Mimo iż stanowisko organów podatkowych jest co do zasady korzystne, to nie dotyczy wszystkich niepełnosprawnych. Według fiskusa można odliczyć wydatki rehabilitacyjne wstecz pod warunkiem, że w orzeczeniu wskazano datę powstania niepełnosprawności. Inaczej będzie, gdy orzeczenie nie określa tej daty. Wówczas można odliczyć wydatki poniesione po otrzymaniu orzeczenia, ale nie te poniesione wcześniej.
Decyzja organu orzekającego wpływa na podatki
Przykładem może być Czytelniczka Prawo.pl, która otrzymała orzeczenie o niepełnosprawności w 2023 r. z powodu choroby onkologicznej. Sama choroba została jednak zdiagnozowana w 2021 r. Czytelniczka przeszła wówczas chemioterapię i operację. Chciała skorzystać z ulgi za 2023 r. oraz za lata poprzednie – 2021 i 2022, kiedy ponosiła wysokie wydatki na cele rehabilitacyjne. Okazuje się jednak, że nie jest to możliwe. Organ orzekający stwierdził bowiem w orzeczeniu, że nie da się określić daty powstania niepełnosprawności.
- W tej sytuacji możliwość odliczenia wydatków wstecz zależy wyłącznie od tego, czy organ orzekający określi w decyzji, kiedy powstała niepełnosprawność. Może to stawiać osoby niepełnosprawne w nierównej sytuacji, odbierając niektórym prawo do odliczenia poniesionych wydatków – mówi Grzegorz Grochowina, szef zespołu zarządzania wiedzą w departamencie podatkowy w KPMG w Polsce.
Czytaj w LEX: Jak skorzystać z ulg w podatku dochodowym od osób fizycznych? >
Fiskus różnicuje podatników
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej zajął negatywne stanowisko w podobnej sprawie w interpretacji nr 0115-KDIT2-2.4011.80.2019.1.MM. Odpowiadał w niej na pytanie podatnika, który chorował od kilku lat w związku ze zwyrodnieniem kręgosłupa oraz stawów biodrowych. W lutym 2018 r. przebywał na turnusie rehabilitacyjnym i posiada fakturę dokumentującą wydatki za przebyte leczenie. W lipcu 2018 r. otrzymał orzeczenie, w którym ustalono umiarkowany stopień niepełnosprawności. Organ orzekający stwierdził bowiem, że „nie da się ustalić” od kiedy istnieje niepełnosprawność.
Czytaj więcej: Ulga rehabilitacyjna przysługuje wstecz - od daty powstania niepełnosprawności >>
Dyrektor KIS stwierdził, że podatnik nie może dokonać odliczenia wydatków poniesionych w lutym 2018 r., ponieważ wydatek poniesiony został w okresie, gdy nie posiadał jeszcze orzeczenia o niepełnosprawności.
W zupełnie innej sytuacji są osoby, które mają w orzeczeniu określoną datę powstania niepełnosprawności. Potwierdza to interpretacja nr 0111-KDSB2-1.4011.58.2023.2.AM dotycząca kobiety, która chciała skorzystać z ulgi na niepełnosprawną córkę, u której stwierdzono autyzm.
Powiatowy zespół ds. orzekania o niepełnosprawności wydał orzeczenie w którym stwierdził, że niepełnosprawność datuje się od wczesnego dzieciństwa. Dyrektor KIS zgodził się, że podatniczka może odliczyć wydatki za 2023 r. oraz przysługuje jej prawo do złożenia korekty zeznań podatkowych za poprzednie lata.
Niepełnosprawność w momencie ponoszenia wydatków
Eksperci zgadzają się jednak, że takie różnicowanie podatników jest niesprawiedliwe.
- Organ podatkowy nie potrzebuje informacji o tym, kiedy dokładnie powstała niepełnosprawność. Potrzebuje jedynie potwierdzenia, że istniała ona w momencie ponoszenia wydatków – mówi Mariusz Makowski, doradca podatkowy.
Ekspert nie zgadza się z interpretacjami, które odmawiają podatnikom prawa do skorzystania z ulgi wstecz. - Raczej dziwną byłaby sytuacja, że niepełnosprawność powstała po powrocie podatnika z turnusu rehabilitacyjnego i nie istniała w terminie korzystania z tego turnusu. Dlatego nie powinien budzić wątpliwości fakt, że okresie korzystania z turnusu rehabilitacyjnego istniała niepełnosprawność – podkreśla Mariusz Makowski.
Wskazuje również, że podatnik ma prawo do ulgi rehabilitacyjnej poprzez odliczenie od dochodu poniesionych wydatków, jeśli w momencie odliczenia posiada m.in. stosowne orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, z którego wynika, że w okresie poniesienia wydatku niepełnosprawność istniała. Orzekł tak np. WSA w Poznaniu w wyroku z 2012 r. (sygn. I SA/Po 865/12).
Decydować powinny dokumenty od lekarza
- Wydaje się jednak, że można znaleźć argumenty potwierdzające prawo podatnika do odliczenia wydatków poniesionych przed wydaniem orzeczenia, nawet gdy nie określa ono daty powstania niepełnosprawności. Decydującą rolę powinny mieć w tym przypadku dokumenty otrzymane od lekarza, potwierdzające konieczność np. wyjazdu na turnus rehabilitacyjny czy poniesienia innych wydatków na rehabilitację. Istotny jest też fakt, że przepisy dotyczące ulgi rehabilitacyjnej nie wymagają określenia daty powstania niepełnosprawności – mówi Grzegorz Grochowina.
I zaznacza, że warto, by Ministerstwo Finansów wydało objaśnienia, które ujednolicą te kwestie.
Według Agaty Malickiej, współwłaścicielki biura rachunkowego, podatnik może też odwołać się od decyzji organu, który wydał orzeczenie.
-Trudno się zgodzić, że w sytuacji np. choroby onkologicznej nie da się określić daty powstania niepełnosprawności – mówi ekspertka.
- Jednak niezależnie od treści orzeczenia należy zwrócić uwagę, że ponoszenie przez podatnika wydatków na cele rehabilitacyjne wynika z zaleceń lekarskich i ma ścisły związek z niepełnosprawnością. W praktyce często się zdarza się, że osoba niepełnosprawna otrzymuje orzeczenie dopiero do upływie wielu miesięcy, co wynika także z konieczności zebrania dokumentacji. Część osób załatwia formalności z opóźnieniem ze względu na zły stan zdrowia. Nie powinny być przez to dyskryminowane – podkreśla Agata Malicka.
Czytaj w LEX: Najczęściej popełniane błędy przy wypełnianiu zeznań PIT na przykładach >>>
Pięć lat na skorzystanie z ulgi
Przypomnijmy, że ulga rehabilitacyjna pozwala osobom niepełnosprawnym odliczyć kilkanaście różnych typów kosztów, których katalog został wymieniony w art. 26 ust. 7a ustawy o PIT. Są wśród nich zarówno wydatki limitowane, np. na leki czy używanie samochodu osobowego, jak i nielimitowane, np. na sprzęt rehabilitacyjny czy przystosowanie mieszkania do potrzeb osoby niepełnosprawnej. W tym drugim przypadku można odliczyć faktycznie poniesione koszty.
Przepisy podatkowe pozwalają skorzystać z ulgi za pięć poprzednich lat. Zgodnie z art. 70 par. 1 ordynacji podatkowej zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. To oznacza, że jeśli ktoś nie odliczy w zeznaniu za 2023 r. wydatków poniesionych w tym roku, będzie miał czas na korektę do końca 2029 r. Jeśli zaś chodzi o wcześniej poniesione wydatki, to do końca 2023 r. można jeszcze złożyć korektę zeznania za 2017 r., jeśli podatnik miał prawo do ulgi w 2017 r., ale z niej nie skorzystał.
Czytaj w LEX: Ulga rehabilitacyjna na przykładach >
- Warto też zwrócić uwagę, że w najnowszych interpretacjach dyrektor KIS potwierdza, że podatnik odliczy wydatki za cały rok, nawet gdy orzeczenie dostał w trakcie – mówi Agata Malicka. Według fiskusa, z art. 26 ust. 7d ustawy o PIT nie wynika, że warunkiem dokonania odliczenia jest dysponowanie stosownym orzeczeniem przez cały rok. Dlatego też orzeczenie o niepełnosprawności wydane w trakcie danego roku podatkowego, nie pozbawia podatnika prawa do dokonania odliczeń wydatków na cele rehabilitacyjne za ten rok.
Czytaj w LEX: Orzecznictwo o niepełnosprawności - poradnik na przykładach >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
