VAT w UE podlega wspólnym ramom prawnym, tj. dyrektywie 2006/112/WE Rady z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (zwanej Dyrektywą 112). Każde państwo członkowskie jest odpowiedzialne za transpozycję tych przepisów do prawa krajowego i ich prawidłowe stosowanie na swoim terytorium. Oznacza to, że wprowadzenie zaplanowanych zmian dotknie wszystkie kraje UE.

Czytaj w LEX: Nowe zwolnienia i niższe stawki VAT od UE >>>

Istotny problem luki w VAT

Powodem dyskusji i przedstawienia przez Komisję Europejską proponowanych rozwiązań cyfryzacji VAT jest wspomniana już na wstępie luka VAT. Ta luka to nic innego jak różnica między oczekiwanymi przychodami z tytułu VAT a kwotą faktycznie pobraną, w wartościach bezwzględnych lub procentowych. Ta natomiast w rachunkach instytucji europejskich nie jest kwotą małą. Z unijnych danych za 2020 r. wynika, że luka podatkowa wynosiła 93 mld euro.

Sklasyfikowano również, jakie działania stoją za powstaniem luki.  Okazało się, że za tak, nie ma co ukrywać, potężną kwotą stoją przede wszystkim:

  • oszustwa i uchylanie się od VAT,
  • praktyki unikania i optymalizacji VAT,
  • upadłości i niewypłacalność finansowa,
  • błędne obliczenia i błędy administracyjne.

Oczywiście niektórych strat w dochodach nie da się uniknąć, jednak nie ma też co się oszukiwać, że to zdecydowane działania i ukierunkowane reakcje UE jako całości będą miały realne znaczenie w ograniczaniu wzrostu luki w przychodach z tytułu VAT.

Czytaj też: Wewnątrzgrupowe rozliczenia w VAT na podstawie orzecznictwa TSUE >>>

 

Podatników czeka wyższy poziom cyfryzacji rozliczeń VAT

Jako główne narzędzie w walce z luką podatkową w VAT Komisja Europejska widzi przeniesienie zasad rozliczeń tego podatku w wyższy poziom cyfryzacji. To właśnie cyfryzacja ma być również odpowiedzią na brak kontroli w ramach UE nad przestrzeganiem przepisów podatkowych czy też kontrolą nad unikaniem opodatkowania.

KE zauważyła również pośrednie okoliczności mające wpływ na powstanie luki podatkowej, takie jak organizacja statystyk krajowych. Nie zawsze było bowiem tak (czy nawet nadal nie jest), że wszystkie kraje członkowskie przyglądają się z takim samym zaangażowaniem w zakresie identyfikacji przyczyn powstawania luki podatkowej. Wartość tej luki za 2020 r. wskazuje jednoznacznie, że takie działania muszą się zakończyć. UE będzie więc dążyła do jednolitości w raportowaniu wartości i przyczyn luki w VAT.

Zobacz również:
Skarbówkę czeka modernizacja i podwyżki >>
Rejestracja dla potrzeb unijnego VAT to czasem zbędny obowiązek >>

Modernizacja obowiązków sprawozdawczych w VAT

Trzeba wskazać na jeszcze jedną okoliczność, która nie pozostaje bez znaczenia przy opracowywaniu środków ograniczających przyrost wartości luki podatkowej. Otóż obecny unijny system VAT dla handlu wewnątrzunijnego ma prawie 30 lat i pomimo pewnych ostatnich ulepszeń nie nadąża za postępem technologicznym, gospodarką cyfrową, zmianami modeli biznesowych ani globalizacją. Przedsiębiorstwa, które chcą skorzystać z jednolitego rynku, muszą obecnie zmagać się z różnymi krajowymi systemami VAT, z których każdy ma własne oddzielne obowiązki sprawozdawcze. To rozdrobnienie może wiązać się ze znacznym obciążeniem administracyjnym i kosztami finansowym dla firm próbujących rozwijać się na innych rynkach UE. Dlatego w najbliższych latach UE rozpocznie intensywne prace nad modernizacją obowiązków sprawozdawczych w zakresie VAT, wzmocnieniem zdolności państw członkowskich do śledzenia transakcji transgranicznych, czy też możliwością przejścia na jednolitą rejestrację VAT w UE.

 

Nowość / Bestseller
Nowość / Bestseller
Meritum Podatki 2023

Aleksander Kaźmierski

Sprawdź  

Planowane zmiany w zakresie rozliczania VAT

W szczegółach Komisja Europejska przedstawiła propozycje dotyczące działań, które należy podjąć, aby ograniczyć lukę w VAT i zaliczyła do nich:

  1. przejście na sprawozdawczość cyfrową w czasie rzeczywistym opartą na e-fakturowaniu dla przedsiębiorstw prowadzących działalność transgraniczną w UE oraz zharmonizowane ramy dla transakcji krajowych (można więc powiedzieć, że całą UE w przyszłości czeka prawdopodobnie wejście w życie przepisów na wzór polskiego KSeF). Obowiązek wystawiania faktur ustrukturyzowanych przez wszystkich przedsiębiorców prowadzących transakcje wewnątrzunijne - według jednego (wspólnego dla wszystkich krajów UE) standardu ma zacząć funkcjonować od 1 stycznia 2028. Opierałby się on na nowym systemie informatycznym, który ma ułatwić sprawną wymianę informacji uzyskanych przez administracje podatkowe w poszczególnych krajach.
  2. rozszerzenie instytucji tzw. uznanego dostawcy (deemed supplier, czyli dokonującego de facto dostawy dla celów VAT) w odniesieniu do platform sprzedażowych (VAT e-commerce), w stosunku do niektórych dostaw towarów za pośrednictwem platform handlowych na rzecz konsumentów. Od 2025 r. koncepcja ta miałaby mieć zastosowanie m.in. do realizowanych za pomocą platform cyfrowych usług krótkoterminowego zakwaterowania oraz usług transportu pasażerskiego (w przypadku usługodawców nierozliczających VAT od tych transakcji);
  3. wprowadzeniu jednolitej rejestracji VAT w całej UE; to rozwiązanie ma głównie na celu ograniczenie obowiązku posiadania przez jeden podmiot wielu rejestracji na potrzeby VAT w poszczególnych krajach UE. Z ułatwienia polegającego na korzystaniu z rejestracji w VAT tylko w jednym kraju Unii będzie mogła korzystać większa liczba przedsiębiorców m.in. w związku z:
  • szerszą niż dotychczas możliwością skorzystania z procedury OSS;
  • wprowadzeniem obowiązkowego odwrotnego obciążenia (reverse charge mechanism) na potrzeby rozliczania transakcji realizowanych przez sprzedawcę niemającego rejestracji VAT w innym kraju UE, gdy nabywca taką rejestrację tam posiada;
  • obowiązkiem korzystania z IOSS przez platformy cyfrowe – w przypadku transakcji sprzedaży na odległość towarów importowanych (SOTI);

Ogólnie rzecz biorąc, zapowiedziane środki powinny pomóc państwom członkowskim w gromadzeniu do 18 miliardów euro więcej rocznie dochodów z VAT w ciągu najbliższych dziesięciu lat. Zdaniem UE, przedsiębiorstwa powinny zaoszczędzić pięć miliardów euro rocznie na kosztach przestrzegania przepisów w tym samym okresie. Zarówno wzrost dochodów z tytułu VAT, a przede wszystkim oszczędności przedsiębiorców, to bardzo istotna kwestia. Trzeba jednak pamiętać o równie ważnym aspekcie proponowanych zmian. Same się one w systemach księgowych nie dokonają (np. raportowanie w czasie rzeczywistym), a ile będzie to kosztowało czasu i środków, polscy podatnicy już wiedzą. W końcu rozpoczęli wdrażanie KSeF do swoich systemów księgowych.

Więcej w LEX: Bujalski Rafał, Cyfryzacja ma poprawić unijny system VAT [projekt UE] >>>

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.