Planowanie i organizacja transportu publicznego to jeden z warunków rozwoju miast. To, jak działa, jest wśród najważniejszych aspektów przy podejmowaniu decyzji o zamieszkaniu w określonym miejscu przez mieszkańców, którzy wyprowadzają się z centrów miast i osiedlają w ich okolicach. Wzrost ludności w obszarach metropolitalnych wiąże się ze zmniejszeniem zamieszkania w centrach miast, nie zmienia to jednak faktu, że do miast do pracy trzeba dojechać.
Stan komunikacji zbiorowej warunkiem decyzji o zamieszkaniu
Karolina Orcholska, koordynator ds. transportu i mobilności stowarzyszenia Obszar Metropolitalny Gdańsk-Gdynia-Sopot podkreśla, że najważniejsze wyzwania związane z transportem publicznym pojawiają się, gdy system transportu nie jest w stanie odpowiednio zaspokoić wymagań mobilności mieszkańców.
Czytaj w LEX: Połączenia komunikacyjne wybiegające poza obszar organizatora publicznego transportu zbiorowego >
Jej zdaniem istotny jest problem niekontrolowanego rozwoju miast i rosnącego wykorzystywania samochodów w codziennych podróżach, np. do pracy. - Na codzienne decyzje w zakresie wyboru środka komunikacji przez mieszkańców duży wpływ ma miejsce zamieszkania, przyzwyczajenie do standardów np. czasu podróży. Jednak na to, czym podróżujemy na też wpływ dostępna oferta przewozowa, przede wszystkim oferta transportu zbiorowego – mówi.
Sprawdź w LEX: Czy usługi transportu publicznego kwalifikują się jako usługi społeczne? >
Zarządzanie mobilnością
Popyt na transport publiczny zależy od pory dnia. W godzinach szczytu tłok powoduje dyskomfort pasażerów, wyzwaniem jest uzyskanie odpowiedniego poziomu infrastruktury, ale także planowania przepustowości. – Planowanie przepustowości szczytowej powoduje, że system jest w znacznym stopniu niewykorzystywany poza godzinami szczytu, podczas gdy planowanie średniej przepustowości doprowadzi do zatorów w godzinach szczytu – mówi Karolina Orcholska.
Jak dodaje, niska liczba pasażerów sprawia, że wiele usług jest niezrównoważonych finansowo, zwłaszcza na obszarach podmiejskich. – Pomimo znacznych dotacji praktycznie żaden system transportu publicznego nie jest w stanie wygenerować wystarczających dochodów, aby pokryć koszty operacyjne i nakłady – podkreśla. I dodaje, że nie ma chyba na świecie przypadków transportu zbiorowego, który jest w stanie sam na siebie zarobić i nie wymaga dotowania.
– Żeby system transportu działał sprawnie, musi być dotowany, wysokość dotacji będzie w dużej mierze uzależniona od sposobu organizacji transportu i jak dalece jest dostosowany do potrzeb mieszkańców – dodaje.
Czytaj w LEX: Organizacja podmiotu na potrzeby wdrożenia ustawy o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami >
Zarządzanie mobilnością i zrównoważony transport
Jak zauważa dr Justyna Mielczarek-Mikołajów z Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego, transport to skomplikowana sieć powiązań, a zarządzanie mobilnością podlega nieustannemu rozwojowi, przede wszystkim w działaniach o charakterze prawnym i planistycznym.
- Zrównoważony transport uwzględnia dostępność usług transportowych, bezpieczeństwo zdrowotne, ekologiczne z równoczesnym uwzględnieniem zasad sprawiedliwości międzypokoleniowej, z wykorzystaniem przestrzeni gruntów czy koniecznością ograniczenia hałasu – mówi.
Karolina Orcholska podkreśla, że należy też zwracać uwagę na utrudnienia transportu niezmotoryzowanego. W obszarach metropolitalnych transport zrównoważony wygląda nieco inaczej niż w skali jednego miasta. A podejście w poszczególnych samorządach czy miejscowościach wchodzących w skład obszaru metropolitalnego jest inne. – Jednym z ważnych wyzwań będzie część edukacyjno-informacyjna, ujednolicenie podejścia do kształtowania przestrzeni dla pieszych, infrastruktury transportu osobistego, dbania o bezpieczeństwo – mówi.
Jak dodaje, najwięcej kosztów w utrzymaniu infrastruktury transportowej pochłaniają nakłady na infrastrukturę drogową dedykowaną samochodom. - Cierpią na tym pozostałe części infrastruktury – dla ruchu pieszego czy rowerowego, bo budżet kurczy się, a być może należałoby przewartościować priorytety – mówi.
Zobacz też: NIK po kontroli na Dolnym Śląsku: Dobra komunikacja miejska to duże wyzwanie dla miast>>
Wzrost zapotrzebowania na miejsca parkingowe
Zapotrzebowanie na miejsca parkingowe to duży problem w większości dużych ośrodków, ale też małych samorządów, gdzie nawet krótkie odległości pokonywane są samochodem, bo np. nie ma autobusów lub jeżdżą rzadko. Tymczasem wzrost użytkowania samochodu zwiększył potrzebę przestrzeni do parkowania.
Eksperci zwracają uwagę na ruch związany z szukaniem miejsca parkingowego. Są obszary, gdzie można parkować w dowolnym miejscu, ale w miejscach gdzie wprowadzono opłaty, ponad 10 proc. lokalnego ruchu wiąże się z szukaniem miejsca do parkowania. - Są przez to uczestnikami ruchu i go wzmagają – mówi Karolina Orcholska.
Czytaj w LEX: Zeroemisyjny publiczny transport zbiorowy a decentralizacja - na przykładzie transportu miejskiego >
Wskaźnik motoryzacji w Polsce rośnie, na jedno gospodarstwo domowe przypada więcej niż jeden pojazd, zainteresowanie samochodami rośnie, a zdaniem ekspertów tendencja ta będzie rosła. - Coraz więcej osób wyprowadza się coraz dalej poza miasta i więcej czasu spędzają na dojazdu do miejsca pracy – podkreśla.
Czytaj w LEX: Przepisy porządkowe w gminnym regularnym przewozie osób >
Transport a ochrona klimatu
Jak podkreśla dr Justyna Mielczarek-Mikołajów, sektor transportu to podstawowa przeszkoda w realizacji celów Unii Europejskiej w zakresie ochrony klimatu. – Zrównoważony transport polega na dążeniach do zachowania właściwej równowagi, pomiędzy odpowiednią jakością środowiska przyrodniczego, ekonomiczną racjonalnością działalności transportowej oraz potrzebami i dążeniami społeczeństw – zaznacza.
Zdaniem Karoliny Orcholskiej trzeba dobrze zaplanować transport miejski zbiorowy, również z punktu widzenia oddziaływania na środowisko.
Temat transportu publicznego był poruszany podczas konferencji „Modelowanie samorządu metropolitalnego.
Część I: Zakres działania i zadania publiczne”.
Czytaj też: Walka z zanieczyszczeniem światłem powinna być zadaniem samorządu, zwłaszcza metropolitalnego>>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
