Raport, który przygotowała Fundacja Court Watch Polska we współpracy z kancelarią Domański Zakrzewski Palinka, prezentuje światowe rozwiązania, które wprowadzono przed lub podczas pandemii w krajach anglosaskich - Kanadzie, USA, Irlandii, Wielkiej Brytanii oraz w krajach będących europejskimi liderami w zakresie informatyzacji wymiaru sprawiedliwości - Hiszpanii, Holandii, Austrii, Niemczech, Estonii. Przeanalizowano również rozwiązania stosowane w Rosji, Chinach i Indonezji.
Czytaj również: Sądy zmagają się z covid - mają pomóc e-rozprawy i e-doręczenia>>
Rekomendacje i wnioski
Autorzy raportu zaprezentowali 10 najważniejszych wniosków i rekomendacji. Jest wśród nich postulat prowadzenia akt wyłącznie w postaci cyfrowej, co pozwoli zminimalizować czas, koszty i niewygody związane z operowaniem aktami w tradycyjnej formie, umożliwi korzystanie z dotychczas zgromadzonego w sprawie materiału w dowolnym miejscu przez kilka zainteresowanych osób jednocześnie (np. sędziego przygotowującego się do posiedzenia i pełnomocników stron) oraz ułatwi wyszukiwanie istotnych kwestii.
Drugim postulatem jest wdrożenie jednolitego i kompleksowego systemu informatycznego wymiaru sprawiedliwości, co – zdaniem autorów raportu - powinno umożliwiać dokonanie wszystkich formalności od założenia sprawy po uzyskanie uzasadnienia orzeczenia. System powinien umożliwiać wszechstronną komunikację pomiędzy stronami, sądem i pełnomocnikami, a także zawiadamiać o biegu terminów procesowych i wysyłać wezwania, które generowane automatycznie nie wymagałyby zaangażowania sekretariatu sądu. - Istniejące w Polsce Portale Informacyjne sądów powszechnych mogą spełniać taką rolę. Obecnie ich potencjał wydaje się nie w pełni wykorzystany – piszą autorzy we wnioskach i rekomendacjach.
Poczta, formularze kontaktowe, czaty
W dalszej kolejności autorzy raportu postulują też standaryzację interfejsów i zasad użytkowania scentralizowanych usług z zakresu wymiaru sprawiedliwości aktualnie dostępnych przez internet, takich jak elektroniczne postępowanie upominawcze (e-Sąd), Krajowy Rejestr Sądowy (eKRS), Elektroniczne Księgi Wieczyste (EKW) czy baza orzeczeń sądów powszechnych. A także rozpowszechnianie internetowych kanałów komunikacji obywateli z sądami, takich jak poczta elektroniczna, formularze kontaktowe oraz internetowe czaty, tworzenie warunków sprzyjających korzystaniu z wideokonferencji tam, gdzie jest to w interesie wymiaru sprawiedliwości oraz uczestników postępowań oraz zachowywanie jawnego charakteru postępowań i rozpraw sądowych poprzez stworzenie kompleksowej procedury udziału publiczności w posiedzeniach on-line.
- Osoby zainteresowane przebiegiem całego postępowania powinny mieć możliwość obserwowania go poprzez dołączenie za pomocą ogólnodostępnego oprogramowania do wideokonferencji bez względu na to, czy uczestnicy postępowania znajdują się fizycznie w budynku sądu, czy również uczestniczą w posiedzeniu za pomocą narzędzi komunikowania się na odległość – czytamy w raporcie.
Rozprawy jawne i transmitowane
Rekomendowanymi rozwiązaniami są także transmitowanie jawnych rozpraw na żywo w internecie oraz publikowanie nagrań z ich przebiegu na stronach internetowych sądów lub w ogólnodostępnych serwisach. We wnioskach znalazła się także propozycja rozwoju e-wokand, które powinny zawierać aktualne dane i informować osoby zainteresowane o odbywających się w danym dniu posiedzeniach oraz ewentualnych zmianach, inwestowanie w poziom kompetencji technicznych sędziów oraz pracowników wymiaru sprawiedliwości koniecznych do obsługi urządzeń i aplikacji, a także poprzedzanie zmian pilotażami i upowszechnianie ich metodą kaskadową i uwzględnienie czynnika humanistycznego, aby nie stracić z oczu docelowych odbiorców, którym te nowoczesne rozwiązania mają służyć – każdego obywatela i całego społeczeństwa. Zdarza się bowiem, że innowacje technologiczne służące w teorii zwiększeniu efektywności wymiaru sprawiedliwości w praktyce – jak zauważają autorzy raportu - mogą stanowić zagrożenie dla realizacji prawa do sprawiedliwego procesu.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
