Spółka zwróciła się do marszałka województwa z prośbą o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o odroczenie płatności opłaty podwyższonej za odprowadzanie ścieków do wód w II kwartale 2005 r. Wskazała, że podstawę prawną jej wniosku stanowią przepisy ustawy z 16 grudnia 2015 r. o zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska oraz ustawy o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji (nowelizacja), która weszła w życie 30 grudnia 2015 r. Natomiast z uwagi na okres świąteczno-noworoczny i dodatkowy dzień wolny od pracy 6 stycznia 2016 r., spółka mogła dowiedzieć się o jej publikacji i treści dopiero 7 stycznia 2016 r.
Wniosek został sporządzony niezwłocznie i wysłany 12 stycznia 2016 r. Doszło jednak do uchybienia terminowi wyznaczonego przez ustawodawcę do 31 grudnia 2015 r., a marszałek województwa odmówił jego przywrócenia. Niekorzystne dla spółki rozstrzygnięcie zapadło także przed samorządowym kolegium odwoławczym, które utrzymało w mocy sporne postanowienie.
Termin był procesowy
Sprawą zajął się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim, który podzielił stanowisko, że sporny termin ma charakter procesowy, więc może podlegać przywróceniu na zasadach określonych w ustawie Kodeks postępowania administracyjnego. Przemawiają za tym względy pragmatyczne, które pozwalają na uelastycznienie reguł prowadzenia postępowania administracyjnego w omawianej kategorii spraw. To z kolei może wpłynąć na poprawę stanu środowiska, ponieważ zwiększa szansę na realizację przedsięwzięć usuwających przyczynę wymierzenia opłaty podwyższonej. Natomiast przyjęcie materialnego charakteru terminu oznaczałoby wyłączenie realnej możliwość skorzystania z uprawnienia. Sąd zwrócił także uwagę, że sytuację prawną spółki determinuje tryb wprowadzenia zmian w prawie.
Był tylko jeden dzień na złożenie wniosku
Z kalendarza prac legislacyjnych wynikało, że projekt nowelizacji został złożony do Sejmu 7 grudnia 2015 r. Stosowny akt został uchwalony 16 grudnia 2015 r., zaś 24 grudnia 2015 r. Senat przyjął go bez poprawek. Prezydent RP podpisał ustawę 28 grudnia 2015 r., która została opublikowana w Dzienniku Ustaw z 29 grudnia 2015 r. i weszła w życie następnego dnia. WSA wskazał, że zgodnie z jej przepisami, podmioty zainteresowane prolongatą płatności podwyższonej opłaty za odprowadzanie ścieków miały jeden dzień na złożenie wniosku. W niektórych przypadkach sytuacja ta mogła dotyczyć więcej niż jednego wniosku. Jak bowiem wynikało z innych spraw, które były prowadzone przed sądem, spółka w tym samym czasie musiała sporządzić ich 20, przy czym dysponowała trzema pracownikami biurowymi. Sąd zwrócił uwagę, że stan ten należy ocenić w aspekcie konstytucyjnych wymogów stawianych prawodawcy i procedurze stanowienia prawa. Szczególne znaczenie w tym kontekście ma poszanowanie dla zasady demokratycznego państwa prawnego z art. 2 Konstytucji RP. Z przepisu tego wyprowadza się także zasadę ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego prawa.
Czytaj także: Producenci ubrań też muszą dbać o środowisko >>>
Vacatio legis powinno być odpowiednie
WSA nie podzielił argumentacji organów obu instancji dotyczących konieczności monitorowania prac legislacyjnych i wywodzenia z tego obowiązku negatywnych konsekwencji prawnych. Obowiązek ten nie wynika bowiem z przepisów obowiązującego prawa. Tymczasem sąd przypomniał kilka podstawowych zasad dotyczących uchwalania prawa. Zgodnie bowiem z zasadą ogólną, wyznaczającą minimalny standard, akty normatywne, zawierające przepisy powszechnie obowiązujące, ogłaszane w dziennikach urzędowych wchodzą w życie po upływie czternastu dni od dnia ich ogłoszenia, chyba że dany akt normatywny określi termin dłuższy (art. 4 ust. 1 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych). Termin ten może być krótszy, jeżeli ważny interes państwa wymaga natychmiastowego wejścia w życie aktu normatywnego i zasady demokratycznego państwa prawnego nie stoją temu na przeszkodzie. Oznacza to, że vacatio legis powinno być tak dobrane, by zapewnić odpowiednią ilość czasu na zapoznanie się z treścią nowych regulacji i podjęcie działania, które umożliwi przystosowanie się do nich.
Spółka ma prawo do przywrócenia terminu
Sąd podkreślił, że nowelizacja nie zawierała szczególnego uzasadnienia, z którego wynikałoby skrócenie terminu wejścia przepisów w życie do jednego dnia. Sytuacja ta prowadzi do nieuprawnionego zróżnicowania i uprzywilejowania podmiotów, które posiadają wiedzę specjalną, odpowiednie środki lub infrastrukturę. Natomiast przyjęcie poglądu samorządowego kolegium odwoławczego, że jednostka powinna śledzić proces stanowienia prawa i mieć już przygotowane na dzień wejścia w życie nowych przepisów wnioski, godzi w podstawowe prawa obywatelskie i zasady demokratycznego państwa prawa. Dlatego spółka powinna mieć prawo do przywrócenia terminu do złożenia wniosku oraz możliwość jego odpowiedniego przygotowania. W świetle powyższego Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim uchylił zaskarżone postanowienie i orzekł, że 7-dniowy termin do złożenia wniosku o przywrócenie terminu został zachowany, a spółka uprawdopodobniła, że przekroczenie terminu nie nastąpiło z jej winy.
Wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 18 grudnia 2019 r., sygn. akt II SA/Go 534/19
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
