O dotychczasowych wynikach prac zespołu i koncepcjach reformy rozmawiali niedawno w Sejmie samorządowcy, posłowie, eksperci i przedstawiciele MZ.
Czytaj: Minister potwierdza plan przejęcia przez rząd zarządzania szpitalami>>
- Ważne jest aby resort zdrowia podał do publicznej wiadomości informacje o składzie powołanego przez ministra Adama Niedzielskiego Zespołu do spraw przygotowania rozwiązań legislacyjnych dotyczących restrukturyzacji podmiotów leczniczych wykonujących działalność leczniczą w rodzaju świadczenia szpitalne – mówi prof. Irena Lipowicz, z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. – To pozwoli m.in. zbadać, czy w jego składzie nie znalazły się osoby będące jednocześnie przedstawicielami instytucji, które są zainteresowane dokonaniem strategicznych zakupów na rynku zdrowia w Polsce - dodała.
Czytaj w LEX: Zastosowanie analizy strategicznej w działalności podmiotu leczniczego >
Informacja na temat składu zespołu jest dla samorządów interesująca również i z tego względu, że jak przyznaje Sławomir Gadomski, podsekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia „przedstawicieli samorządów nie ma w zespole”. Tymczasem są one – zwłaszcza powiaty oraz miasta na prawach powiatów – żywo zainteresowane jego pracami i planami resortu zdrowia dotyczącymi przyszłości tego jakże ważnego zadania samorządów, jakim jest prowadzenie szpitali właśnie.
Mówił też o tym na zorganizowanym 24 lutego br. posiedzeniu połączonych sejmowych Komisji: Zdrowia oraz Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej Andrzej Płonka, prezes zarządu Związku Powiatów Polskich. - Przez ostatnie 22 lata samorządy nie szczędziły środków na szpitale. Przeprowadziły ich remonty i modernizacje. Dlatego samorządy chciałyby uczestniczyć w dyskusjach nad wypracowywanymi zmianami, a nie zaskakiwane informacjami o tym, że nastąpi zmiana właścicielska szpitali.
Zespół pracuje nadal
Przypomnijmy, że powołany zarządzeniem ministra zdrowia z 23 grudnia 2020 r. w sprawie utworzenia Zespołu do spraw przygotowania rozwiązań legislacyjnych dotyczących restrukturyzacji podmiotów leczniczych wykonujących działalność leczniczą w rodzaju świadczenia szpitalne (Dz. Urz. Min. Zdr. z 2020 r., poz. 120) zespół miał – do 28 lutego br. - przygotować pakiet zmian dotyczących funkcjonowania publicznych szpitali. W tym obejmujących ich restrukturyzację, zasady oddłużenia, przekształceń właścicielskich, konsolidacji oraz przeprofilowania działalności.
Wynik prac zespoły ma być z kolei punktem wyjścia do opracowania stosownych zmian legislacyjnych. Ostatecznie – zarządzeniem z 26 lutego br. Adam Niedzielski przedłużył prace zespołu do końca marca, jednocześnie pozostawiając termin na opracowanie zmian legislacyjnych (31 maja 2021 r.) bez zmiany.
Z dotychczasowymi wynikami prac zespołu podzielił się 24 lutego posłami sejmowych Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej oraz Zdrowia, a także z zaproszonymi przedstawicielami samorządów i organizacji samorządowy, wiceminister Gadomski.
Jak wynika z informacji zaprezentowanej przez niego, prace nad reformą szpitalnictwa są na wstępnym etapie. - Planowana reforma związana jest z pogorszeniem sytuacji finansowej szpitali, co uwidacznia się w ich rosnącym zadłużeniu – przypomniał minister.
Zobacz procedurę w LEX: Przekształcenie kilku SP ZOZ-ów w spółkę kapitałową >
Jak poinformował, w połowie 2020 r. tylko 38,5 proc. szpitali było bez zobowiązań wymagalnych. Wobec planowanego wzrostu nakładów na ochronę zdrowia od 5,30 proc. PKB w 2021 r. do 6 proc. PKB w 2024 r. organizacja sieci szpitali wymaga restrukturyzacji.
- Rozważane są trzy opcje struktury właścicielskiej: pierwsza, w której 100 proc. szpitali podlega Ministerstwu Zdrowia, druga – w której szpitale są własnością Ministerstwa Zdrowia lub marszałków województw, i trzecia – w której zmiany struktury właścicielskiej są powiązane ze strukturyzacją długu szpitala – wyjaśniał wiceminister zdrowia. Zapowiedział także, że zmiana struktury właścicielskiej szpitali pociągnie za sobą skierowanie dodatkowego strumienia finansów na ich oddłużenie.
Czytaj w LEX: Struktury organizacyjne w podmiotach leczniczych >
Prace sprzeczne z konstytucją
W opinii prof. Ireny Lipowicz propozycje ministerstwa zdrowia zakładające odebranie szpitali jednostkom samorządu terytorialnego (głównie powiatom) jest sprzeczne z konstytucją. W jej ocenie projekt, który by oznaczał odebranie wspólnotom samorządowym szpitali oznaczałby więc pogwałcenie konstytucji. - Jest więc kwestią wstępną, czy w ogóle konstytucyjny organ ma prawo wydawać publiczne pieniądze na prowadzenie prac, które są nie do zrealizowania bez zmiany konstytucji – mówiła. Dodając, że dla niej, jako kierownika Katedry Prawa Administracyjnego i Samorządowego jest wyjątkowo ciekawe, kto jest członkiem zespołu z zakresu prawa konstytucyjnego i prawa samorządu terytorialnego oraz prawa administracyjnego? - Na pewno są takie osoby. To jest fascynujące, ponieważ znając stan doktryny trudno jest mi sobie wyobrazić osoby z naszej dyscypliny naukowej, które mogłyby firmować taką prezentację – mówiła prof. Irena Lipowicz.
Czytaj w LEX: Biznesplan w działalności medycznej. Podstawowy instrument we współczesnym kierowaniu organizacją opieki zdrowotnej >
Samorządy zainwestowały miliony
- W każdej z trzech przedstawionych przez resort zdrowia opcji samorządy zostają pozbawione możliwości prowadzenia szpitali – mówi Marek Wójcik, ekspert ds. legislacyjnych Związku Miast Polskich. – Dlatego trudno się dziwić, że podnosimy alarm już na samym początku prac. Zwłaszcza, że nie ma takiego, cudownego podmiotu zarządzającego szpitalami, który mógłby powiedzieć, że jego szpitale nie mają żądnych problemów, a z trzech kategorii szpitali: tych prowadzonych przez resorty, przez uczelnie medyczne oraz przez samorządy, to szpitale samorządowe są tymi najlepiej zarządzanymi. To samorządy, wśród tych trzech podmiotów zarządzających wykonały najwięcej działań restrukturyzacyjnych i dostosowujących szpitale do potrzeb – wskazywał.
O tym, ile samorządy zainwestowały w służbę zdrowia pokazują przykładowe dane z miast.
W 1999 r. miasto przejęło od rządu dwa szpitale: Szpital Miejski Specjalistyczny im. Gabriela Narutowicza w Krakowie i Szpital Specjalistyczny im. Stefana Żeromskiego w Krakowie, a także Zakład Opiekuńczo-Leczniczy, czyli dzisiejsze Miejskie Centrum Opieki dla Osób Starszych, Przewlekle Niepełnosprawnych oraz Niesamodzielnych w Krakowie. Przez 21 lat Kraków przeznaczył łącznie na swoje podmioty lecznicze 329,2 mln zł, co stanowiło 75 proc. wszystkich nakładów inwestycyjnych na te placówki. Miasto i jej jednostki pozyskiwały też dofinansowania zewnętrzne, w tym unijne, na realizację zadań. W tym samym czasie pieniądze przekazane na realizację inwestycji przez Ministra Zdrowia stanowiły jedynie ok. 2 mln zł, czyli niespełna 0,5 proc. nakładów ogółem.
Czytaj w LEX: Współpraca PR-owca z innymi działami szpitala >
Z kolei władze Warszawy tylko w ciągu ostatnich 10 lat władze zainwestowały w 9 miejskich szpitali ponad 1,6 mld zł. W najbliższych latach zaplanowano kolejne 426,5 mln zł na dokapitalizowanie oraz kontynuację zadań inwestycyjnych, w tym m.in. na rozbudowę i wyposażenie Szpitala Bielańskiego (173 mln zł), kontynuację modernizacji Pawilonu Rehabilitacyjnego w Szpitalu Wolskim (ponad 28 mln zł), modernizację SOR w Szpitalu Czerniakowskim czy Szpitalu Solec (190,4 mln zł). Miejskie szpitale posiadają też sprzęt i aparaturę o wartości 380 mln zł, który w ponad 70 proc. Został sfinansowany z budżetu Warszawy.
Zobacz w LEX: Zarządzanie ryzykiem w podmiocie leczniczym w aspekcie elektronizacji dokumentacji medycznej - szkolenie online >
Taktyka salami kontra usamorządowienie
Eksperci zwracają uwagę, że odebranie powiatom zadania polegającego na prowadzeniu szpitali, to kolejny etap okrawania jednostek samorządu terytorialnego z kompetencji. W przypadku samorządu powiatowego może bo być też pierwszy krok do jego likwidacji.
Czytaj w LEX: Outsourcing w podmiotach leczniczych >
Dlatego też Związek Powiatów Polskich zaproponował Ministerstwu Zdrowia własną koncepcję zreformowania systemu opieki zdrowotnej w Polsce. Zamiast centralizacji ZPP proponuje jednak usamorządowienie szpitali. Zgodnie z tą koncepcją do zadań powiatu należeć powinna: profilaktyka zdrowotna i promocja zdrowia, zabezpieczenie podstawowych potrzeb zdrowotnych (dzisiejsze POZ i część AOS), opieka psychologiczna i psychiatryczna w środowisku, szpital powiatowy oraz opieka długoterminowe (DPS i ZOL).
Oczywiście kluczem poprawnego działania systemu zawsze są finanse. Dlatego Związek Powiatów Polskich proponuje, aby zadanie to stało się zadaniem zleconym z zakresu administracji rządowej, finansowanym dotacją z budżetu centralnego, albo zadaniem własnym powiatu, w powiązaniu z odpowiednim zwiększeniem dochodów własnych samorządu powiatowego.
Czytaj w LEX: Zarządzanie zmianą i minimalizacja oporu pracowników wobec zmian w zakładach opieki zdrowotnej >
Centralizacja nie współgra z transformacją cyfrową
Prof. Irena Lipowicz wskazuje także, że przyszłością medycyny jest transformacja cyfrowa, a ta nie współgra z centralizacją. - Cała literatura dotycząca tego zagadnienia jest zgodna, że struktury pionowe, centralizujące są sprzeczne z ideą transformacji cyfrowej i znacznie ją utrudniają. Centralizacja utrudni także w dużym stopniu modernizację szpitali - mówiła.
W swoim wystąpieniu na forum sejmowych Komisji prof. Lipowicz dopytywała się także wiceministra Gadomskiego, czy rząd ma jakieś ukryte środki, które zamierza uruchomić po przeprowadzeniu zmian właścicielskich w szpitalach. - Czy wobec tego istnieją jakieś ukryte środki, o których samorządy nie wiedzą, które (pomimo ogromnie dramatycznej sytuacji służby zdrowia) nie zostały jeszcze przeznaczone na działanie szpitali? – dopytywała prof. Irena Lipowicz.
Czytaj w LEX: Zasady prowadzenia podmiotu leczniczego w formie jednostki budżetowej w świetle ustawy o działalności leczniczej >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
