowy o pracę. Następnie wydano pozytywną decyzję o przyznaniu renty, a pracownica zwróciła się z prośbą o wypłatę odprawy rentowej". 

 

Nowość
Nowość
Prawo pracy. Rozporządzenia. Komentarz

Krzysztof Wojciech Baran

Sprawdź  

... SN twierdzi, że tak 

Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że pracownik ma prawo do odprawy pieniężnej, o której mowa w art. 92(1) uKp, także wówczas, gdy stał się on niezdolny do pracy wskutek choroby stwierdzonej w czasie zatrudnienia i prowadzącej, po nieprzerwanym okresie pobierania zasiłku chorobowego, do przyznania mu renty. Przepis ten stanowi, że pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. Sąd Najwyższy wskazywał w swoim orzecznictwie (zob. np. wyrok z 8 grudnia 1993 r., sygn. akt I PRN 111/93), że przewidziany w przepisach regulujących prawo do odprawy "związek" między rozwiązaniem stosunku pracy a nabyciem prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy może mieć nie tylko charakter przyczynowy i czasowy, ale także funkcjonalny.

Zobacz procedurę w LEX: Ustalanie stażu pracy pracownika >

Czytaj także: Bez odprawy przy rozwiązaniu umowy za porozumieniem stron >>>

SN uzasadnił swój pogląd tym, że gdyby związek funkcjonalny między tymi zdarzeniami nie uzasadniał nabycia prawa do odprawy pieniężnej, to ustawodawca posłużyłby się bardziej restryktywną z punktu widzenia interesów pracownika formułą prawną. Wymagałby wówczas np. by rozwiązanie stosunku pracy następowało "z powodu" (z przyczyny) nabycia prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej bądź też z powodu podjęcia przez strony (stronę) stosunku pracy działań zmierzających do uzyskania przez pracownika emerytury lub renty inwalidzkiej i uzyskania przez niego takiego świadczenia. Pogląd ten ugruntował się w orzecznictwie SN. Świadczą o tym późniejsze rozstrzygnięcia, m.in. wyroki: z 30 marca 1994 r., sygn. akt I PRN 10/94 i z 17 lutego 1998 r., sygn. akt I PKN 528/97 oraz uchwała z 7 stycznia 2000 r., sygn. akt III ZP 18/99.

Czytaj w LEX: Obowiązki pracodawcy wynikające z rozwiązania stosunku pracy. Odprawy pieniężne >

 

Sposób rozwiązania i czas trwania umowy bez znaczenia 

W ostatnim ze wskazanych orzeczeń, SN stwierdził, że pracownikowi, który przeszedł na rentę z tytułu niezdolności do pracy po rozwiązaniu umowy o pracę na czas określony, przysługuje jednorazowa odprawa pieniężna na podstawie art. 92(1) par. 1 uKp, gdy stał się on niezdolny do pracy wskutek choroby stwierdzonej w czasie zatrudnienia i prowadzącej, po nieprzerwanym okresie pobierania zasiłku chorobowego, do przyznania mu renty. Sąd Najwyższy wskazał, że prawo do odprawy nie jest uzależnione od sposobu rozwiązania umowy o pracę ani od tego, która ze stron dokonuje jej rozwiązania. Nie zależy też od charakteru umowy (na czas określony czy na czas nie określony) ani od czasu trwania umowy terminowej (kilka tygodni, miesięcy czy dłużej). Istotne jest bowiem następstwo w czasie między rozwiązaniem stosunku pracy a uzyskaniem renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury. Szczególnie, że uzyskanie prawa do renty zwykle poprzedzone długotrwałą choroby i nie zbiega się w czasie z datą ustania zatrudnienia.

Czytaj w LEX: Zwolnienie dyscyplinarne - poradnik krok po kroku >

Pracownica dostanie odprawę

W niniejszym kazusie, pracownica jeszcze w trakcie zatrudnienia stała się niezdolna do pracy w stopniu uzasadniający przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy, o czym świadczyło wyczerpanie zasiłku chorobowego i pobieranie świadczenia rehabilitacyjnego. Ponadto jeszcze przed ustaniem stosunku pracy złożyła ona w tym zakresie wniosek do ZUS. Tym samym należy przyjąć, że zachodził związek pomiędzy rozwiązaniem stosunku pracy a nabyciem prawa do renty inwalidzkiej, o którym stanowi art. 92(1) par. 1 uKp. Nie zmienia tego okoliczność, że stosunek pracy został rozwiązany z inicjatywy pracodawcy w trybie art. 53 par. 1 pkt 1 lit. b uKp oraz to, że prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy ZUS ustalił już po rozwiązaniu tego stosunku prawnego.

Czytaj więcej w LEX: Odprawy emerytalno-rentowe >

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.