Debata zorganizowana przez Związek Miast Polskich w Senacie RP zapoczątkowała proces legislacyjny przygotowanych przez ZMP konkretnych projektów ustaw, które prezes Związku, senator Zygmunt Frankiewicz wniesie pod obrady Senatu.

 


Projekt ustawy przywracającej subwencję rekompensującą w systemie dochodów JST

Projekt ustawy rekompensującej dochody jst jako inicjatywa senacka zakłada rekompensowanie ostatnich ubytków w dochodach jst. Według senatora Zygmunta Frankiewicza, ponieważ nie da się zabezpieczyć sytuacji samorządów przed zmianami prawa w przyszłości, powstał projekt o zasadach rekompensowania ubytków, które wprowadzane są decyzjami parlamentu.

W projekcie proponowanym przez Senat dodany ma być zapis, że „subwencja ogólna jest uzupełniana o część rekompensującą, która obejmuje dochody utracone w wyniku zmian w ustawach dotyczących dochodów własnych JST”. Uzasadnieniem jest konieczność wywiązania się samorządów z zadań i poniesienia wydatków, które są do tego niezbędne.

- Po to, żeby ponosić wydatki, musimy sobie zabezpieczyć stronę dochodową – mówi Andrzej Porawski, dyrektor biura Związku Miast Polskich. – Musimy mieć gwarancję, która nie niesie żadnych skutków w momencie jej uchwalenia – dodaje. Jak mówił, subwencja taka była już przewidziana prawem, ale została zlikwidowana.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o dochodach JST – rekompensata ubytków PIT

Zygmunt Frankiewicz, przewodniczący Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, prezes Związku Miast Polskich, przypomniał, że w grudniu został złożony przez samorządowców z dużych miast projekt ustawy dotyczący rekompensat dochodów samorządów po zmianach w prawie. Chodzi im o podwyższenie udziału samorządów w podatku PIT.

Frankiewicz podkreślił, że projekt ma być rekompensatą za utratę dochodów, by podwyższyć udział samorządów w podatku PIT. Zakłada zwiększenie udziału samorządów w podatku. Przykładowo, dotychczasowy udział w PIT samorządów 39,34 proc. dla gmin zastąpiony ma być liczbą 43,93 proc. – to jedna ze zmian, dotycząca przepisu dotyczącego wysokości udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych od podatników tego podatku zamieszkałych na obszarze gminy. (art. 4 p. 2 ustawy o dochodach jst).

Senator podkreśla, że w stosunku do 2019 roku ubyło ok. 2 proc. dochodów z PIT, o czym świadczy ankieta przeprowadzona przez ZMP na temat faktycznych dochodów z PIT w styczniu tego roku w porównaniu z dochodami ze stycznia ubiegłego roku.  Treść projektu będzie wkrótce dostępna.  

Założenia projektu ustawy o subwencji rozwojowej (VAT od inwestycji)

Kolejny planowany projekt dotyczy podatku VAT od inwestycji. Zgodnie z propozycją chodzi o systemowe rozwiązania wobec VAT-u, który nie jest odliczalny. Byłaby to forma zryczałtowanej rekompensaty dla samorządów z tytułu poniesionej i nieodliczalnej należności w podatku od towarów i usług w ramach wydatków majątkowych w zakresie działań wyłączonych z systemu odliczenia ze względu na publicznych status działań jst.

Jak mówił podczas debaty Paweł Kaźmierczak z Prawo dla Samorządu, druga to umożliwienie podejmowania samorządom działań w zakresie wytworzenia w ramach zadań własnych infrastruktury służącej zaspokajaniu potrzeb wspólnoty. Byłoby to zarazem wsparcie inwestycyjne JST.

Jak wyjaśnił, są dwa typy działań samorządów na gruncie VAT. Jeden to realizacja zadań publicznych, gdzie podlegają wyłączeniu na mocy ustawy o VAT, np. ac. - Jednostka ponosi tu ciężar VAT mimo że nie powinna – mówi.

Druga sfera dotyczy pełnienia przez samorządy usług porównywalnych z przedsiębiorcami, czyli sfera użyteczności publicznej. Samorządy są tam podatnikami VAT i w części mogą dokonywać odliczeń, również przy wydatkach majątkowych np. sieci kanalizacyjne i wodociągowe.

Projekt dotyczy głównie pierwszej sfery, tam gdzie VAT jest obciążeniem budżetów JST. Wydatki takie byłyby objęte subwencją rozwojową. Rekompensata byłaby dedykowana JST które czynią inwestycje i VAT jest u nich kosztotwórczy w ich realizacji.

Założenia projektu ustawy o subwencji ekologicznej

Jacek Brygman, wiceprzewodniczący Związku Gmin Wiejskich RP, wójt gminy Cekcyn, zwrócił uwagę na obszary objęte szczególną ochroną przyrodniczą. W związku z nimi powstał postulat wprowadzenia rekompensaty za ograniczenia gmin z obszarami chronionymi za utracone możliwości rozwoju na tych obszarach. Dotyczy to ok. 1300 gmin w Polsce i ok. 1/3 obszaru Polski.

- Gdyby się udało ten projekt ustawy wprowadzić, wpłynęłoby pozytywnie na zmiany podejścia mieszkańców i być może powstałaby zachęta do wprowadzania dalszych takich obszarów – mówił.

Z przedstawionego przez Związek Miast Polskich raportu o stanie finansów JST wynika, że gwałtownie rosną koszty zadań publicznych, a jednocześnie spadają dochody samorządów. ZMP przeprowadził ankietę na temat faktycznych dochodów z PIT w styczniu tego roku i porównał z dochodami ze stycznia ubiegłego roku i okazuje się, że jest spadek o 2 proc.