Strona może wówczas wnieść do sądu skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki. W przypadku jej uwzględnienia sąd na żądanie skarżącego może przyznać od Skarbu Państwa sumę pieniężną w wysokości od 2 tys. zł do 20 tys. zł - wskazuje radca prawny Paweł Żytkowski w kancelarii Gardocki i Partnerzy Adwokaci i Radcowie Prawni.
I dodaje, że mogą zdarzyć się tęz sytuacje, kiedy strona nie jest usatysfakcjonowana wysokością przyznanej przez sąd sumy pieniężnej, lub przyznana kwota nie rekompensuje stronie powstałej dla niej szkody. W takiej sytuacji strona, której skargę uwzględniono, może w odrębnym postępowaniu dochodzić od Skarbu Państwa naprawienia szkody wynikłej ze stwierdzonej przewlekłości.
Czytaj: Przewlekłość wciąż kulą u nogi polskich procesów>>
Kiedy przysługuje odszkodowanie za przewlekłość postępowania?
Zbyt długi czas trwania sprawy sądowej uprawnia do starania się o odszkodowanie za tzw. przewlekłość. Zgodnie z przepisami podstawowym warunkiem jest jednak to, że wynika ona z działań (czy może bardziej zaniechań) po stronie sądu. Jeśli przyczyna leży po stronie uczestników, odszkodowanie nie będzie należne.
Reguluje to m.in. ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. Zgodnie z treścią art. 2 ust. 1 strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie zmierzające do wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia istotnych okoliczności faktycznych i prawnych albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego (przewlekłość postępowania).
Zobacz procedurę w LEX: Wniesienie skargi na przewlekłość postępowania sądowoadministracyjnego >
Tyle, że ustalenie przyczyny wcale nie jest proste. A przypomnijmy - warunkiem koniecznym dla przyjęcia odpowiedzialności Skarbu Państwa jest zaistnienie adekwatnego związku przyczynowo-skutkowego między opieszałością postępowania sądu, a powstałą szkodą po stronie skarżącego. Przepisy nie wskazują też jednego terminu, tak jak ma to miejsce np. przy przedawnieniu roszczeń. W praktyce przyjmuje się, że o odszkodowanie z tytułu przewlekłości postępowania sądowego można starać się już po upływie 6 miesięcy od dnia złożenia pozwu w danej sprawie, jeśli sąd nie podjął żadnej czynności – w szczególności, gdy nie wyznaczył żadnej rozprawy lub zwyczajnie zapomniał o sprawie.
Czytaj: SN: Gdy postępowanie kasacyjne trwa 8 miesięcy, nie można mówić o przewlekłości postępowania>>
Opłata - 200 zł, czas rozpatrzenia 2 miesiące
Zgodnie z treścią art. 4 ustawy o skardze na przewlekłość postępowania sądem właściwym do jej rozpoznania jest sąd przełożony nad sądem, przed którym toczy się postępowanie. Innymi słowy jeżeli skarga dotyczy przewlekłości postępowania przed sądem rejonowym i sądem okręgowym – właściwy do jej rozpoznania w całości jest sąd apelacyjny.
Zobacz procedurę w LEX: Badanie wymogów formalnych skargi na przewlekłość postępowania sądowoadministracyjnego >
Jeżeli skarga dotyczy przewlekłości postępowania przed sądem okręgowym i sądem apelacyjnym – właściwy do jej rozpoznania w całości jest sąd apelacyjny. Jeżeli skarga dotyczy przewlekłości postępowania przed sądem apelacyjnym lub Sądem Najwyższym – właściwy do jej rozpoznania jest Sąd Najwyższy. Jeżeli skarga dotyczy przewlekłości postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym lub Naczelnym Sądem Administracyjnym – właściwy do jej rozpoznania jest Naczelny Sąd Administracyjny.
W przypadku przewlekłości postępowania egzekucyjnego lub innego postępowania dotyczącego wykonania orzeczenia sądowego jest to sąd okręgowy, w którego okręgu prowadzona jest egzekucja lub wykonywane są inne czynności, a gdy egzekucja lub inne postępowanie dotyczące wykonania orzeczenia sądowego prowadzone jest w dwu lub więcej okręgach – sąd, w którego okręgu dokonano pierwszej czynności.
Zobacz procedurę w LEX: Rozpoznanie skargi na przewlekłość postępowania sądowoadministracyjnego >
Skarga podlega stałej opłacie sądowej w wysokości 200 zł i musi być rozpatrzona nie później niż w terminie 2 miesięcy od dnia jej złożenia.
Skarga możliwa także po zakończeniu postępowania
Strony, które z różnych przyczyn nie wniosły w toku postępowania skargi na jego przewlekłość, także nie są pozbawione prawa do dochodzenia roszczenia odszkodowawczego. Powyższa sytuacja dotyczy osób, które nie wystąpiły ze skargą z przyczyn leżących po ich stronie – na przykład przez zaniedbanie czy niewiedzę, z czego nie można jednak czynić im zarzutu.
- Możliwość wystąpienia z roszczeniem odszkodowawczym po prawomocnym zakończeniu postępowania nie służy zapobiegnięciu jego przewlekłości, lecz jedynie naprawieniu szkody z niej wynikającej, jeżeli taka w ogóle wystąpiła. Przesłanką uwzględnienia takiego powództwa będzie konieczność wykazania zarówno okoliczności dotyczących przewlekłości postępowania, jak i szkody pozostającej w normalnym związku przyczynowym z tym zdarzeniem - mówi mecenas Żytkowski.
Czytaj w LEX: Skarga na przewlekłość postępowania karnego skarbowego na przykładach >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
