Uświadamiać nas mają organizowane przez notariat i np. Fundację Otwarte Forum kampanie poświęcone problematyce testamentów i dziedziczenia. Kwestie te poruszane są m.in. podczas dni otwartych notariatu. Fundacja prowadzi natomiast kampanię "Napisz Testament", która ma nie tylko edukować ale też wzmacniać społeczeństwo obywatelskiego, poprzez zachęcanie osób, które nie mają komu przepisać majątku, by wsparły organizacje pozarządowe np. zajmujące się prawami człowieka czy walczące o prawa zwierząt.
NORT coraz popularniejszy
Notarialny Rejestr Testamentów (NORT) z założenia miał zmniejszyć ryzyko, że jakikolwiek testament zostanie ukryty, schowany, zniszczony, nikt się o nim nie dowie lub, że zostanie ujawniony z opóźnieniem. Ma też pomagać potencjalnym spadkobiercom w dotarcie do testamentu. Został utworzony przez Krajową Radę Notarialną na podstawie wewnętrznych regulacji oraz postanowień Konwencji z Bazylei z 1972 roku o stworzeniu systemu rejestracji testamentów. Działa od 5 października 2011 roku.
Czytaj: SN pracuje nad pierwszą skargą nadzwyczajną>>
Z danych Fundacji Otwarte Forum, w latach 2016 - 2018 do sądów rejonowych w całej Polsce wpłynęło ponad 409 tys. wniosków o stwierdzenie nabycia spadku, z kolei KRN informuje, że w NORT wpisano (na koniec stycznia 2019 r.) 233 tys. 710 testamentów.
- Opierając się na danych statystycznych, dotyczących liczby testamentów rejestrowanych w Notarialnym Rejestrze Testamentów (NORT) można stwierdzić, że popularność zarówno samych testamentów sporządzanych w formie aktu notarialnego, jak i ich rejestracji w NORT stopniowo wzrasta - mówi Szymon Kołodziej rzecznik prasowy Krajowej Rady Notarialnej.
Ewelina Szeratics, manager kampanii "Napisz testament" nie ma jednak wątpliwości, że problem z testamentami nadal jest i edukacja jest konieczna. Jak mówi, wskazują na to choćby badania sondażowe przeprowadzone na zlecenie Fundacji w 2017 r. (przez Kantar Millward Brown). Wynika z nich, że jedynie trzynastu na stu Polaków powyżej 50 roku życia sporządziło testament. Na pytanie „dlaczego nie napisała Pani/Pan testamentu”, prawie 40 proc. respondentów odpowiedziało, że nigdy się nad tym nie zastanawiało, a niespełna 20 proc. twierdzi, że nie posiada niczego cennego, co mogłoby zostawić swoim najbliższym.
Jak dodaje, na spotkaniach, wykładach dotyczących problematyki dziedziczenia pojawiają się zazwyczaj seniorzy, którzy ukończyli 60 lat. - Większość jest przekonana, że wszystkie sprawy, od momentu otwarcia spadku, można załatwić wyłącznie za pośrednictwem sądu. Notariusz postrzegany jest jako specjalista od spraw związanych z nieruchomościami, czy ostatecznie od pisania testamentów. Kiedy wspominam o NORT i zapytuję, ile osób słyszało o tym rejestrze, na sali ręce podnosi kilka osób - mówi.
Czytaj: W sobotę dzień otwarty u notariuszy>>
Testament notarialny trudniejszy do podważenia
Notariusze podkreślają, że za sporządzaniem testamentu w formie aktu notarialnego przemawia kilka, bardzo ważnych powodów, z których najistotniejszym jest bezpieczeństwo.
Przypominają równocześnie, że notariusz uczestnicząc w sporządzaniu testamentu, każdorazowo potwierdza tożsamość spadkodawcy i upewnia się, jaka jest jego rzeczywista wola. Co pozwala uniknąć wątpliwości dotyczących zarówno osoby, która testament sporządziła, jak i jej rozrządzeń. Jego zadaniem jest też wytłumaczenie wszelkie zawiłości związanych z testamentem oraz zaproponowanie takich zapisów, które realizują wolę testatora.
- Obecność notariusza przy sporządzaniu testamentu gwarantuje też jego poprawność pod względem prawnym – a pamiętajmy, że nieprecyzyjne zapisy mogą prowadzić do sporu pomiędzy spadkobiercami, w takim przypadku spory rozstrzyga sąd i może się zdarzyć, że wola spadkodawcy zostanie, zgodnie z kodeksem postępowania cywilnego, zastąpiona zasadami ustawowymi - mówi Kołodziej.
I dodaje, że samo podważenie testamentu w formie aktu notarialnego jest stosunkowo trudne. - Dlaczego? Bo czynności dokonane przez notariusza mają charakter dokumentu urzędowego. Sporządzenie testamentu notarialnego z reguły odbywa się w kancelarii notarialnej, ale w sytuacji wyjątkowej może odbyć się także w innym miejscu, np. mieszkaniu spadkodawcy, domu opieki czy szpitalu - dodaje rzecznik.
Z kolei sam wpis do do Notarialnego Rejestru Testamentów nie jest obowiązkowy, następuje na wniosek testatora. - Rejestracja w NORT ułatwia zainteresowanym szybkie odszukanie testamentu po jego śmierci - mówi rzecznik KRN.
Czekaj: Podział majątku przed rozwodem? Coraz częściej do notariusza>>
Rola prawników istotna
Ewelina Szeratics podkreśla, że w edukacji społeczeństwa w dziedzinie testamentów dużą rolę odgrywają sami prawnicy. - Im więcej, przy okazji innych rozmów, wspomina się o konieczności omawiania w rodzinach kwestii dziedziczenia i testamentów, planowania spadkowego, konsekwencji pozostawienia po sobie długów spadkowych, konieczności sporządzania testamentów notarialnych i możliwości korzystania z usług notariuszy na etapie stwierdzenia nabycia spadku, tym więcej osób będzie skorych nie tylko do ułatwienia życia sobie i swoim najbliższym, ale również prawnikom i sądom - zaznacza.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
