Rząd kończy pracę nad projektem nowelizacji ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Nowela ta przewiduje istotne rozbudowanie przepisów ustawy dotyczących oznakowania, prezentacji lub reklamy suplementów diety. A także uszczegóławia przepisy dotyczące procedury wprowadzania określonych rodzajów żywności, w tym suplementów diety, po raz pierwszy do obrotu na terytorium RP.
Najbardziej istotne merytorycznie, doniosłe społecznie oraz mające potencjalnie największy potencjał regulacyjny są przepisy projektu dotyczące oznakowania, prezentacji i reklamy suplementów diety. W tym zakresie projekt wprowadza do Ustawy obowiązek zamieszczania przy prezentacji lub reklamie suplementu diety informacji o następującej treści: „Suplement diety jest środkiem spożywczym, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety. Suplement diety nie ma właściwości leczniczych.”
Warto zwrócić uwagę, że projekt wychodzi poza zakres dyrektywy unijnej. Dlatego, że Dyrektywa 2002/46/WE nie normuje i nie daje podstaw do unormowania w aktach wykonawczych kwestii dotyczących ekspozycji czy też wystawiania suplementów diety w placówkach handlowych lub aptekach.
Czytaj w LEX: Suplementy diety - żywność czy lek? Problem regulacji prawnych produktów z pogranicza >>>
Ważne ograniczenia handlu
Podstawowym skutkiem prawnym ustawy będzie to, że po jej wejściu w życie prezentacja suplementów diety w określonych miejscach w Polsce będzie w ogóle zakazana (tzn. w jednostkach systemu oświaty i w podmiotach wykonujących działalność leczniczą). Natomiast w wielu innych miejscach normalnie wykorzystywanych jako miejsca do prowadzenia handlu produktami, tzn.
- w aptekach i punktach aptecznych, gdzie sprzedaje się produkty lecznicze,
- w sklepach zielarsko–medycznych i
- w sklepach specjalistycznych zaopatrzenia medycznego, gdzie sprzedaje się produkty lecznicze lub inne produkty specjalistyczne, a także
- w sklepach ogólnodostępnych, czyli np. w sklepach spożywczych, marketach, kioskach czy też na stacjach paliw prezentacja produktów leczniczych będzie istotnie ograniczona.
W wymienionych miejscach będzie mogła następować jedynie w wydzielonych półkach umieszczonych w polu widzenia kupującego, które nie będą mogły być usytuowane w bezpośrednim sąsiedztwie punktu obsługi klienta.
Zamroczyńska Magdalena: Zażywanie leków OTC przez dzieci i młodzież >>>
Bezpośrednie sąsiedztwo punktu obsługi
- W rezultacie, pod rządami projektowanego art. 27a ust. 7 ustawy, handel suplementami diety w Polsce będzie bardzo rygorystyczny, gdyż w niektórych miejscach będzie on w ogóle zakazany, zaś w aptekach i we wszystkich ogólnodostępnych handlowych sklepach (w tym w kioskach i na stacjach paliw) będzie on podlegał istotnym ograniczeniom związanym z publicznym wystawianiem i eksponowaniem tego rodzaju produktów – podkreśla prof. dr hab. Marek Szydło szef Rady Legislacyjnej.
Szef Rady zwraca uwagę ponadto , że w projekcie zamieszczono bardzo nieprecyzyjne i niejasne sformułowanie mówiące o bezpośrednim sąsiedztwie punktu obsługi klienta.
Czytaj w LEX: Wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu żywienia i żywności >>
Nawet trudno jest jednoznacznie stwierdzić, co jest „punktem obsługi klienta” w tym rozumieniu. W sklepach wielkopowierzchniowych takich punków obsługi klienta może być wiele, co więcej, mogą mieć one charakter mobilny, choćby w tym sensie, że za taki punkt można uznać chociażby każde miejsce, w którym klient może zadać pytanie pracującym tam lub przemieszczającym się osobom z obsługi sklepu.
- Wymogi dotyczące miejsc prezentowania suplementów diety w placówkach handlowych mogą w wielu przypadkach być trudne lub wręcz niemożliwe do pogodzenia ze sobą i praktycznego wdrożenia. Bo miejsce prezentacji suplementów diety musi znajdować się w polu widzenia kupującego, ale jednocześnie nie może znajdować się w bezpośrednim sąsiedztwie punktu obsługi klienta, co może niezasadnie utrudniać dostęp do oglądania suplementów diety osobom z wadami wzroku, dla których nawet niewielkie oddalenie suplementu diety od punktu obsługi klienta może powodować praktyczne trudności z dostrzeżeniem i przy oglądaniu suplementu diety – uważa prof. Szydło.
Czytaj też: Administracyjnoprawne zagadnienia suplementu diety >>>
Nieznane KPA pojęcie „czynu”
W projekcie zamieszczono też przepisy dotyczące kar pieniężnych: „Kary pieniężne, (…) wymierza, w drodze decyzji, właściwy państwowy powiatowy lub państwowy graniczny inspektor sanitarny ze względu na miejsce popełnienia czynu”.
Prof. Szydło zwraca uwagę, że projekt wprowadza pojęcie „czynu”, które jest nieznane kodeksowi postępowania administracyjnego.
Jego zdaniem należałoby zatem mówić nie o „czynie”, ale o „naruszeniu prawa” jako o podstawie nałożenia kary pieniężnej. Dlatego Rada Legislacyjna rekomenduje nadanie projektowanemu przepisowi art. 104 ust. 1 Ustawy taką treść: „Kary pieniężne, o których mowa w art. 103, wymierza, w drodze decyzji, państwowy powiatowy lub państwowy graniczny inspektor sanitarny właściwy ze względu na miejsce naruszenia prawa”.
Kara wyniesie maksymalnie 100- krotność przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej za rok poprzedzający, ogłaszanego przez GUS.
Czytaj:
Reklama suplementów diety>>
Drakońskie kary mają uporządkować handel suplementami diety >>
Suplementy szkodzą
Z raportu Najwyższej Izby Kontroli z 2022 r. wynika, że suplementy diety dostępne na rynku mogą Kontrolerzy NIK znaleźli w sieci 20 suplementów diety zawierających składniki, których stosowanie w żywności jest niedozwolone i które według GIS mogą zagrażać bezpieczeństwu konsumentów: MK-677 - Ibutamoren, johimbina, androsta-3,5-diene-7,17- Dione, konopie włókniste, świerzbowiec właściwy, DMHA, ostarine (MK-2866), DHEA, 5-HTP (hydroksytryptofan).
Zdaniem Głównego Inspektora Sanitarnego przedsiębiorcy, którzy oferowali te produkty, w większości przypadków nie dopełnili obowiązku ich zgłoszenia, wprowadzając je na rynek nielegalnie. I za takie łamanie prawa projekt przewiduje kary finansowe.
Projekt nowelizacji przygotowało Ministerstwo Zdrowia.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
