Wniosek do ZUS o przyznanie renty rodzinnej po zmarłym ojcu złożył Piotr K. , który ma wykształcenie wyższe medyczne. Ojciec zmarł w marcu 2016 r.
Całkowita niezdolność do pracy
W 1992 r. Piotr K. ukończył studia medyczne i od 28 roku życia pracował jako radiolog - do 2005 r. W tym okresie uzyskał pierwszy stopień specjalizacji z radiologii.
Aktualnie u ubezpieczonego rozpoznaje się schizofrenię paranoidalną. Ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy i niezdolny do samodzielnej egzystencji - która nie powstała przed 16 rokiem życia, ani w czasie trwania nauki. Decyzją z sierpnia 2015 r. ustalono ubezpieczonemu prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy na dalszy okres do czerwca 2020 roku.
Czytaj w LEX: Ustalenie dochodu dziecka – analiza ulgi prorodzinnej >
Sąd Okręgowy uznał odwołanie ubezpieczonego za bezzasadne twierdząc, że prawo do renty rodzinnej mają dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione:
- do ukończenia 16 lat;
- do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo
- bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy
Biegła sądowa z zakresu psychiatrii wskazała, iż 53-letni ubezpieczony jest bezdzietnym kawalerem mieszkającym z matką (od ośmiu lat w Anglii). Piotr K. spędza dzień czytając prasę i oglądając telewizję. Ubezpieczony jest „otoczony codzienną opieką matki - i nie jest w stanie mieszkać; żyć samodzielnie ze względu na schizofrenię”.
Czytaj w LEX: Ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób mających ustalone prawo do emerytury lub renty >
Sądy oddalają powództwo
Sądy obu instancji odmówiły wnioskodawcy przyznania renty rodzinnej. Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem dziecko, które stało się całkowicie niezdolne do pracy i samodzielnej egzystencji po osiągnięciu wieku określonego w art. 68 ust. 1 pkt 3 tej ustawy emerytalnej nie nabywa prawa do renty rodzinnej (uchwała 7 sędziów II UZP 10/06 z 29 września 2006 r)
Całkowita niezdolność do pracy nie powstała u ubezpieczonego w okresach wskazanych w przepisie art. 68 ust. 1 ustawy emerytalnej, więc Piotr K. nie miał podstaw prawnych do przyznania prawa do renty rodzinnej. Podobnie orzekł sąd II instancji Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z 23 maja 2018 r.
Czytaj też: SA: Niepełnosprawność nie świadczy o niezdolności do pracy>>
Sąd Apelacyjny w pełni podzielił pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z 26 kwietnia 2016 r. (sygn. akt I UK 150/15) w sprawie o niemal identycznym stanie faktycznym, że dziecko, które stało się niezdolne do pracy i samodzielnej egzystencji po osiągnięciu wieku określonego w art. 68 ust. 1 pkt 1 lub 2 ustawy emerytalnej nie nabywa prawa do renty rodzinnej.
Skarga kasacyjna
Pełnomocnik skarżącego adwokat Zbigniew Świtalski w skardze kasacyjnej wniósł o przekazanie sprawy składowi 7 sędziów Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w celu przełamania linii orzeczniczej. Uchwała SN z września 2006 r. odmawia prawa do renty rodzinnej osobom w trudnej sytuacji ekonomicznej, które nie mają środków do życia z powodu choroby.
W opinii skarżącego, w sytuacji gdy dziecko oprócz całkowitej niezdolności do pracy stało się niezdolne do samodzielnej egzystencji wiek nie ma znaczenia. O tym świadczy sformułowanie na początku pkt. 3, art. 68 ust. 1: „bez względu na wiek...". Gdyby wiek dziecka uprawnionego do renty rodzinnej w tym przepisie miał znaczenie, to omawiany przepis miałby zupełnie odmienną treść, a sformułowanie „bez względu na wiek" nie zostałoby zamieszczone. Wykładnia tego przepisu ustawy pozostaje w sprzeczności z intencją ustawodawcy, którą jest dostarczanie środków utrzymania w formie renty rodzinnej uprawnionym członkom rodziny.
Czytaj: SN: Renta rodzinna także dla 25-latka na studiach podyplomowych>>
Przedstawiciel ZUS stwierdził w odpowiedzi, że w skardze kasacyjnej nie ma argumentów, które pozwoliłyby inaczej zinterpretować przepis art. 68 ustawy emerytalnej.
SN oddala skargę
Jak stwierdził Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 5 grudnia br. skarga kasacyjna powoda nie zawierała uzasadnionych podstaw i została oddalona.
Pełnomocnik powoda oparł skargę na argumentach przedstawionych w zdaniu odrębnym sędziego Józefa Iwulskiego do powołanej uchwały z 2006 r.. Sąd Najwyższy nie podziela tej argumentacji i w związku z tym nie widzi potrzeby ani możliwości zakwestionowania tego stanowiska i utrwalonego w późniejszych orzeczeniach Sądu Najwyższego.
Z akt rentowych ubezpieczonego wynika jednoznacznie, że pozostawał on w zatrudnieniu na ogólnym rynku pracy ponad 10 lat a następnie uzyskał prawo do renty, na której przebywa do chwili obecnej.
Sygnatura akt UK 344/18, wyrok z 5 grudnia 2019 r.
