Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają m.in. umowy pożyczki. Wynika to z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych. Ustawa o PCC wskazuje również, że obowiązek podatkowy przy umowie pożyczki i umowie depozytu nieprawidłowego ciąży na biorącym pożyczkę lub przechowawcy.
Obowiązek podatkowy w PCC
Przepisy ustawy o PCC nie określają wprost kto jest podatnikiem. Wskazują jedynie, na kim ciąży obowiązek podatkowy. Kwestię tę jednak regulują przepisy ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2021 r., poz. 1540 z późn. zm. - dalej jako OP), zgodnie z którą podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu.
Przepisy podatkowe dopuszczają zatem, aby podatnikiem była m.in. jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej (tak jest chociażby w przypadku ustawy o VAT). Jednak w przypadku ustawy o PCC sytuacja wygląda inaczej niż w podatku VAT. Przedmiotem opodatkowania PCC jest dokonanie czynności cywilnoprawnej wskazanej w ustawie.
Prawa i obowiązki wspólników spółki cywilnej przy umowie pożyczki
Na gruncie prawa cywilnego spółka cywilna nie ma zdolności prawnej i zdolności co czynności prawnych, a jest organizacją wspólników, związanych wspólnością w celu gospodarczego i współwłasnością łączną w odniesieniu do zgromadzonego majątku spółki. Podmiotowość prawna przysługuje w niej tylko wspólnikom. Powyższe oznacza, że spółka cywilna ani nie może zawrzeć umowy pożyczki, ani też nie może być stroną umowy pożyczki. Nigdy nie będzie ona zatem podatnikiem podatku od czynności cywilnoprawnych, bowiem nie może być stroną takich czynności. Stroną czynności cywilnoprawnych faktycznie dokonywanych przez spółkę pozostają działający wspólnie i solidarnie jej wspólnicy. Poparcie powyższego możemy odnaleźć w zapisach ustawy o PCC.
Zobacz również: Notariusze skorzystają z e-Urzędu Skarbowego >>
PORADNIK: Działalność prowadzona w formie spółki cywilnej >
Podatek muszą rozliczyć wspólnicy, nie spółka
Przykładowo w art. 4 pkt 9 ustawy wskazane jest, że przy umowie spółki cywilnej obowiązek podatkowy ciąży na wspólnikach, a przy pozostałych umowach spółki - na spółce. Wyraźnie zatem czyni się wyjątek w przypadku spółki cywilnej, przerzucając obowiązek podatkowy na wspólników (a nie na spółkę cywilną). Podobnie art. 5 ust. 2 ustawy o PCC stanowi, że jeżeli obowiązek podatkowy ciąży na kilku podmiotach albo na stronach umowy zamiany, albo wspólnikach spółki cywilnej, zobowiązanymi solidarnie do zapłaty podatku są odpowiednio te podmioty, strony umowy zamiany albo wspólnicy spółki cywilnej. Zatem i w tym zapisie ustawodawca wskazuje wyraźnie, że obowiązek podatkowy ciąży na wspólnikach spółki cywilnej. Obowiązek podatkowy (i konieczność złożenia deklaracji PCC) ciążyć więc będzie solidarnie na wspólnikach.
Czytaj: Opodatkowanie podatkiem od czynności cywilnoprawnych pożyczek udzielonych spółce >
Sytuacja wygląda analogicznie w przypadku udzielenia spółce cywilnej pożyczki przez jej wspólników. W tym jednak wypadku obowiązują trochę inne zasady niż gdyby pożyczki spółce cywilnej udzielała osoba trzecia, nie będąca wspólnikiem. Zgodnie bowiem z art. 1 ust. 3 pkt 1 ustawy o PCC udzielenie spółce cywilnej pożyczki przez jej wspólnika jest traktowane nie jako pożyczka, ale jako zmiana umowy spółki powodująca podwyższenie wkładu. Taka pożyczka jest opodatkowana stawką podatku w wysokości 0,5 proc. (art. 7 ust. 1 pkt 9 ustawy o PCC), ale zobowiązanymi do zapłaty podatku są także solidarnie wszyscy wspólnicy w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy pożyczki.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
